ឯកសារមហាបុរសខ្មែរ/ផែនដីព្រះស្ដេចកន

← ផែនដីព្រះស្រីសុគន្ធបទ

ផែនដីព្រះស្ដេចកន ពីគ.ស.១៥០៤ដល់គ.ស....

ផែនដីព្រះបរមខត្តិយាមហាចន្ទរាជា →

---

ព្រះមហាឧបរាជ ភូសម្រេចរាជការ មហាក្រស័ត្រសឹក (កន) បានឡើងប្រជាភិសេក សោយរាជសម្បត្តិ ក្នុងឆ្នាំវកចត្វាស័ក ព.ស. ២០៥៦-គ.ស. ១៥១២-ម.ស. ១៤៣៤-ច.ស. ៨៧៤ ក្នុងព្រះជន្មាយុ២៩ឆ្នាំ ក្នុងវាំងបាសាន ​ខែត្រស្រីសឈរ ទ្រង់ព្រះនាមជា ព្រះបាទសម្ដេច ព្រះស្រីជេដ្ឋាធិរាជរាមាធិបតី ក្រុងស្រីសឈរ បាសាន។ ស្ដេចលើកព្រះរាជវង្សានុវង្ស និង ពលព្រះស្រីរតនត្រ័យទាំងអស់ ឲ្យឡើង សម្ដេចចៅហ្វាកៅ ដ្បិតសម្ដេចចៅហ្វាមានគុណបំណាច់ បានជួយច្បាំងមានជ័យហើយបានដើរសង្កត់រាបទាំងអាណាខែត្រ។ ស្ដេចលើកលែងឲ្យយកសួយសារអាករមួយរដូវ តាមបុរាណរាជប្រវេណី ដែលផ្លាស់ផែនដីថ្មី។ ផែនដីព្រះមហាឧបរាជកន ក៏សុខសប្បាយរៀងមក។

លុះដល់មកឆ្នាំច ឆស័ក ព.ស. ២០៥៨-គ.ស. ១៥១៤-ម.ស. ១៤៣៦-ច.ស. ៨៧៦ សម្ដេចព្រះស្រីជេដ្ឋា បរមបពិត្រ ទ្រង់ព្រះតំរិះថា : យើងជាស្ដេចផ្លាស់វង្សថ្មី គប្បីគិតឲ្យមានជាប់នៅព្រះកេរ្តិ៍ ទីដំណែលព្រះរាជធានីថ្មីតទៅ ទើបមានសេចក្ដីល្បីឮនាមច្បាស់ប្រាកដទៅក្នុងអនាគត។ លុះទ្រង់ព្រះតំរិះ យល់ដូច្នេះហើយ ទ្រង់ត្រាស់បង្គាប់ សម្ដេចចៅហ្វា កៅ ជាមា ឲ្យកេណ្ឌប្រមូលរាស្ត្រប្រជាគ្រប់គ្រួ លើកពីក្រុងបាសានទៅទិសខាងកើត។ លុះដល់ទៅភូមិចន្លក់ដូនតី ព្រះស្រីជេដ្ឋា ស្ដេចឲ្យសាងក្រុង ហើយគង់នៅទីនោះបាន៥ខែ។ ថ្ងៃមួយនោះ ព្រះអង្គទៅពលីការ ទេវតានៅដើមព្រះពោធិ៍ រួចហើយ ស្ដេចត្រឡប់មកដំណាក់វិញ។ យប់នោះ ទ្រង់ផ្ទំលក់ទៅ ទ្រង់ព្រះសុបិននិមិត្តឃើញថា : ទ្រង់បានឮសន្ធឹកអ្វី ពីទិសខាងលិច ថាទ្រង់ឈរទតព្រះនេត្រគ្រប់៥ម៉ោង ឃើញខែរះប៉ប្រះមាត់ព្រៃ ហើយឃើញតាចាស់ម្នាក់ឈរនៅទីនោះ ស្រែកប្រាប់មកព្រះអង្គថា: "ស្ដេចពុំត្រូវនៅទីនេះទេ ត្រូវតែនៅឯភូមិស្រឡប់ទើបបានសុខ ថាទៅមុខគង់តែនឹងដឹងទៀត​"។ លុះចប់ព្រះសុបិន និមិត្តហើយ ស្ដេចតើនឡើង ក៏យល់ថា ព្រះអាទិត្យរៀងរះប្រពៃណាស់។ ​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​ពេលនោះ ទ្រង់ចោលទីចន្លក ហើយលើកគ្រប់គ្រួ ទៅនៅភូមិស្រឡប់ ចុងខែត្រត្បូងឃ្មុំ ទល់ដែនខែត្របាភ្នំ សមគួរជាទីពិជ័យភូមិល្អ។ នៅទីនោះ ទ្រង់ចាត់ការ លើកដី ដុងឥដ្ឋ ដុតកំបោរ ដុតក្បឿង និងស្បូវអំបែង តាក់តែងលើកកំផែង ជីកគូ ជីកអូ តាំងបន្ទាយធំខ្ពស់ ក្រាស់ក្រួនមាំមួនធំទូលាយណាស់ ល្មមធ្វើសឹកកាន់ឆ្នាំបាន។ លុះធ្វើការស្រេចហើយ ស្ដេចឲ្យសាងប្រាសាទ ព្រះរាជមន្ទីរ ត្រឡែងកែងចុងរោង រោងជួង រោងទង រោងទីនាំង រោងឃ្លាំង និង សួនឧទ្យាន មានគ្រប់ប្រការ។ ស្ដេចចាប់ធ្វើការ តែពីរឆ្នាំបានរួចជាស្រេច។ តែទីនោះ ឥតទឹកទេ ទើបទ្រង់ត្រាស់បង្គាប់ ឧកញ៉ាវៀងមួយ ឧកញ៉ាវាំងមួយ ឧកញ៉ាលំពាំងមួយ ឧកញ៉ាស្រាលមួយ ឲ្យជីកស្រះធំ កណ្ដាលកំពែងព្រះនគរ មានជ្រុង៤។ លុះជីកបានទឹកស្រេច ស្ដេចសន្មតជ្រុងមួយៗ ឲ្យហៅថា កំពង់វៀង ជ្រុងមួយទៀតហៅថា កំពង់វាំង កំពង់ទី៣ ហៅថា កំពង់លំពាំង កំពង់ទី៤ ហៅថា កំពង់ស្រាល គ្រប់ចតុស្ដម្ភ (សេនាបតី) ទាំង៤។ អាស្រ័យហេតុទាំងនេះហើយ ទើបបានជាកំពង់ទាំង៤នោះ មានជាប់ឈ្មោះ ឧកញ៉ាទាំង៤នោះ រហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ។

