អ្នកប្រើប្រាស់:Kao bun song/សៀវភៅ/វិទ្យាសាស្ត្រសង្គម

សិង្ហបុរី លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ឬ​របប​ផ្តាច់ការ?[កែប្រែ] សិង្ហបុរី​ ជា​ប្រទេស​មួយ​មហា​រុងរឿង​ រុងរឿង​ជាង​គេ​បង្អស់​នៅ​អាស៊ី​អាគ្នេយ៍​ និង​រុងរឿង​ ជាង​បណ្តា​ប្រទេស​បស្ចិម​លោក​ខ្លះ​ទៅ​ទៀត។

យ៉ាង​ណា​មិញ​ រដ្ឋ​ដ៏​តូច​មួយ​នេះ កាន់​អំណាច​ផ្តាច់ការ​ តែ​ជា​អំណាច​ផ្តាច់ការ​មួយ​ភ្លឺស្វាង​ ឲ្យ​តម្លៃ​ទៅ​លើ​យុត្តិធម៌​សង្គម​ សន្តិសុខ​ ភាព​ថ្លៃថ្នូរ​និង​សុភមង្គល​របស់​ប្រជាពលរដ្ឋ។


នៅ​អាស៊ី​ សិង្ហបុរី​ជា​ប្រទេស​គំរូ​មួយ​ គំរូ​នៃ​វឌ្ឍនភាព​សេដ្ឋកិច្ច​ និង​គំរូ​នៃ​សន្តិសុខ។ ក៏​ប៉ុន្តែ​ចំពោះ​បស្ចិមលោក​ រដ្ឋ​ដ៏​តូច​មួយ​នេះ​កាន់​អំណាច​ផ្តាច់​ការ​ មិន​គោរព​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ មាន​ឈ្មោះ​ជា​លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ​តែនៅ​លើ​ក្រដាស។

តាម​ពិត​ទៅ​ តាំង​ពី​ឆ្នាំ​១៩៦៥​មក​ ឆ្នាំ​ដែល​សិង្ហបុរី​ផ្តាច់​ខ្លួន​ចេញ​ពី​សហព័ន្ធ​រួម​ម៉ាឡេស៊ី​ លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ ​និង​សេរីកម្ម​នយោបាយ​ មិន​ដែល​ជា​អាទិភាព​ចម្បង​របស់​រដ្ឋាភិបាល​ឡើយ។ សម្រាប់ លី គាន់យូ (Lee Kuan Yew) ដែល​ជា​បិតា​នៃ​វឌ្ឍនភាព​សិង្ហបុរី​ និង​ជា​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី​ពី​ឆ្នាំ​១៩៥៩​ដល់​ឆ្នាំ​១៩៩០​ អ្វី​ដែល​សំខាន់​ គឺ​ការ​អភិវឌ្ឍន៍​សេដ្ឋកិច្ច​ និង ​សណ្តាប់​ធ្នាប់​សាធារណៈ។ នៅ​ក្នុង​ន័យ​នេះ​ លី គាន់យូ បាន​បង្កើត​និង​ពង្រឹង​ម៉ាស៊ីន​សន្តិសុខ​មួយ​ ដើម្បី​កាត់​បន្ថយ​ទាល់​តែ​អស់​រលីង​ ឥទ្ធិពល​នៃ​ពួក​ប្រឆាំង​ និង​ដើម្បី​ធ្វើ​ឲ្យ​គណបក្ស​របស់​លោក​ គឺ​បក្ស​សកម្មភាព​ប្រជាជន​ មាន​អំណាច​ខ្លាំង​ផ្តាច់​មុខ​តែ​ឯង​ នៅ​លើ​ឆាក​នយោបាយ​នៃ​ប្រទេស។

តាំង​ពី​ឆ្នាំ​១៩៥៩​មក​ បក្ស​សកម្មភាព​ប្រជាជន​ឈ្នះ​ឆ្នោត​រហូត​ ហើយ​កាន់​កាប់​អាសនៈ​ទាំង​ស្រុង​នៅ​ក្នុង​សភា​ពី​ឆ្នាំ​១៩៦៥​ដល់​ឆ្នាំ​១៩៨១។ ដើម្បី​ឈ្នះ​ឆ្នោត​ និង​ដើម្បី​ក្តាប់​អំណាច​ទាំង​ស្រុង​បាន​ រដ្ឋាភិបាល​របស់ លី គាន់យូ ប្រើ​ស្នៀត​នយោបាយ​បី​យ៉ាង។ ម្យ៉ាង​គឺ​ការ​ពុះ​ចែក​មណ្ឌល​បោះឆ្នោត​ឡើង​វិញ​ ដើម្បី​រំសាយ​ដែន​អំណាច​របស់​បក្ស​ប្រឆាំង។ ម្យ៉ាង​ទៀត​ គឺ​ការ​ប្រើ​ប្រាស់​ធនធាន​និង​ស្ថាប័ន​រដ្ឋ​ សម្រាប់​ប្រយោជន៍​នៃ​គណបក្ស​។ ម្យ៉ាង​ចុង​ក្រោយ​បង្អស់​ គឺ​ការ​ប្តឹង​ផ្តល់​ឡើង​តុលា​ការ​ ប្រឆាំង​នឹង​ពួក​អ្នក​ជំទាស់​ ក្នុង​បទបង្ខូច​កេរ្តិ៍​ឈ្មោះ។