ស្ដេចកន សាងនគរនេះ ធំមាំមួនជាងនគរចាស់ ហើយបានរួចរហ័សឆាប់ទៀតផង ព្រោះរាស្ត្រស្រុះស្រួលណាស់ កេណ្ឌតែម្នាក់ចូលជួយជាពីរបីនាក់។ លុះស្ថាបនារួចស្រេចហើយ ស្ដេចតាំងព្រះនគរនោះ យកនាមភូមិដើម មកផ្សំនឹងពាក្យថ្មី ហៅថា ក្រុងសន្លប់ដូនតី ព្រៃនគរ បវររាជធានី។ ទ្រង់ឲ្យឧកញ៉ាស្រាល ចាប់ត្រីធំ តូច យកទៅលែងក្នុងស្រះ ក្នុងគូ ស្នាមភ្លោះជាច្រើន ឲ្យឧកញ៉ាលំពាំងតាំងក្លោងព្នៀតដំរី (ធ្វើក្រោលដំរី)។ ស្ដេចឲ្យឈ្មោះវាល ដែលស្ដេចទៅប្រពាត ដេញសត្វនោះថាវាលបានធំ (ខ្លះថាវាលចន្ទំ) ព្រោះវាល ដែលស្ដេចដេញសត្វ ជាច្រើន ឲ្យឈ្មោះបឹងមួយ ដែលស្ដេចទៅប្រពាតមច្ឆាពុំបាននោះ ឲ្យហៅថា បឹងស្មូរជន។ ព្រះអង្គឲ្យសាងព្រះវិហារសីមាជាច្រើន។ ទ្រង់ឲ្យតាំងទ្រទូងរដ្ឋទាំង៧ គឺ ព្រះសង្ឃបរិនាយកមួយ ព្រះអរិយកស្សបមួយ ព្រះឯកសត្ថាមួយ ព្រះពុទ្ធឃោសាមួយ ព្រះធម្មឃោសាមួយ ព្រះវិបស្សនាមួយ ព្រះបវរសត្ថាមួយ ទ្រទូងរដ្ឋទាំង៧នេះ ព្រះអង្គឲ្យនៅគង់ចាំព្រះវស្សា ក្នុងអាវាសមួយៗ រាល់ព្រះអង្គ។

ព្រះស្រីជេដ្ឋា ដែលយាងមកគង់នៅ ក្រុងសន្លប់ដូនតី ព្រៃនគរនោះ បានតែបីឆ្នាំ រាស្ត្រប្រជាអ្នកបរទេស ចូលមកនៅកុះកុំជុំជិតប្រកិតគ្នាច្រើនក្រៃ គណនាពុំបានឡើយ លើសពីផែនដីមុនពីរភាគ។ ព្រះនគរ ក៏សុខសប្បាយសម្បូណ៌គ្រប់។ ព្រះអង្គឲ្យបោះប្រាក់ស្លឹង មានស្លឹង ត្រារូបនាគឲ្យរាស្ត្រចាយ ហើយព្រះអង្គសព្វព្រះហឫទ័យល្បែងស្រីទតរាំ របាំ មហោស្រព ដូរ្យដន្ត្រីណាស់។

នេះនឹងនិយាយអំពី សម្ដេចព្រះឥសីភ័ទ្ទនោះថា :

កាលស្ដេចឥសីភ័ទ្ទ នៅលាក់ខ្លួនពួនអាត្មាក្នុងព្រៃជាយូរទៅ អាសូរព្នងជាខ្ញុំ (សម័យពីដើមគេចាប់ព្នងមកលក់ឲ្យធ្វើជាខ្ញុំគេ) ក៏ស្លាប់ទៅទៀត នៅតែម្នាក់ឯង ក្រីក្រលំបាកណាស់។ លុះបានដឹងដំណឹងថា : "ស្ដេចកន បានសោយរាជ្យ ហើយបានប្រកាសឲ្យរកព្រះខាន់រាជ្យ និង គ្រឿងបញ្ចក្សេត្រថាបើនរណារកឃើញ ហើយយកទៅថ្វាយស្ដេចកន ព្រះស្ដេចកន នឹងប្រទានរង្វាន់ ជាមាស៥០០តម្លឹង ដូច្នេះ ឥសីភ័ទ្ទ " ក៏មានចិត្តលោភក្នុងសន្តានអាត្មាដោយគិតថា : បើយើងយកវត្ថុទាំងនេះទៅថ្វាយស្ដេចកនទៅមាសប្រាក់ក៏បាន យសសក្ដិក៏បាន នឹងទុកទៅ ក៏អសារឥតការដែរ កាលណាឡើយ សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា និង សម្ដេចចៅពញាយសរាជា ទាំងពីរព្រះអង្គ នឹងបានត្រឡប់មកវិញនោះ។ គិតយល់ដូច្នេះហើយ សម្ដេចឥសីភ័ទ្ទក៏ដើរតែម្នាក់ឯង ទៅដល់ដើមចំបក់ធំនោះហើយខំប្រវាបារឡើយ បានដល់បង្កៀបមួយ រៀបនឹងលូកដៃយកព្រះខាន់នោះ ក៏ស្រាប់តែឃើញពស់មួយយ៉ាងធំលូនឡើងទៅលើដើមចំបក់នោះចាំនឹងចឹកសម្ដេចព្រះឥសីភ័ទ្ទ។ សម្ដេចព្រះឥសីភ័ទ្ទ ឃើញពស់ហើយ ក៏ភ័យរន្ធត់ភ្លាត់ជើងភ្លាត់ដៃ ធ្លាក់ចុះមកបាក់កស្លាប់ក្នុងព្រៃនោះ ឥតមានអ្នកឯណាឃើញសោះឡើយ។ ខ្មោចនោះ ចំណេរមកឯអនាគតក៏ទៅជាបិសាច ចាំរក្សាព្រះខាន់នៅទីនោះរៀងមក។ នេះនឹងសានិយាយ ទៅខាងដើមបន្តិចវិញថា : កាលសម្ដេចព្រះស្រីសុគន្ធបទ ស្ដេចសុគតទៅនោះនៅក្នុងច.ស. ៨៧៤ ឆ្នាំវក ចត្វាស័ក។ កាលច.ស. ៨៧១ ឆ្នាំម្សាញ់ ឯកស័គនោះ ទើបព្រះចៅពញាយសរាជា រត់ដល់ទៅក៏គង់នៅជាមួយនឹងសម្ដេច ចៅពញាចន្ទរាជា ជាព្រះបិតុលា ព្រមទាំងស្ដេចក្រាបទូលព្រះបិតុលាថា : ក្រុងកម្ពុជាធិបតីនោះ ព្រះស្ដេចកន លុកសម្ដេចព្រះស្រីសុគន្ធបទ ជាសម្ដេចព្រះបរមរាជបិតា ដែលត្រូវជាព្រះបរមជេដ្ឋា ព្រះអង្គនោះ សុវណ្ណគតទៅហើយ។ សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ទ្រង់ព្រះសណ្ដាប់ហើយ ទ្រង់ព្រះវិយោគសោកអាឡោះអាល័យ ព្រះបរមសពពន់ប្រមាណ។ ស្ដេចចង់តែត្រឡប់មកក្រុងកម្ពុជាវិញ ស្ដេចទន្ទឹងចាំថា ព្រះចៅចក្រពត្តិ បានព្រមទទួលថានឹងជួយទំនុកបម្រុង ព្រះអង្គ ថ្វាយទ័ពដល់ព្រះអង្គនាំទៅក្រុងកម្ពុជាវិញ ក៏មិនឃើញចាត់កងទ័ពមកថ្វាយសោះ។ តាំងពីថ្ងៃនោះមក សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ក៏រកតែកលនឹងដោះមកក្រុងកម្ពុជាវិញ តែរកពុំបាននៅឡើយ។

បើគិតពីត្រឹមតែ ស្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ទៅគង់នៅស្រុកសៀម ពីឆ្នាំម្សាញ់ ឯកស័ក ព.ស.២០៥៣-គ.ស. ១៥០៩-ម.ស. ១៤៣១-ច.ស. ៨៧១ ឆ្នាំជូត នពស័ក មកដល់ ព.ស.២០៥៩-គ.ស.១៥១៥-ម.ស. ១៤៣៧-ច.ស. ៨៧៧ ឆ្នាំកុរសប្តស័កនេះ ត្រូវជា៧ឆ្នាំហើយ។ ឆ្នាំនោះ មានដំរីមួយ កំពស់៤ហត្ថ នៅស្រុកកាញ្ចនបុរី។ មានហ្មសៀមម្នាក់ឈ្មោះពាម នាំស្ម័គ្របក្សពួក ទៅចោមទាក់ដំរីនោះតែទាក់ពុំបាន។ ដំណឹងនេះជ្រាបដល់ព្រះចៅចក្រពត្តិ (ស្ដេចសៀម) ទ្រង់ចង់បានដំរីសនោះណាស់ តែនឹងរកអ្នកណាជាទំនុកទុកព្រះទ័យ ឲ្យចេញទៅធ្វើការនេះថ្វាយពុំបាន។ ខណៈនោះ សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ក្រាបទូលសុំអាសា ទៅទាក់ដំរីនោះយកមកថ្វាយ។ ព្រះចៅចក្រពត្តិមានព្រះទ័យត្រេកអរណាស់ ទ្រង់ត្រាស់បង្គាប់ឲ្យកេណ្ឌយកធ្នាក់ យកហ្មទៅទាក់ដំរីសនោះ ឲ្យបាន។ សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ទាក់បានដំរីនោះនាំមកថ្វាយព្រះចៅចក្រពត្តិ ព្រះអង្គទ្រង់ព្រះអំណរណាស់ទ្រង់ត្រាស់សរសើរឫទ្ធីចំណេះផ្សេងៗ ហើយទ្រង់ព្រះរាជទានរង្វាន់ជាច្រើន ដល់សម្ដេចចៅ ពញាចន្ទរាជា ទើបទ្រង់ប្រទាននាមដំរីសនោះជា ព្រះគជេន្ទ្រ នរោត្តម។ សម្ដេចព្រះមហាឧបរាជ ចៅពញាចន្ទរាជា កាលទាក់ដំរីបាននោះយល់ថា បានឱកាសហើយក៏ក្រាបទូលថា សូមបង្គំលា សម្ដេចព្រះចៅ ចក្រពត្តិ ទៅបង្ក្រាបអាស្ដេច កន ដែលក្បត់ញាំញីព្រះពុទ្ធសាសនា នូវព្រះបរមរាជវង្សានុវង្ស បណ្ដាលឲ្យបែកបាក់ខ្ចាត់ខ្ចាយអស់ ថាបើនឹងបង្អង់យូរទៅឃើញថា ពុំបានឡើយ។ សម្ដេចព្រះចៅចក្រពត្តិ បានទ្រង់ជ្រាបហើយ ទ្រង់ត្រាស់ថា : កុំឲ្យក្មួយរួសរាន់ពេក ចាំដល់ឆ្នាំក្រោយៗ មាននឹងឲ្យជុនទៅជាមិនខាន។ ទ្រង់ត្រាស់តែម៉្លោះ ហើយព្រះចៅចក្រពត្តិស្ដេចក៏ចូលទៅខាងក្នុងព្រះក្រឡាបន្ទុំទៅ។

ចៅពញាចន្ទរាជា បានឮព្រះក្រសែដូច្នោះកាលណា ក៏យល់ថា : ព្រះចៅចក្រពត្តិ មិនព្រមបើកឲ្យព្រះអង្គទៅឆាប់ឡើយ។ លុះទ្រង់ត្រឡប់ពីគាល់ ដល់ទៅដំណាក់វិញ ស្ដេចទ្រង់ព្រះចិន្តាថា : បើអញនឹងចាំលាដោយស្រួលនោះ មុខជាស្ដេចសៀម មិនបើកឲ្យអញទៅទេ។ ដូច្នេះ មានតែអញគិតឧបាយកលយ៉ាងណាមួយ ទើបអញបានទៅស្រុកវិញឆាប់។ ទ្រង់ព្រះចិន្តាយល់ដូច្នេះហើយ ទើបទ្រង់ត្រាស់បង្គាប់ បណ្ដាពួកក្រុមជាខ្ញុំ១៥នាក់ (ច្បាប់ខ្លះថា ១៤នាក់) ឲ្យយកឈើធ្លាក់ ធ្វើជាជើងដំរីយ៉ាងធំៗ ៤ ហើយយកទៅលបសង្កត់ដី ឲ្យមានជាស្នាម ដូចជាជើងដំរីមែនទែន រួចឲ្យយកលាមកដំរីញាត់ក្នុងជាល យកទៅរលាក់ចេញ ពីជាលច្រើនដុំ ហើយយកទៅទំលាក់រាយចោល ឲ្យប្រកបនឹងដានជើងធំនោះ ឲ្យដូចជាដំរីទាំងពួងជុះ។ ទ្រង់ផ្ដាំថា បើដល់ដើមឈើណា ណាល្មមជាដំរីឈរស្រប់បាន (ពាក្យសម្រាប់និយាយថា ដំរីឈរជ្រកម្លប់ឈើ) ឲ្យពួកបណ្ដាជាខ្ញុំទាំងនោះយកដីភក់ទៅលាប ហើយឲ្យយករោមចៀមពីរបីសរសៃ សៀតនឹងសំបកឈើ ធ្វើឲ្យដូចជារោមដំរីត្រដុសនឹងដើមឈើមែនៗ។ ទ្រង់បញ្ជាថា បើធ្វើដូច្នេះរួចហើយ ឲ្យពួកក្រុមបណ្ដាជាខ្ញុំទាំងនោះ ដើរបង្ហួស កន្លងដានទៅទិសឦសាន ដល់ទៅខេត្តនាងរង ស្រុកនគររាជ ហើយខ្លួនឯងទាំង១៥នាក់ ស្រូតរូតទៅបញ្ចុះបញ្ចូលប្រជារាស្ត្រ នៅស្រុកនាងរង នាងផ្អែក ចុងកល្ប ស្រុកទំនប់ ទុងកែ ទឹកជោរ មង្គលបូរី នគររាជសីមា (ត្រង់នេះសាស្ត្រាខ្លះថាសៀមរាប) បាត់ដំបង ឲ្យបានមកជួបជុំចាំអញនៅទីបន្ទាយ។ ទ្រង់ផ្ដាំទៀតថា : បើកាលណាដើរតាមផ្លូវនោះទៅ ហើយមានគេសួរឯង អំពីដំណើរនោះ ឯងត្រូវប្រាប់គេថា ឯងបានឃើញដំរីសមួយ ដូចសំឡី កំពស់ប្រហែលជាង ១០ហត្ថបានជាដើរតាមរកមើលឲ្យច្បាស់ទីលំនៅវា។