លើស​ពី​នេះ​ទៅ​ទៀត​ រដ្ឋាភិបាល​របស់ លី គាន់យូ ក៏​ប្រើ​ច្បាប់ ដើម្បី​បិទ​មាត់​អ្នក​ជំទាស់​ដែរ​ នោះ​គឺ​ច្បាប់​ស្តី​ពី​សន្តិសុខ​ផ្ទៃ​ក្នុង។ ច្បាប់​នេះ​អនុញ្ញាត​ ដោយ​មិន​ចាំ​បាច់​កាត់​ទោស​ ឱ្យ​ឃុំ​ខ្លួន​ជន​ណា​ក៏​ដោយ​ដែល​ជាប់​សង្ស័យ​ថា​បង្ក​វិទ្ធង្សនា​ និង​សកម្មភាព​កុម្មុយនិស្ត។ ជាក់​ស្តែង​ នៅ​មុន​ពេល​បោះ​ឆ្នោត​ឆ្នាំ​១៩៦៨​ លី គាន់យូ បាន​ប្រើ​ច្បាប់​សន្តិសុខ​ផ្ទៃ​ក្នុង​នេះ ដើម្បី​រុញ​ច្រាន​អ្នក​ដឹក​នាំ​បក្ស​ប្រឆាំង​ពីរ​នាក់​ចេញ​ពី​សង្វៀន​នយោបាយ។ មែន​ទែន​ទៅ​ ច្បាប់​នេះ​ មិន​មែន​សំដៅ​ ទៅ​លើ​តែ​អ្នក​នយោបាយ​ប៉ុណ្ណោះ​ទេ។ វា​ក៏​ជា​សម្ពាធ​មួយ​ដ៏​មាន​ប្រសិទ្ធិ​ភាព​ ដាក់​ទៅ​លើ​អ្នក​កាសែត​ អ្នក​ជំនួញ​ ឬ​ជន​ណា​ក៏​ដោយ​ ដែល​ហ៊ាន​រិះគន់​រដ្ឋាភិបាល។


ទោះ​ជា​យ៉ាង​ណា​ក៏​ដោយ​ មាន​គណបក្ស​នយោបាយ​រហូត​ទៅ​ដល់​ជាង​៤០​ នៅ​សិង្ហបុរី។ ក៏​ប៉ុន្តែ​ តាំង​ពី​ឆ្នាំ​១៩៦៥​មក​ គ្មាន​បក្ស​ណា​មួយ​ អាច​យក​ឈ្នះ​ឬ​សង្ឃឹម​យក​ឈ្នះ​បក្ស សកម្មភាព​ប្រជាជន​របស់​ លី គាន់យូ ឡើយ។ មូល​ហេតុ​ គឺ​មក​ពី​រដ្ឋាភិបាល លី គាន់យូ ក្នុង​អតីតកាល​ និង​រដ្ឋាភិបាលនៃ​កូន​ប្រុស​របស់​គាត់ លី សៀនឡុង (​Lee Hsien Long) ក្នុង​បច្ចុប្បន្នកាល​ ក្តាប់​សឹង​ទាំង​ស្រុង​ មធ្យោបាយ​ឃោសនា​មហាជន។ ទូរទស្សន៍​ វិទ្យុ​ និង​កាសែត​ សុទ្ធសឹង​ជា​កម្មសិទ្ធិ​របស់នាយក​រដ្ឋមន្រ្តី​ របស់រដ្ឋមន្រ្តី​ និងរបស់​ញាតិ​មិត្ត​សន្តាន​របស់​អ្នក​ដឹក​នាំ​ប្រទេស។

ម៉្លោះ​ហើយ​ ការ​និយាយ​រិះគន់​រដ្ឋាភិបាល​ អាច​ចេញ​មក​ពី​សារពត៌មាន​បរទេស​មួយ​គត់។ ដូចនេះ​ រដ្ឋាភិបាល​សិង្ហបុរី​ ធ្វើ​ទុក្ខ​បុកម្នេញ​សារពត៌មាន​បរទេស​មិន​ស្វាង​ឡើយ។ រដ្ឋ​សិង្ហបុរី​ប្តឹង​ផ្តល់​ឡើង​តុលាការ​ ប្រឆាំង​នឹង​កាសែត​ឬ​ទស្សនាវដ្តី​បរទេស​ណា​ដែល​ហ៊ាន​រិះ​គន់​ខ្លួន។ ជាក់​ស្តែង​ សារ​ពត៌មាន​ Time, Asian Wall Street Journal, Asiaweek, ឬ​ក៏​ Far Eastern Economic Review សុទ្ធ​តែ​ធ្លាប់​បាន​ប្រឈម​មុខ​នឹង​តុលាការ​សិង្ហបុរី។ មិន​តែ​ប៉ុណ្ណោះ​ ដើម្បី​ត្រួត​ពិនិត្យ​អត្ថបទ​នៃ​អ្នក​កាសែត​បរទេស​ទាំង​នេះ​បាន​ និង​ដើម្បី​ស្រួល​ធ្វើ​ការ​គាប​សង្កត់​ រដ្ឋា​ភិបាល​សិង្ហបុរី​ ទាម​ទារ​ឲ្យ​មធ្យោបាយ​ឃោសនា​មហាជន​បរទេស​ ដាក់​ប្រចាំ​នៅ​លើ​ទឹក​ដី​សិង្ហបុរី​ តំណាង​ឬ​អ្នក​ឆ្លើយឆ្លង​ពត៌មាន​ម្នាក់​យ៉ាង​តិច​ និង​ដាក់​លុយ​២០​ម៉ឺន​ដុល្លារ​ប្រចាំ​ទុក នៅ​ក្នុង​ធនាគារ​សិង្ហបុរី។ ធ្វើ​ដូច​នេះ​ រដ្ឋាភិបាល​សិង្ហបុរី​អាច​ដក​ហូត​យក​ប្រាក់​សង​ជម្ងឺ​ចិត្ត​ភ្លាមៗ​ នៅ​ក្រោយ​ការ​ប្តឹង​ផ្តល់​ឈ្នះ​សារពត៌មាន​បរទេស​ទាំងអស់​នេះ​ម្តងៗ។

ដោយ​ឡែក​ ពេល​បោះ​ឆ្នោត​ម្តងៗ​ រដ្ឋា​ភិបាល​ទិញសំឡេង​ឆ្នោត​ដោយ​ប្រយោល​ បាន​ន័យ​ថា​ រដ្ឋាភិបាល​ចែកចាយ​អំណោយ​ឲ្យ​ប្រជាពលរដ្ឋ។ ឧទាហរណ៍​នៅ​ឆ្នាំ​២០០១​ អាជ្ញាធរ​បាន​ចែក​ភាគហ៊ុន​ទីផ្សារ​ហាងឆេង​ឲ្យ​ដល់​ប្រជាពលរដ្ឋ​ ដែល​បាន​នាំ​គ្នា​ទៅ​ដក​យក​លុយ​អំណោយ​នេះ​ ពី​ធនាគារ​ មួយ​ថ្ងៃ​មុន​ថ្ងៃ​បោះ​ឆ្នោត។ លើស​ពី​នេះទៅ​ទៀត​ គ្មាន​ទេ​ស្ថាប័ន​ឯករាជ្យ​ដើម្បី​ចាត់ចែង​និង​ត្រួត​ពិនិត្យ​មើលការ​បោះ​ឆ្នោត។ គឺ​រដ្ឋាភិបាល​ជា​អ្នក​ចាត់ចែង​ទាំងអស់។

ម្យ៉ាង​វិញ​ទៀត​ នៅ​ពី​ក្រោយ​រដ្ឋាភិបាល​ដែល​ប្រសូត​ចេញ​ពី​ការ​បោះ​ឆ្នោត​នេះ​ គឺ​ក្រុម​គ្រួសារ​ លី គាន់យូ តែ​ម្តង​ដែល​ជា​អ្នក​ក្តាប់​អំណាច។ លី គាន់យូ ដែល​ជា​ផ្លូវការ​បាន​បោះ​បង់​ចោល​មុខ​តំណែង​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី​ តាំង​ពី​ឆ្នាំ​១៩៩០​នៅ​បន្ត​ទាញ​ខ្សែ​បង្ហៀរ​រដ្ឋាភិបាល​ត​ទៅ​ទៀត។ លី សៀនឡុង កូន​ប្រុស​គាត់​វិញ​ ជា​បច្ចុប្បន្ន​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី។ សមាជិក​ខ្លះ​នៃ​ក្រុម​គ្រួសារ​របស់ លី​ គាន់យូ​ ជា​ប្រធាន​អគ្គនាយក​នៃ​ក្រុមហ៊ុន​រដ្ឋ​ធំៗ​មួយ​ចំនួន​ ដូច​ជា​ក្រុមហ៊ុន​ Singapour Telecom ជា​ដើម។

និយាយ​រួម​ នៅ​លើ​ក្រដាស​ សិង្ហបុរី​ជា​លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ​អាស្រ័យ​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ​ ដោយ​យក​គំរូ​តាម​លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ​នៃ​ប្រទេស​អង់គ្លេស។ ក៏​ប៉ុន្តែ​ ការ​ពិត​ជាក់​ស្តែង​ រដ្ឋ​ដ៏​តូចតែ​មហា​រុងរឿង​មួយ​នេះ​កាន់​អំណាច​ផ្តាច់ការ​សោះ។

សួរ​ថា​ ទោះ​ជា​គ្មាន​សេរីភាព​នយោបាយ​ និង​គ្មាន​សិទ្ធិ​បុគ្គល​ទូលំ​ទូលាយ​ តើ​ប្រជាជន​សិង្ហ​បុរី​ មាន​សុភមង្គល​ដែរ​ឬ​ទេ​? គេ​ត្រូវ​ដឹង​ថា​ ប្រជា​ពលរដ្ឋ​សិង្ហបុរី​មាន​កំរិត​ជីវភាព​ខ្ពស់​សឹង​គ្រាន់​បើ​ជាង​ប្រជាជន​បស្ចិម​លោក​ទៅ​ទៀត។ សិង្ហបុរី​ឲ្យ​តម្លៃ​ទៅ​លើ​យុត្តិធម៌​សង្គម​ ត្រូវ​បាន​គេ​ទទួល​ស្គាល់​ថា​ ជា​ប្រទេស​ស្អាតស្អំ​គ្មាន​អំពើ​ពុករលួយ​ ជា​ប្រទេស​ប្រកប​ដោយ​សន្តិសុខ​ខ្ពស់។ ម៉្លោះ​ហើយ​ កម្រ​មាន​ណាស់​អ្នក​ដែល​ចង់​ចាកចេញ​ពី​សិង្ហបុរី ​ដើម្បី​ទៅ​រស់​នៅ​ប្រទេស​ផ្សេង៕ របប​​​ន​យោបាយ​នៃ​ប្រទេស​សិង្ហ​បុ​រី​[កែប្រែ] សិង្ហបុរី​ ជា​ប្រទេស​មួយ​មហា​រុងរឿង​ រុងរឿង​ជាង​គេ​បង្អស់​នៅ​អាស៊ី​អាគ្នេយ៍​ និង​រុងរឿង​ ជាង​បណ្តា​ប្រទេស​បស្ចិម​លោក​ខ្លះ​ទៅ​ទៀត​។ យ៉ាង​ណា​មិញ​ រដ្ឋ​ដ៏​តូច​មួយ​នេះកាន់​អំណាច​ផ្តាច់ការ​ តែ​ជា​អំណាច​ផ្តាច់ការ​មួយ​ភ្លឺស្វាង​ ឲ្យ​តម្លៃ​ទៅ​លើ​យុត្តិធម៌​សង្គម​ សន្តិសុខ​ ភាព​ថ្លៃថ្នូរ​និង​សុភមង្គល​របស់​ប្រជាពលរដ្ឋ។

នៅ​អាស៊ី​ សិង្ហ​បុរី​ជា​ប្រទេស​គំរូ​មួយ​ គំរូ​នៃ​វឌ្ឍនភាព​សេដ្ឋកិច្ច​ និង​គំរូ​នៃ​សន្តិសុខ​។ ក៏​ប៉ុន្តែ​ចំពោះ​បស្ចិម​លោក​ រដ្ឋ​ដ៏​តូច​មួយ​នេះ​កាន់​អំណាច​ផ្តាច់​ការ​ មិន​គោរព​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ មាន​ឈ្មោះ​ជា​លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ​តែនៅ​លើ​ក្រដាស​។