អស់បណ្ដាជាខ្ញុំទាំង ១៥នាក់ ក៏ចេញទៅធ្វើការ តាមត្រាប់បង្គាប់គ្រប់ប្រការ។ លុះកន្លងមកគ្រប់មួយខែ អស់ចៅមឿង (ចៅហ្វាយស្រុក ឬ មេឃុំ) ចៅបាន (ម្ចាស់ស្រុក) ក្នុងដែនសៀមទិសខាងកើត បានដំណឹងថា មានដំរីសក៏អរណាស់ ទើបនាំគ្នាចូលព្រៃទៅពិនិត្យមើល តែមើលឃើញតែដានជើង និង លាមកវា ធំក្រៃលែងនឹងដំរីទាំងពួង មើលទៅលើដើមឈើខ្លះ ក៏ឃើញមានរោមសសុទ្ធសដូចជាសំឡី ជាប់នៅលើដើមឈើនោះច្រើនអន្លើមែន។ ចៅមឿង ចៅបាន ទាំងអស់នោះ ក៏ប្រញាប់ប្រញាល់ ធ្វើសំបុត្របកប្ដឹងចូលទៅ សេនាបតី សេនាបតី យកសេចក្ដីក្រាបទូល ព្រះចៅចក្រពត្តិ ព្រះចៅចក្រពត្តិ ទ្រង់ជ្រាបហើយ ទ្រង់ព្រះអំណរណាស់។ ថ្ងៃមួយ ស្ដេចចេញគង់ព្រះរាជរោងរម្យ ជួបជុំព្រះរាជបុត្រាធម៌ គឺចៅពញាឱង ដែលត្រូវ ជាព្រះរាជបុត្រា នៃ ព្រះស្រីរាជា (ខ្មែរ) និងព្រះវង្សា សេនាបតី មន្ត្រីទាំងពួង ក្រាបបង្គំគាល់ត្រៀមត្រា ទើបស្ដេចត្រាស់សួរថាឈ្មោះណានឹងទទួលអាសា ទៅតាមទាក់ដំរីប្លែកនោះបាន?

អស់រាជសេវកាមាត្យសៀម ក្រាបទូលថា : ទូលព្រះបង្គំយើងខ្ញុំទាំងឡាយ ឃើញតែ ចៅពញាចន្ទរាជា មួយប៉ុណ្ណោះ ដែលជាអ្នកក្លាហាន មានតំរិះខាងទាក់ដំរីនោះជាងគេ។ ម្យ៉ាងវិញទៀត ចៅពញាចន្ទរាជា នេះ ក៏បានធ្វើការទាក់ដំរី ថ្វាយរៀងមកហើយផង។

សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ឮទីប្រជុំឆ្លើយដូច្នោះ ក៏យល់ថា បានដូចគំនិតព្រះអង្គហើយ ទើបក្រាបទូលថា :

តាមសំបុត្រច្រើនច្បាប់ ដែលចៅហ្វាយស្រុកច្រើនស្រុក ប្ដឹងចូលមកនោះថា : ដំរីនោះ ធំខ្ពស់ទៅ១០ហត្ថ ហើយបើតាមដំណឹងក្រៅសំបុត្រទៀតថា : ដំរីនោះមានបរិវារ គោត ស្ដ (គោត គឺដំរីឥតភ្លុកឥតចែ, ស្ដ = ដំរីឈ្មោលឥតភ្លុកមានតែចែ) នៅថែរក្សាជាច្រើន លើសដំរីទាំងពួង ទាំងសម្បុរ និង កំពស់ទៀត ក៏ល្អគួរឲ្យចេតនា គួរតែទូលព្រះបង្គំ យកចិត្តទុកដាក់ គិតយកដំរីនោះ មកទុកជាមង្គលព្រះនគរថ្វាយឲ្យបាន។ ការណ៍ ដែលខ្ញុំព្រះរាជការទាំងឡាយ ជំនុំយល់ព្រមថា យកទូលព្រះបង្គំជាខ្ញុំ ឲ្យទទួលអាសា នឹងទៅទាក់យកដំរីនោះ មកថ្វាយឲ្យបានទៀត ក៏ជាការគួរសមណាស់ហើយ ក៏ប៉ុន្តែ ដំរីសនោះ មានបរិវារ ធំ ច្រើនលើសដំរីមុនណាស់ ហេតុដូច្នេះ សូមសម្ដេច ស្ដេចព្រះរាជទានពល៥០០០នាក់ ដំរី១០០ និង កាំភ្លើង ធ្នូ ស្នា សស្ត្រាវុធក សម្រាប់បាញបង្អើលដំរីកាចៗ ដែលនៅរក្សាដំរីសនោះ ច្រើនណាស់ឲ្យវាខ្លាចហើយចៀសចេញទៅ៖