តាម​ពិត​ទៅ​ តាំង​ពី​ឆ្នាំ​១៩៦៥​មក​ ឆ្នាំ​ដែល​សិង្ហបុរី​ផ្តាច់​ខ្លួន​ចេញ​ពី​សហពន្ធន៍​ម៉ាឡេស៊ី​ លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ​និង​សេរី​កម្ម​នយោបាយ​ មិន​ដែល​ជា​អាទិភាព​ចម្បង​របស់​រដ្ឋាភិបាល ​ឡើយ​។ សម្រាប់លី គាន់យូ(Lee Kuan Yew) ដែល​ជា​បិតា​នៃ​វឌ្ឍនភាព​សិង្ហ​បុរី​ និង​ជា​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី​ពី​ឆ្នាំ​១៩៥៩​ដល់​ឆ្នាំ​១៩៩១​ អ្វី​ដែល​សំខាន់​ គឺ​ការ​អភិវឌ្ឍន៍​សេដ្ឋកិច្ច​ និង ​សណ្តាប់​ធ្នាប់​សាធារណៈ​។ នៅ​ក្នុង​ន័យ​នេះ​ លី គាន់យូបាន​បង្កើត​និង​ពង្រឹង​ម៉ាស៊ីន​សន្តិសុខ​មួយ​ ដើម្បី​កាត់​បន្ថយ​ទាល់​តែ​អស់​រលីង​ ឥទ្ធិពល​នៃ​ពួក​ប្រឆាំង​ និង​ដើម្បី​ធ្វើ​ឲ្យ​គណបក្ស​របស់​លោក​ គឺ​បក្ស​សកម្មភាព​ប្រជាជន(People’s Action Party)​ មាន​អំណាច​ខ្លាំង​ផ្តាច់​មុខ​តែ​ឯង​ នៅ​លើ​ឆាក​នយោបាយ​នៃ​ប្រទេស​។

តាំង​ពី​ឆ្នាំ​១៩៥៩​មក​ បក្ស​សកម្មភាព​ប្រជាជន​ឈ្នះ​ឆ្នោត​រហូត​ ហើយ​ថែមទាំងបានកាន់​កាប់​អាសនៈទាំង​ស្រុង​នៅ​ក្នុង​សភា​ពី​ឆ្នាំ​១៩៦៥​ដល់​ឆ្នាំ​១៩៨១​ទៀតផង។ ដើម្បី​ឈ្នះ​ឆ្នោត​ និង​ដើម្បី​ក្តាប់​អំណាច​ទាំង​ស្រុង​បាន​ រដ្ឋា​ភិបាលរបស់លី គាន់យូ ប្រើ​​យុទ្ធសាស្រ្តនយោបាយ​បី​យ៉ាង​។ ម្យ៉ាង​គឺ​ការ​ពុះ​ចែក​មណ្ឌល​បោះឆ្នោត​ឡើង​វិញ​ ដើម្បី​រំសាយ​ដែន​អំណាច​របស់​បក្ស​ប្រឆាំង​។ ម្យ៉ាង​ទៀត​ គឺ​ការ​ប្រើ​ប្រាស់​ធនធាន​និង​ស្ថាប័ន​រដ្ឋ​ សម្រាប់​ប្រយោជន៍​នៃ​គណបក្ស​។ ម្យ៉ាង​ចុង​ក្រោយ​បង្អស់​ គឺ​ការ​ប្តឹង​ផ្តល់​ឡើង​តុលា​ការ​ ប្រឆាំង​នឹង​ពួក​អ្នក​ជំទាស់​ ក្នុង​បទបង្ខូច​កេរ្តិ៍​ឈ្មោះ​។

​លើស​ពី​នេះ​ទៅ​ទៀត​ រដ្ឋាភិបាលសិង្ហបុរី ក៏​ប្រើ​ច្បាប់ ដើម្បី​បិទ​មាត់​អ្នក​ជំទាស់​ដែរ​ នោះ​គឺ​ច្បាប់​ស្តី​ពី​សន្តិសុខ​ផ្ទៃ​ក្នុង​។ ច្បាប់​នេះ​អនុញ្ញាត​ ដោយ​មិន​ចាំ​បាច់​កាត់​ទោស​ ឱ្យ​ឃុំ​ខ្លួន​ជន​ណា​ក៏​ដោយ​ដែល​ជាប់​សង្ស័យ​ថា​បង្ក​វិទ្ធង្សនា​ និង​សកម្មភាព​កុម្មុយនិស្ត​។ ជាក់​ស្តែង​ នៅ​មុន​ពេល​បោះ​ឆ្នោត​ឆ្នាំ​១៩៦៨​ លី គាន់យូបាន​ប្រើ​ច្បាប់​សន្តិសុខ​ផ្ទៃ​ក្នុង​នេះ ដើម្បី​រុញ​ច្រាន​អ្នក​ដឹក​នាំ​បក្ស​ប្រឆាំង​ពីរ​នាក់​ចេញ​ពី​សង្វៀន​នយោបាយ​។ មែន​ទែន​ទៅ​ ច្បាប់​នេះ​ មិន​មែន​សំដៅ​ ទៅ​លើ​តែ​អ្នក​នយោបាយ​ប៉ុណ្ណោះ​ទេ​។ វា​ក៏​ជា​សម្ពាធ​មួយ​ដ៏​មាន​ប្រសិទ្ធិ​ភាព​ ដាក់​ទៅ​លើ​អ្នក​កាសែត​ អ្នក​ជំនួញ​ ឬ​ជន​ណា​ក៏​ដោយ​ ដែល​ហ៊ាន​រិះគន់​ក្រុម​គ្រួសារ​របស់​ លី គាន់យូ និង​ប្រព័ន្ធ​យោបាយ​ជា​សារវន្ត​របស់​ប្រទេស។

ទោះ​ជា​យ៉ាង​ណា​ក៏​ដោយ​ មាន​គណ​បក្ស​នយោបាយ​ប្រឆាំង​ជា​ច្រើន និង​ការ​បោះឆ្នោត​ជាបន្ត​បន្ទាប់ បួន​ឬ​ប្រាំ​ឆ្នាំ​ម្តង នៅ​សិង្ហបុរី​។ ក៏​ប៉ុន្តែ​ តាំង​ពី​ឆ្នាំ​១៩៦៥​មក​ គ្មាន​បក្ស​ណា​មួយ​ អាច​យក​ឈ្នះ​ឬ​សង្ឃឹម​យក​ឈ្នះ​បក្សសកម្មភាព​ប្រជាជន​របស់​ លី គាន់យូបានឡើយ​។ មូល​ហេតុ​ គឺ​មក​ពី​រដ្ឋាភិបាលលី គាន់យូ ក្នុង​អតីតកាល​ និង​រដ្ឋាភិបាលនៃ​កូន​ប្រុស​របស់​គាត់ គឺលី សៀនឡុង(​Lee Hsien Long) ក្នុង​បច្ចុប្បន្នកាល​ បំបិទ​មាត់​គណបក្ស​ប្រឆាំង​និង​ធ្វើ​ទុក្ខ​បុក​ម្នេញ​បណ្តា​មេ​គណបក្ស​ប្រឆាំង។ មិន​តែ​ប៉ុណ្ណោះ រដ្ឋអំណាច​ក្តាប់​សឹង​ទាំង​ស្រុង​ មធ្យោបាយ​ឃោសនា​មហាជន​។ ទូរទស្សន៍​ វិទ្យុ​ និង​កាសែត​ សុទ្ធសឹង​ជា​កម្មសិទ្ធិ​របស់នាយក​រដ្ឋមន្រ្តី​ របស់រដ្ឋមន្រ្តី​ និងរបស់​ញាតិ​មិត្ត​សន្តាន​របស់​អ្នក​ដឹក​នាំ​ប្រទេស​។

ម៉្លោះ​ហើយ​ ការ​និយាយ​រិះគន់​រដ្ឋាភិបាល​ អាច​ចេញ​មក​ពី​សារពត៌មាន​បរទេស​មួយ​គត់​។ ដូចនេះ​ រដ្ឋាភិបាល​សិង្ហបុរី​ ធ្វើ​ទុក្ខ​បុកម្នេញ​សារពត៌មាន​បរទេសឡើយ​។ រដ្ឋ​សិង្ហបុរីប្តឹង​ផ្តល់​ឡើង​តុលាការ​ ប្រឆាំង​នឹង​កាសែត​ឬ​ទស្សនាវដ្តី​បរទេស​ណា​ដែល​ហ៊ាន​រិះ​គន់​ខ្លួន ហ៊ាន​រិះគន់​ក្រុម​គ្រួសារ​របស់​លី គាន់យូ​និង​ប្រព័ន្ធ​យោបាយ​ជា​សារវន្ត​របស់​ប្រទេស។

ជាក់​ស្តែង​ សារ​ពត៌មាន​ Time, Asian Wall Street Journal, Asiaweek, ឬ​ក៏​ Far Eastern Economic Review សុទ្ធ​តែ​ធ្លាប់​បាន​ប្រឈម​មុខ​នឹង​តុលាការ​សិង្ហបុរី​។ មិន​តែ​ប៉ុណ្ណោះ​ ដើម្បី​ត្រួត​ពិនិត្យ​អត្ថបទ​នៃ​អ្នក​កាសែត​បរទេស​ទាំង​នេះ​បាន​ និង​ដើម្បី​ស្រួល​ធ្វើ​ការ​គាប​សង្កត់​ រដ្ឋា​ភិបាល​សិង្ហបុរី​ ទាម​ទារ​ឲ្យ​មធ្យោបាយ​ឃោសនា​មហាជន​បរទេស​ ដាក់​ប្រចាំ​នៅ​លើ​ទឹក​ដី​សិង្ហ​បុរី​ តំណាង​ឬ​អ្នក​ឆ្លើយឆ្លង​ពត៌មាន​ម្នាក់​យ៉ាង​តិច​ និង​ដាក់​លុយ​ច្រើន​ម៉ឺន​ដុល្លារ​ប្រចាំ​ទុក នៅ​ក្នុង​ធនាគារ​សិង្ហបុរី​។ ធ្វើ​ដូច​នេះ​ រដ្ឋាភិបាល​សិង្ហបុរី​អាច​ដក​ហូត​យក​ប្រាក់​សង​ជម្ងឺ​ចិត្ត​ភ្លាមៗ​ នៅ​ក្រោយ​ការ​ប្តឹង​ផ្តល់​ឈ្នះ​សារពត៌មាន​បរទេស​ទាំងអស់​នេះ​ម្តងៗ។

ដោយ​ឡែក​ ឱ្យតែដល់ពេល​បោះ​ឆ្នោត​ម្តង​ៗ​ រដ្ឋា​ភិបាល​ទិញសំឡេង​ឆ្នោត​ដោយ​ប្រយោល​ បាន​ន័យ​ថា​ នៅ​មុន​ពេល​បោះ​ឆ្នោត​ម្តងៗ រដ្ឋា​ភិបាល​ដ៏​ធូធារ​នៃ​ប្រទេស​អាស៊ី​មួយ​នេះ​តែងតែ​ចាត់​វិធានការ​សេដ្ឋកិច្ច​ផ្សេងៗ ដើម្បី​បង្កើន​ប្រាក់​ចំណូល​របស់​ប្រជាពលរដ្ឋ​ម្ចាស់​ឆ្នោត។ លើស​ពី​នេះទៅ​ទៀត​ គ្មាន​ទេ​ស្ថាប័ន​ឯករាជ្យ​ដើម្បី​ចាត់ចែង​និង​ត្រួត​ពិនិត្យ​មើលការ​បោះ​ឆ្នោត​។ គឺ​រដ្ឋាភិបាល​ជា​អ្នក​ចាត់ចែង​ទាំងអស់​។

នៅ​ពី​ក្រោយ​រដ្ឋាភិបាល​ដែល​ប្រសូត​ចេញ​ពី​ការ​បោះ​ឆ្នោត​ម្តងៗ​ គឺ​ក្រុម​គ្រួសារ​លី គាន់យូតែ​ម្តង​ដែល​ជា​អ្នក​ក្តាប់​អំណាច​។ លី គាន់យូ​ដែល​ជា​ផ្លូវការ​បាន​បោះ​បង់​ចោល​មុខ​តំណែង​នាយក​រដ្ឋ​មន្ត្រីតាំង​ពី​ឆ្នាំ​១៩៩១ និង​ដែល​មាន​អាយុ​៨៩​ឆ្នាំ​ទៅ​ហើយ​នៅ​បន្ត​មាន​ឥទ្ធិពល​ខ្លាំង​ក្លា​ទៅ​លើ​រដ្ឋាភិបាល​ត​ទៅ​ទៀត ក្នុង​ឋានៈ​ជា​Senior Minister និង​ក្រោយ​មក​ទៀត​ជា Minister Mentor រហូត​ដល់​ឆ្នាំ​២០១១។ បាន​ន័យ​ថា យោបល់​និង​ការ​ណែនាំ​របស់​លី គាន់យូ​ជា​ការ​មួយ​ចាំ​បាច់ សម្រាប់​រដ្ឋមន្ត្រី​នីមួយៗ។ មិន​តែ​ប៉ុណ្ណោះ បណ្តា​គណបក្ស​ប្រឆាំង​គោរព​ខ្លាំង​ណាស់ បិតា​នៃ​វឌ្ឍនភាព​សិង្ហបុរី​រូប​នេះ។