ម្យ៉ាងវិញទៀត ដោយឃើញថា ការទាក់ដំរីនោះ មុខជាធ្វើអស់ពេលវេលាជាច្រើនផង ក្រែងរេហ៍ពលពុំគ្រប់គ្រាន់ស្បៀងអាហារ នឹងកើតចលាចល ការណ៍ក៏ពុំបានសម្រេច ហេតុដូច្នេះ ទូលព្រះបង្គំ សូមព្រះរាជទាន ស្បៀងអាហារឲ្យបានគ្រប់គ្រាន់ផង សូមព្រះរាជទាន ព្រះរាជអាជ្ញា ឲ្យបានមាំមួនទៀត ទើបទៅធ្វើការណ៍នោះបានសម្រេច។

ព្រះចៅចក្រពត្តិ បានទ្រង់ព្រះសណ្ដាប់ហើយ ទ្រង់ព្រះអំណរណាស់ ទើបព្រះរាជទាន ព្រះសែង (គឺដាវស្រោមមាស អ្នកកាន់ដាវនេះ មានអំណាចកាប់សម្លាប់បានតាមចិត្ត) ហើយត្រាស់បង្គាប់ឲ្យចៅពញាចក្រី កេណ្ឌពលពាហនៈថ្វាយតាមសុំកុំបីខាន។ ឧកញ៉ាចក្រី ក៏ចាត់ការថ្វាយ ព្រះចៅចន្ទរាជា តាមព្រះរាជបង្គាប់ នៃ ព្រះពុទ្ធចៅ មហាចក្រពត្តិគ្រប់ប្រការ។

ចៅពញាចន្ទរាជា កាលបានពល និង ស្បៀងអាហារ ​ព្រមទាំងព្រះរាជអាជ្ញា ព្រះសែងអាជ្ញាសឹកគ្រប់អស់ហើយ ក៏ថ្វាយបង្គំលា ចេញមកក្រៅ។ ក្នុងគ្រានោះ ព្រះអង្គសុវណ្ណខាក់លោក ស្ដេចចូលទៅក្នុងក្រុងស្រីអយុធ្យានោះ ទើបសម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ស្ដេចយាងទៅថ្វាយបង្គំ ព្រះអង្គសួគ៌លោក គឺពញាឱងរាជា ដែលត្រូវជាព្រះរៀម ព្រះអយ្យកោមួយនឹងព្រះអង្គ (សូមជ្រាបថា ពញានេះត្រូវជាព្រះរាជបុត្រ នៃ ព្រះស្រីរាជា ដែលសៀមនាំយកទៅស្រុកវា ទាំងព្រះស្រីរាជា ទាំងពញាឱង ហើយព្រះស្រីរាជា សុគតនៅខេត្តបាត់ដំបង។ ព្រះស្រីរាជា ត្រូវជាសម្ដេចព្រះជេដ្ឋា នៃ ព្រះធម្មរាជា ដែលត្រូវជាបិតា នៃ សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា។ ដូច្នេះ ពញាឱង និង សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ត្រូវជាព្រះរៀមព្រះអនុជ មានព្រះអយ្យកោមួយជាមួយគ្នា)។ សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ស្ដេចក្រាបទូលសួរថា : អ្នកបងលែងគិតស្រុកហើយឬ ក៏បានជាគង់នៅព្រងើយ មិនអើពើនឹងរឿងអាក្បត់ឈ្មោះកន យករាជសម្បត្តិបានដូច្នេះ? ទ្រង់ពុំស្ដាយវង្សព្រះមហាក្សត្រ និងគ្រងព្រះមហានគរទេឬ?

ព្រះអង្គសួគ៌លោក ទ្រង់ឆ្លើយថា :

"អូនអើយ បងមកនៅក្រុងទេពនេះ ជាឈ្លើយព្រះពុទ្ធចៅទេ។ ព្រះពុទ្ធចៅ ស្ដេចពុំយកទោសបង ស្ដេចប្រោសបង ឲ្យបងគ្រងស្រុកសុវណ្ណខាក់លោកនេះ ​ជាខែត្រធំស្មើនឹងខែត្រព្រះរាជបុត្រទៅហើយ បានប៉ុណ្ណេះហើយ បងក៏បានសុខណាស់ហើយ បើបានសុខដូច្នេះហើយ នឹងគិតរកសុខអ្វីទៀត។ ចំណែកឯស្រុកខ្មែរវិញ បងលែងនឹករលឹកអាល័យហើយ តាមតែអ្នកអូនគិតគូរចុះ"។

សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ស្ដេចដឹងព្រះរាជហឫទ័យ យ៉ាងនេះហើយ ទ្រង់មិនហ៊ានត្រាស់សួរតទៅទៀត ក្រែងរឿងនេះពុំបាត់ស្ងាត់នឹងនាំឲ្យខូចការណ៍។ ដូច្នេះហើយ ទ្រង់ពុំបានត្រាស់តបទៅវិញឡើយ! ទ្រង់គង់ក្រសាលបន្តិច ក៏ថ្វាយបង្គំលា វិលមកដំណាក់វិញ។ មកដល់ដំណាក់ ទ្រង់នឹកតែក្នុងព្រះទ័យថា : ឱអ្នកបងអុងអើយ បានសុខហើយ ត្រឡប់ជាភ្លេចស្រុកទេសអស់។

លុះមកដល់ថ្ងៃ ១០រោច ខែផល្គុន ឆ្នាំជូត ព.ស. ២០៦០-គ.ស. ១៥១៦-ម.ស. ១៤៣៨-ច.ស.៨៧៨ នោះចៅពញាចន្ទរាជា មានព្រះជន្មវស្សា៣៦ឆ្នាំ ទ្រង់រៀបចំចាត់ចែង ព្រះរាជដំណើរស្រេច ស្ដេចនាំចៅពញាយសរាជា និង បណ្ដាជាខ្ញុំ លើកពលសៀមស្រូតរូត តាមស្នាមជើងដំរី ទាំងយប់ទាំងថ្ងៃ ពុំមានឈប់ឈរសោះ។ លុះលើកទៅបាន៧ថ្ងៃ ជិតដែនស្រុកខ្មែរហើយ ទ្រង់ព្រះរាជចិន្តាថា : អញមកដល់នេះហើយ បើទុកជាព្រះចៅចក្រពត្តិបានដឹងថា អញរត់ហើយលើកទ័ពតាមមកក៏ពុំទាន់ដែរ។ ទើបទ្រង់ឲ្យធ្វើសំបុត្របកដាក់ទាំងរោមចៀម ដាក់ទាំងរោមចោមរឹស ដែលជាប់នៅដើមឈើគូរទាំងស្នាមជើង លាមក និង កំពស់ដំរីនោះ ឲ្យបម្រើសៀម នាំវិលទៅថ្វាយព្រះចៅ រួចហើយព្រះអង្គក៏លើកទ័ពចេញមកទៀត។

ព្រះចៅចក្រពត្រាធិរាជ (ស្ដេចសៀម) កំពុងទ្រង់បារម្ភ ពីរឿងទាក់ដំរីនោះ លុះបម្រើនាំសំបុត្រទៅដល់ហើយ ទ្រង់ត្រាស់សួរថា : ឥឡូវទៅដល់ណាហើយ?