រី​ឯ លី សៀនឡុង កូន​ប្រុស​របស់​លី គាន់យូ​វិញ​ ជា​បច្ចុប្បន្ន​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី​​។ ដូច​គ្នា​អ៊ីចឹង​ដែរ សមាជិក​ខ្លះ​នៃ​ក្រុម​គ្រួសារ​របស់​លី​ គាន់យូ​ ដឹកនាំ​ក្រុម​ហ៊ុន​រដ្ឋ​ធំៗ​មួយ​ចំនួន​ និង​មាន​តួនាទី​សំខាន់ៗ​នៅ​ក្នុង​សង្គម​សិង្ហបុរី។

និយាយ​រួម​ នៅ​លើ​ក្រដាស​ សិង្ហបុរី​ជា​លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ​អាស្រ័យ​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ​ ដោយ​យក​គំរូ​តាម​លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ​នៃ​ប្រទេស​អង់គ្លេស​។ ក៏​ប៉ុន្តែ​ ការ​ពិត​ជាក់​ស្តែង​ រដ្ឋ​អាស៊ី​ដ៏​តូច​មួយ​នេះ ​កាន់​អំណាច​ផ្តាច់​ការ​សោះ​។ ប៉ុន្តែ រដ្ឋាភិបាល​ផ្តាច់ការ​សិង្ហបុរី នៅ​តែ​មាន​ប្រជាប្រិយ​ភាព​​ខ្ពស់ ទោះ​ជា​បាន​ក្តាប់​អំណាច​ជាង​៥០​ប្លាយ​ឆ្នាំ​កន្លង​មក​ហើយ​ក្តី។ នេះ​មិន​មែន​ជា​ការ​មួយ​ចៃដន្យ​ឡើយ។ ប្រជាប្រិយភាព​របស់​រដ្ឋអំណាច​អាស៊ី​ដ៏​មហា​រុងរឿង​មួយ​នេះ មាន​មូលដ្ឋាន​នៅ​លើ​កត្តា​ពីរ​សំខាន់​ៗ។

ទី​មួយ គឺ​ភាព​ទៀង​ត្រង់ បាន​ន័យ​ថា រដ្ឋាភិបាល​សិង្ហបុរី​ជា​ប្រទេស​ស្អាតស្អំ​គ្មាន​អំពើ​ពុករលួយ និង​ផ្តល់​តម្លៃ​ខ្ពស់​ទៅ​លើ​យុត្តិធម៌​សង្គម។ រី​ឯកត្តា​ទី​ពីរ​វិញ គឺ​ប្រសិទ្ធភាព​សេដ្ឋកិច្ច។

ដោយសារ​តែ​ចក្ខុនិមិត្ត​និង​សកម្មភាព​នយោបាយ​របស់ លី គាន់យូ ក្នុង​រយៈ​ពេល​ជាង​៥០​ឆ្នាំ​កន្លង​ទៅ​នេះ សិង្ហបុរី​បាន​ក្លាយ​ទៅ​ជា​នាគ​សេដ្ឋកិច្ច​មួយ​ដែល​ពិភពលោក​ច្រណែន​ឬ​កោត​សរសើរ។ ជ័យជំនះ​ដ៏​ធំធេង​នេះ​ ដែល​បាន​មក​ពី​អ្វី​ដែល​គេ​ហៅ​ថា ការ​អភិវឌ្ឍន៍​សេដ្ឋកិច្ច​បែប​ផ្តាច់​ការ គឺ​ជា​លទ្ធផល​នៃ​ការ​បណ្តុះ​បណ្តាល​ធនធាន​មនុស្ស អស់​រយៈ​ពេល​ជា​ច្រើន​ទសវត្សរ៍ ក្នុង​គោលដៅ​ស្រូប​យក​ចំណេះដឹង​និង​ចំណេះធ្វើ​ពី​បស្ចិម​លោក។ សព្វ​ថ្ងៃ​នេះ សេដ្ឋកិច្ច​របស់​សិង្ហបុរី​មាន​មូលដ្ឋាន​នៅ​លើ​ឧស្សាហកម្ម​បច្ចេកវិជ្ជា​ឈាន​មុខ ដែល​ត្រូវ​បាន​សាង​សង់​ឡើង ដោយ​សារ​មូលធន​និង​បទ​ពិសោធន៍​របស់​ក្រុមហ៊ុន​បរទេស អ៊ឺរ៉ុប អាមេរិក ឬជប៉ុន។

ម្ល៉ោះហើយ សួរ​ថា​ ទោះ​ជា​គ្មាន​សេរីភាព​នយោបាយ​ និង​គ្មាន​សិទ្ធិ​បុគ្គល​ទូលំ​ទូលាយ​ តើ​ប្រជាជន​សិង្ហ​បុរី​ មាន​សុភមង្គល​ដែរ​ឬ​ទេ​? គេ​ត្រូវ​ដឹង​ថា​ ប្រជា​ពលរដ្ឋ​សិង្ហបុរី​មាន​កំរិត​ជីវភាព​ខ្ពស់​សឹង​គ្រាន់​បើ​ជាង​ប្រជាជន​បស្ចិម​លោក​ទៅ​ទៀត​។ សិង្ហបុរី​ឲ្យ​តម្លៃ​ទៅ​លើ​យុត្តិធម៌​សង្គម​ ត្រូវ​បាន​គេ​ទទួល​ស្គាល់​ថា​ ជា​ប្រទេស​ស្អាតស្អំ ​គ្មាន​អំពើ​ពុករលួយ​ ជា​ប្រទេស​ប្រកប​ដោយ​សន្តិសុខ​ខ្ពស់​។ ម៉្លោះ​ហើយ​ កម្រ​មាន​ណាស់​អ្នក​ដែល​ចង់​ចាកចេញ​ពី​សិង្ហបុរី ​ដើម្បី​ទៅ​រស់​នៅ​ប្រទេស​ផ្សេង​៕

ហេតុផល​នៅ​ពី​ក្រោយ​ភាព​ជោគជ័យ​នៃ​សង្គម​សិង្ហបុរី​

កែប្រែ

គិត​​មក​ទល់​​នឹង​​ពេល​​​​បច្ចុប្បន្ន​ សិង្ហបុរី​​មាន​​អាយុកាល​​ប្រមាណ​​ជាង​៥០​ឆ្នាំ​ទៅ​ហើយ​ ក្រោយ​​ពី​បុរី​កោះ​មួយ​​នេះ ​បាន​​ផ្តាច់​ខ្លួន​ចេញ​ពី​​ប្រទេស​​ម៉ាឡេស៊ី។ ​ត្រឹម​​រយៈ​ពេល​​មិន​ដល់​​​​បី​ជំនាន់​​មនុស្ស​ផង​ បុរី​រដ្ឋ​​​នេះ​​បាន​​អភិវឌ្ឍ​ខ្លួន​​ពី​ប្រទេស​តតិយលោក​ ឬ​ជា​ប្រទេស​មួយ​ក្នុង​​ចំណោម​ប្រទេស​ក្រីក្រ​បំផុត​​លើ​លោក​ មក​​ក្លាយ​​ជា​​ប្រទេស​​មួយ​​ក្នុង​​ចំណោម​​ប្រទេស​​ដែល​​មាន​​បំផុត​​ នា​ពេល​​បច្ចុប្បន្ន។​ តើ​​អ្វី​​ជា​ហេតុ​ផល​នៅ​ពីក្រោយ​​សម្រាប់​ការ​​ពន្យល់​ពី​​ភាព​ជោគជ័យ​​ដ៏​មិន​​គួរ​ឱ្យ​​ជឿ​នេះ?​


សម្រាប់​រដ្ឋបុរីកូនកោះតូច​មួយ ដែលត្រូវ​ប្រឈម​នឹង​កង្វះខាត​ធនធាន​ធម្មជាតិ និង​សូម្បី​​តែទឹកសាបសម្រាប់ប្រើប្រាស់ សាធារណៈ​រដ្ឋ​សិង្ហបុរីជាករណី​ប្រទេស​មួយ​ដែល​​សម្រេចបាន​ភាពជោគជ័យ​ដ៏​មិន​គួរ​ឱ្យ​ជឿ។ សិង្ហបុរីបច្ចុប្បន្ន ជាមជ្ឈមណ្ឌល​ហិរញ្ញវត្ថុ​ធំបំផុត​ទីបួន​របស់​ពិភពលោក ជាដែនទីមួយ​ដែល​មាន​​កំពង់ផែពាណិជ្ជកម្ម​​ដ៏មមាញឹកបំផុត ហើយ​ក៏ជា​ប្រទេស​អាស៊ីទីមួយ​ដែលមានមហាសេដ្ឋីច្រើនបំផុត​ធៀប​នឹងប្រជាជនសរុប និង​ជាប្រទេស​អាស៊ីតែមួយគត់ដែល​ទទួលបាន​ការវាយតម្លៃ​ខ្ពស់​​បំផុត​គឺចំណាត់ថ្នាក់ AAA ពីស្ថាប័នកំពូលៗ ទទួល​បន្ទុកវាយតម្លៃ​ចំណាត់​ថ្នាក់​ហានិភ័យ​លើប្រទេស​ក្នុង​​ពិភពលោក តួយ៉ាងស្ថាប័ន Standard & Poor's Moody's និង Fitch។​

​គេអាច​នឹង​បន្តរៀប​រាប់​ពី​បញ្ហាប្រឈមនានាក្នុង​ការអភិវឌ្ឍប្រទេស ឬក៏សមិទ្ធិផល​ជោគជ័យរបស់​សិង្ហបុរី ​ជាពិសេស​ក្នុង​វិស័យ​សេដ្ឋកិច្ច តាមរយៈ​សំណេរ​ជាសៀវភៅ​រាប់​សិប​ក្បាល ឬក៏​ជា​សុន្ទរកថារាប់សិបម៉ោង ក៏ប៉ុន្តែសំនួរ​ដែល​ត្រូវសួរ​រក​ហេតុ​រក​ផល​នៃកត្តា​ចម្បងៗនៅពីក្រោយភាពជោគជ័យទាំងនោះតែងតែស្ថិត​ជាអាទិភាព។

ប្រាកដណាស់ អាច​មាន​ហេតុផលច្រើន ដែល​អាច​ឆ្លើយបាន​ដោយមនុស្ស​ច្រើននាក់ មិនថាជាជនបរទេស ឬ​ជនជាតិ​សិង្ហបុរីខ្លួនឯងផ្ទាល់ តួយ៉ាង ពីអតីតបិតារដ្ឋ លោក លី ក្វាន់យូ តាមរយៈសៀវភៅរបស់គាត់ “From Third World to First: The Singapore ​Story - 1965-2000” ឬជាភាសាខ្មែរ “ពីប្រទេសតតិយលោក​ទៅកាន់​ប្រទេស​ទីមួយ៖ ប្រវត្តិរបស់សិង្ហបុរី ឆ្នាំ​១៩៦៥ ដល់​ ២០០០”។

ទោះជាយ៉ាងណា បើផ្អែកតាមបទសម្ភាសន៍មួយ ដោយសាកលវិទ្យា​ល័យ​ដ៏​ល្បី​ល្បាញ​​​​របស់ចិន សាកលវិទ្យាល័យ Fudan ​ជាមួយ លោក Kishore Mahbubani អតីត​ឯកអគ្គរដ្ឋទូតរបស់សិង្ហបុរីប្រចាំអង្គការសហប្រជាជាតិ និង​បច្ចុប្បន្ន​ជា​សាស្រ្ដាចារ្យ​​នៃ​សាកលវិទ្យាល័យជាតិសិង្ហបុរី ចម្លើយអាចសង្ខេបដូចខាងក្រោម។ នៅពេលដែលគេនិយាយដល់ ភាពជោគជ័យរបស់សិង្ហបុរី គេអាចគិត​ដល់​បន្សំ​ប៉ូល​បី​ គឺ “MPH”។