បំរើ ក្រាបទូលថា : ទៅជិតដែនកម្ពុជាហើយ។

កាលទ្រង់ព្រះសណ្ដាប់ចំលើយ ដែលបំរើក្រាបទូលឆ្លងហើយ ព្រះចៅចក្រពត្តិ នឹងគ្នាន់ក្នុងព្រះទ័យណាស់ ទើបត្រាស់សួរព្រះអង្គ សួគ៌លោកថា : ចៅពញាចន្ទរាជា ទៅទាក់ដំរីសនេះ ហេតុអ្វីក៏ស្រូតរូតម៉្លេះ អញសង្ស័យណាស់។

ព្រះអង្គសួគ៌លោក ក្រាបទូលថា :

ចៅពញាចន្ទរាជានេះ មានចិត្តមានះណាស់ មានស្មារតីរឹងប៉ឹង ហើយចិត្តក៏រឹងរូស កាន់វង្សត្រកូលណាស់ទៀត។ តាំងពីចៅពញាយសរាជា មកប្រាប់ថា : អាព្រះស្ដេចកន សម្លាប់បិតាយកព្រះនគរហើយនោះ ទូលព្រះបង្គំឃើញកិរិយារបស់ចៅពញាចន្ទរាជា ខឹងក្ដៅនឹងអាកនខ្លាំងណាស់។ ការដែលទៅហើយស្រូតរូតយ៉ាងនេះ ទូលព្រះបង្គំក៏យល់ឃើញថា ចៅពញាចន្ទរាជា លើកទ័ព ទៅវាយអាព្រះស្ដេចកន ពុំខានឡើយ។

ព្រះចៅចក្រពត្តិ បានទ្រង់ជ្រាបដូច្នោះហើយ ទ្រង់ត្រាស់ប្រើ ម៉ឺនពេជ្រដាវិចិត្រ ឲ្យនាំទាហាន សេះ៣០ នាក់លើកទៅតាម សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ហើយទ្រង់ផ្ដាំថា : បើចៅពញាចន្ទរាជាពុំព្រមត្រឡប់មកទេ ឲ្យឯងប្រាប់ពលទាំង៥០០០នាក់នោះ ឲ្យខាងតែបានមក។

ម៉ឺនពេជ្រដាវិចិត្រ បានទទួលព្រះរាជបញ្ជាហើយ ក៏ថ្វាយបង្គំលា នាំទាហានសេះទាំង៣០នាក់លើកតាមទៅ។ សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ព្រះអង្គស្រូតរូតមកដល់ដែនខែត្រ ប្រទេសខ្មែរហើយក៏ទ្រង់បញ្ចុះបញ្ចូលអាណាប្រជានុរាស្ត្រ តាំងពីប្រទល់ដែនរៀងមក បានពល១៨០០នាក់ ហើយលើកមកដល់ខែត្រទឹកជោរ ដូចជាបណ្ដាជាខ្ញុំ ដែលប្រើមុនគេនោះ។ បណ្ដាជាខ្ញុំទាំងនោះ បានរេហ៍ពល២០០នាក់ ផ្សំគ្នាជា ២០០០នាក់ ហើយស្ដេចលើកកងទ័ពខ្មែរសៀម ចូលវាយបន្ទាយបានខែត្រនគរសៀមរាប បានរេហ៍ពលថែមទៀត រួមទាំងទ័ព ៨០០០នាក់ផង ត្រូវជា១០០០០នាក់ហើយលើកចូលទៅក្នុងបន្ទាយមហានគរ។

ខណៈនោះ ម៉ឺនពេជ្រដាវិចិត្រ នាំទាហានសេះ៣០នាក់ ដល់មកជិតមហានគរ ហើយ ហើយសួរគេឯងតាមផ្លូវទៅ បានដំណឹងថា : ចៅពញាចន្ទរាជា នាំរេហ៍ពលខ្មែរសៀម ចូលមកតាំងក្នុងមហានគរ ៣ថ្ងៃហើយ។ ម៉ឺនពេជ្រដាវិចិត្រ ក៏នាំទាហានទាំង៣០នាក់នោះ ចូលទៅមហានគរ ហើយបានឃើញ សម្ដេចចន្ទរាជា ប្រថាប់លើផែនសិលា ជាមួយនឹងសេនាទាហានសៀមខ្មែរ ដែលកំពុងអង្គុយគាល់ត្រៀមត្រា។ មួយរំពេចនោះ ម៉ឺនពេជ្រដាវិចិត្រទូលថា: ព្រះពុទ្ធិចៅត្រាស់ប្រើទូលព្រះបង្គន់ ឲ្យមកតាមទ្រង់ ឲ្យទ្រង់លើកពលត្រលប់ទៅវិញឲ្យឆាប់។

សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ដឹងកលយល់ការណ៍ថា : សៀមលើកតាមមកហើយក៏ហូតព្រះសែងអាជ្ញាសឹក ដែលព្រះចៅចក្រពត្តិ ព្រះរាជទានមកនោះ ហើយមានព្រះមធុរសវាចាសន្ធាប់ថា : នេះគឺជាអាជ្ញាសឹក ព្រះចៅប្រទានមកឲ្យអញពេញអំណាចឲ្យអញធ្វើ នាទីពីរយ៉ាងគឺ មួយឲ្យតាមទាក់ដំរីស ម្យ៉ាងទៀតឲ្យអញ ទៅកាប់អាព្រះស្ដេចកនថ្វាយព្រះអង្គ។ ខ្លួនឯងនេះឬ មានអំណាចលើសដាវអាជ្ញាសឹកនេះ? ដែលឯងថា ព្រះចៅឲ្យឯងមក តាមអញនោះ គឺព្រះរាជឱង្ការ ឬ ចុតហ្មាយឯងនៅឯណាយកមកឲ្យអញមើល? បើឯងមិនយកមកឲ្យអញទេ អញទុកឯងជាក្លែងព្រះរាជឱង្ការ ទុកជាបង្ខូចបង្ខានរាជចារផែនដី ហើយអញត្រូវកាត់ក្បាលផង ដោតជាបម្រាម ព្រះទាំងគូកនផង។