ប៉ូលទាំងបី​នេះ​ជារូបមន្តមួយ​ដែល​ប្រទេស​មួយ​អាច​នឹង​ជោគជ័យដូចជាសិង្ហបុរី នៅពេល​ដែល​ប្រទេស​នោះអនុវត្តវា។

ប៉ូលដំបូងតំណាងដោយអក្សរ “M” មានន័យស្មើនឹង “Meritocracy”។ នៅក្នុង​ភាសា​ក្រិក​បុរាណ ពាក្យថា “Meritocracy” មានឬសគល់ពីពាក្យ “Merito” ប្រែថា “ទេពកោសល្យ​ ឬក៏ភាពវៃឆ្លាត” ចំណែកឯពាក្យ “Cracy” ដែលប្រែមកថា “អំណាច”។ ពាក្យនេះសំដៅដល់គោលគំនិតមួយដែលយល់ថា “អំណាច ឬក៏ទំនុកចិត្ត ក្នុង​ការ​សម្រេចកិច្ច​ការចម្បងណាមួយ គួរតែត្រូវផ្តល់ទៅឱ្យបុគ្គលណា ដែលមានការ​ប៉ិន​ប្រសប់​ ឬក៏ភាពវៃឆ្លាតបំផុត។ ហើយ អំណាច ឬទំនុកចិត្តទាំងនោះ មិនគួរ​រារាំង​ដោយ​ក្របខ័ណ្ឌ ក្រុម បក្សពួក ពូជសាសន៍ ឋានៈសង្គម ភាពមានបាន ឬភាពក្រីក្រ​នៃ​បុគ្គលម្នាក់នោះទេ”។​ ក្នុង​ប្រទេស​សិង្ហបុរី រដ្ឋ​ជ្រើសរើស​មនុស្ស​ដែលពូកែ​បំផុត​ដើម្បី​ដឹកនាំប្រទេស ហើយមូលហេតុ​ដែល​ប្រទេស​តតិយលោក​បរាជ័យ គឺដោយ​សារ​ នៅពេល​ដែលប្រទេស​ទាំងនោះ​ជ្រើសរើសរដ្ឋមន្ដ្រីសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ ពួក​គេ​ជ្រើសរើសតែបងប្អូនសាច់ញាតិរបស់ខ្លួន។

ប៉ូលទីពីរតំណាងដោយអក្សរ “P” មានន័យស្មើនឹង “Pragmatism” ប្រែមកថា ភាព​ជាក់​ស្ដែងនិយមដែលអាចអនុវត្តបាន។ ពាក្យនេះជាភាសាអង់គ្លេស ក៏ប៉ុន្តែ និយម​ន័យ​នៃពាក្យនេះត្រូវ​បាន​អនុវត្តបានយ៉ាងល្អដោយ មេដឹកនាំចិន លោក Deng Xiaoping ដែលយល់ថា មិនសំខាន់ថាឆ្មានោះស​ឬខ្មៅ សំខាន់​ថា​តើ​ឆ្មា​នោះ​ចាប់​កណ្តុរ​បានឬយ៉ាងណា។ ក្នុង​ករណីសិង្ហបុរី ដោយមិន​ប្រកាន់​និន្នាការ​មនោគមវិជ្ជា ឱ្យ​តែអាចអនុវត្តបាន ទាំងទ្រឹស្ដី​មូលធននិយម ឬ​ទ្រឹស្ដីសង្គមនិយម គឺ​សិង្ហបុរី​ផ្សែផ្សំ​គ្នា​អនុវត្ត​ឱ្យចេញជាប្រយោជន៍។

ប៉ូលចុងក្រោយ តំណាងដោយអក្សរ “H” ជាប៉ូលដ៏ពិបាកបំផុតក្នុង​ការអនុវត្ត។ អក្សរ “H” មានន័យថា “Honesty” សំដៅដល់ភាពស្មោះត្រង់​របស់មន្ដ្រីរដ្ឋាភិបាល។ ប្រទេស​តតិយលោក​ក្រីក្រទទួលរងបរាជ័យក្នុងការអភិវឌ្ឍដោយសារតែអំពើពុករលួយ។ មូលហេតុនេះហើយនៅពេល​ដែល​ លោក លី ក្វាន់យូ បាន​ក្លាយជា​នាយក​រដ្ឋមន្រ្ដី​របស់សិង្ហបុរី គាត់បានដាក់ពិន័យមិនត្រឹមតែមន្រ្ដីធម្មតា តែរហូតដល់​រដ្ឋមន្រ្តី​ជាន់​ខ្ពស់​ នៅពេល​ពួកគេទៅសម្រាកលំហែកាយជាមួយ​នឹងអ្នកជំនួញ។ ក្រោយពេល​ពួកគេត្រលប់មកវិញ ពួកគេត្រូវបានចាប់ខ្លួន ព្រោះថា អ្នក​ជំនួញ​ទាំង​នោះ​ជា​អ្នក​ចេញ​ចំណាយលើការសម្រាកលំហែកាយរបស់ពួកគេ ហើយនេះវា​ជា​ទម្រង់​នៃ​អំពើ​ពុក​រលួយ។ ដូច្នេះហើយ នៅពេលដែលអ្នក​ផ្សេង​ឃើញ ពួកគេនឹងមានការ​ប្រុងប្រយ័ត្ន​ លែងហ៊ានប្រព្រឹត្ត។

សរុបជារួម ការអនុវត្តបន្សំគ្នារវាង “Meritocracy” “Pragmatism” និង “Honesty” ឬ “MPH” គឺជារូបមន្ដសម្ងាត់នៃភាពជោគជ័យរបស់សិង្ហបុរី៕

វិទ្យាសាស្ត្រសង្គម

កែប្រែ

វិទ្យាសាស្ត្រសង្គម

កែប្រែ
សឹង្ហបុរី
មុខវិជ្ជា:វិទ្យាសាស្ត្រសង្គម