ម៉ឺនពេជ្រដាវិចិត្រ និង កូនទាហានជំនិះ៣០នាក់ ដែលខ្លួនមកនោះ គ្មានព្រះរាជឱង្ការ របស់ព្រះចៅជាទីអាងទេ។ លុះឃើញ ព្រះសែងអាជ្ញាសឹកហើយទាហានសៀមទាំង៣០នាក់ និង៥០០០នាក់ ដែលមកតាមសម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជានោះ ក៏ភិតភ័យតក់ស្លុត លុតជង្គង់សូមព្រះរាជទានទោស។ សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា យល់ឃើញថា ត្រូវព្រះទ័យហើយ ទ្រង់ព្រះអំណរណាស់ ទ្រង់ត្រាស់ថា : អស់ឯងរាល់គ្នាវិញទៅវិញចុះ ទៅក្រាបទូលព្រះចៅថា : ដែលទ្រង់ប្រោសលៀងរក្សាអញជាង៧ឆ្នាំនេះ ជាព្រះគុណលើអញខ្លាំងណាស់ រកអ្វីមកប្រៀបផ្ទឹមពុំបានទេ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះសោតកាលអញត្រឡប់មកស្រុកនេះ ទ្រង់ឲ្យរេហ៍ពល ៥០០០នាក់ ដំរីធ្នាក់១០០រយ ជូនមកទៀតនេះក៏ជាព្រះគុណធ្ងន់លើសលែងទៅទៀត។ ប៉ុន្តែឥឡូវនេះ អញនៅក្រណាស់ អញនឹងរកអ្វីថ្វាយទៅវិញឲ្យបានសមគួរនឹងព្រះគុណនោះគ្មានទេ។ សុំកុំឲ្យព្រះចៅ ទ្រង់ពិរោធឡើយ។ ថាបើដល់អញបានឈ្នះហើយចាប់អាព្រះស្ដេច កនបាន បានទាំងផែនដីមកវិញកាលណា អញនឹងនាំពលសៀម ដែលទ្រង់ប្រទានមកនេះ និង សួយសារមកក្រាបបង្គំទូលថ្វាយ តាមសំដីដែលអញ បានក្រាបបង្គំទូលទុកជាសម្ងាត់ស្រាប់។

ពួកពលទាំង៥០០០នាក់ បានឮព្រះរាជបរិហារហើយខ្សឹបគ្នាថា: ចៅពញាចន្ទរាជានេះ បានសញ្ញាថ្វាយព្រះចៅយើងស្រេចហើយបានជាទ្រង់ត្រាស់ឲ្យយើងទាំង៥០០០ នាក់នេះមក ឯម៉ឺនពេជ្រដាវិចិត្រ ដែលមកស្រដីមាត់ទទេនោះ ប្រហែលជាក្លែងក្លាយទេ យើងនឹងជឿស្ដាប់ផងមិនបានទេ។

ម៉ឺនពេជ្រដាវិចិត្រ ​​ក៏រឹតតែកោតខ្លាច ពលទាហានដែលមកនោះ ក៏គិតពិនិត្យទៅ ឃើញចិត្តរេហ៍ពលសៀមដែលហែមកមុននោះ ជឿខាងចៅពញាចន្ទរាជាច្រើនជាជាងខ្លួន នឹងគិតធ្វើតាមព្រះចៅទ្រង់ព្រះបណ្ដាំនោះមិនកើត។ ដូច្នេះ ម៉ឺនពេជ្រដាវិចិត្រ ក៏នាំទាហានជំនិះ៣០នាក់នោះ ត្រឡប់ទៅក្រុងទេពវិញទៅ។

ក្រោយទាហានសេះត្រឡប់ទៅវិញ សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ទ្រង់លើកកងទ័ពទៅដល់ស្រុកបាត់ដំបងហើយ ទ្រង់ក៏ចាត់ឲ្យនាយកងទ័ព ដើរបញ្ចុះបញ្ចូលរាស្ត្រក្នុងខេត្ត។ ខណៈនោះ ពញាមនោមេត្រី ចៅហ្វាយស្រុកបាត់ដំបង បានដឹងថា ចៅពញាចន្ទរាជា ជាព្រះរាជត្រកូលស្ដេចខ្មែរ ត្រឡប់មកដល់ហើយ ក៏ចូលទៅថ្វាយបង្គំ ថ្វាយរេហ៍ពល ១០០០០នាក់ និង ស្បៀងអាហារ ១០០០រទេះទៀត។ សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជាស្ដេចទ្រង់ព្រះអំណរណាស់ ស្ដេចគង់សម្រាកកំលាំង រេហ៍ពល នៅក្នុងខេត្តនោះបីថ្ងៃ ហើយក៏លើកឆ្លងទៅតាំងបន្ទាយនៅខេត្តពោធិ៍សាត់។

ចំណែកឯ សម្ដេចចៅពញាសួគ៌ា លោកចៅហ្វាយស្រុកខេត្តពោធិ៍សាត់ ដែលជាមន្ត្រីខាងសម្ដេចព្រះស្រីជេដ្ឋា (កន) បានដឹងដំណឹងនេះហើយ ក៏កេណ្ឌពលបាន ៤០០០០នាក់ ឲ្យរក្សានាទីភាគបន្ទាយ រាយល្បាតតាមច្រកផ្លូវស្រេច ទើបបកសំបុត្រ ប្ដឹងចូលមកសេនាបតីក្នុងក្រុងសន្លប់ពិជ័យព្រៃនគរ។

រីឯ ចៅពញាមឿងវិញ លុះបានដឹងថា ​ចៅពញាចន្ទរាជា ស្ដេចត្រឡប់មកដល់ស្រុកបាត់ដំបងហើយ អ្នកក៏ដើរបញ្ចុះបញ្ចូល បានស្ម័គ្រប័ក្សពួក ចូលក្នុងកងទ័ពចៅពញាសួគ៌ាលោក ជាច្រើននាក់។ កាលឃើញថា ចៅពញាសួគ៌ាលោក ជំនុំរាជការគិតរឹងទទឹង ពុំព្រមចុះចូលនឹងសម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជាទេ ពញាមឿង លុះដល់វេលាយប់ស្ងាត់ ក៏នាំស្ម័គ្រប័ក្សពួក ចូលលុក (គឺចូលទៅប្រហារមិនឲ្យដឹងខ្លួនជាមុន) ចៅពញាសួគ៌ាលោកស្លាប់មួយរំពេច ហើយស្រែកប្រកាសប្រាប់អស់ក្រមការបណ្ដារាស្ត្រថា :

សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជានេះ ពេញជាព្រះរាជត្រកូលនៃសម្ដេចព្រះធម្មរាជា ដែលជាស្ដេចទ្រង់ធម៌ហើយ។ ឯស្ដេចកន ជាចៅហ្វាយ ចៅពញាសួគ៌ាលោកនេះខាងម្ដាយជាពលព្រះស្រីរតនត្រ័យសុទ្ធ។ អស់អ្នករាល់គ្នានឹងសំពះព្រះ ក៏ចង់ថ្វាយបង្គំបាយ៉ាប (បាយ៉ាប គឺអារ័ក្សទឹក សម្រាប់ពួកនេសាទមច្ឆជាតិគោរព)។ ថាបើ អស់អ្នកពេញចិត្តថ្វាយបង្គំ ព្រះស្រីរតនត្រ័យនោះ ចូរអ្នកថ្វាយបង្គំចៅពញាចន្ទរាជា ដ្បិតស្ដេចយាងមកដល់ហើយ ត្រូវយើងចេញទៅថ្វាយបង្គ ទទួលព្រះអង្គចុះ។ ថាបើអស់អ្នកចូលចិត្ត ចង់សំពះបាយ៉ាបនោះ ចូរអស់អ្នករៀបស្បៀងអាហារ នាំបុត្រភរិយា ទៅថ្វាយបង្គំព្រះស្ដេចកន កូនពល(ក្នុងពេលដែលប្រទេសយើងនៅវណ្ណៈច្រើននៅឡើយ វណ្ណៈពលជាវណ្ណៈថោកទាបបំផុត ជាពូជអម្បូរអ្នកមានទោសដែលមិនអាចលុបលាងបានឡើយ) ព្រះស្រីរតនត្រ័យឯបន្ទាយស្រឡប់ពិជ័យព្រៃនគរ ឲ្យឆាប់ចុះ។

អស់ក្រមការបណ្ដារាស្ត្រក្នុងកងទ័ពទាំង ៤០០០នាក់ប្លាយ លុះឮពញាមឿងប្រកាសចេញព្រះនាម សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ដូច្នោះហើយ ហេតុតែជាបុណ្យបារមីនៃព្រះអង្គ ក៏បណ្ដាលចិត្តគ្រប់កងទ័ពទាំងអស់ ឲ្យនឹកស្រឡាញ់អាល័យ ដល់សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ពន់ប្រមាណ ហើយក៏ស្រែកតបប្រកាសថា :

យើងរាល់គ្នាចូលចិត្តទៅថ្វាយបង្គំព្រះ មិនព្រមទៅថ្វាយបង្គំបាយ៉ាបទេ។ ហេតុនេះហើយ បានជាមានពាក្យថា : មិនចង់សំពះព្រះ មិនចង់ថ្វាយបង្គំព្រះ ទៅសំពះឯបាយ៉ាបទៅវិញ តាំងពីថ្ងៃនោះមក។

ចៅពញាមឿង លុះឮរាស្ត្រ ប្រកាសវាយបកដូច្នោះ ល្មមពេលព្រឹកស្រាងៗ ហើយក៏នាំអស់ក្រមការ និង អស់អ្នកមុខអ្នកការ បណ្ដារាស្ត្រចេញទៅ អញ្ជើញស្ដេចធ្វើព្រះរាជដំណើរចូលទៅប្រថាប់ ក្នុងបន្ទាយស្រុក។ សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ស្ដេចបានទ្រង់ព្រះសណ្ដាប់ហើយទ្រង់ព្រះអំណរណាស់ ទ្រង់ត្រាស់សួរសេចក្ដីដើមទង គ្រប់ប្រការ។ លុះទ្រង់ជ្រាបហើយ ស្ដេចឲ្យលើកទ័ពចូលទៅប្រថាប់ក្នុងបន្ទាយស្រុក ហើយស្ដេចហាមកងទ័ពទាំងខ្មែរ ទាំងសៀម មិនឲ្យទៅកំហែងកំហល់រាស្ត្រប្រជា ក្នុងស្រុកឲ្យសោះ ដើម្បីកុំឲ្យរាស្ត្រប្រជា មានសេចក្ដីក្ដៅក្រហាយ។ ទ្រង់ដាក់អាយ័តថា "បើឈ្មោះណាពុំស្ដាប់ ព្រះរាជឱង្ការនេះទេ ស្ដេចនឹងយកទោសដល់ប្រហារជីវិត"។ ខណៈនេះ អស់រាស្ត្រប្រជា ក៏បានសេចក្ដីសុខសាន្ត ឥតមានទុក្ខភ័យ អំពីពួកពលទាហាន សរសើរព្រះបារមី ​ព្រមទាំងថ្វាយសព្ទសាធុការពរ គ្រប់ៗគ្នា។

សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា កាលដែលទ្រង់ហាមប្រាមសេនាទាហាន មិនឲ្យរំលោភជិះជាន់រាស្ត្រនាំឲ្យរាស្ត្របានសេចក្ដីសុខកាយសុខចិត្ត ឥតក្ដៅក្រហាយយ៉ាងនេះហើយ ទ្រង់ឲ្យរឹបយកទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ចៅហ្វាយស្រុក ដែលចៅពញាមឿង ចូលលុកសម្លាប់នោះ មកព្រះរាជទានជារង្វាន់ ដល់អស់នាយកងនាយទ័ព ហើយទ្រង់តាំងចៅពញាមឿង ជា "ចៅពញាសួគ៌ាលោក" ចៅហ្វាយស្រុក ខែត្រពោធិ៍សាត់ ទាំងតាំងឲ្យធ្វើជាមេទ័ព សម្រេចរាជការគ្រប់ប្រការ។ រួចទ្រង់តាំងកូនតាមឿង ទាំង៤នាក់ឲ្យមានឋានន្តរសក្ដិខ្ពង់ខ្ពស់ គឺ

• កូនទី១ ឈ្មោះកែវ ឲ្យធ្វើជា "ចៅពញាវង្សាអគ្គរាជ"
• កូនទី២ ឈ្មោះអង់ ឲ្យធ្វើជា "ចៅពញាបរទេសរាជ"
• កូនទី៣ ឈ្មោះទេព ឲ្យធ្វើជា "ចៅពញាវិបុលរាជ"
• កូនទី៤ ឈ្មោះសុខ ឲ្យធ្វើជា "ចៅពញារាជតេជៈ" ជាមេទ័ពមុខក្រោយ ឆ្វេងស្ដាំ។

ទើបទ្រង់ចាត់ទាំង៤នាយ ឲ្យលើកពល ៨០០នាក់ ចេញទៅវាយខែត្រក្រគរ ខ្លុង ក្រង ជាមុន។

ព្រះស្រីជេដ្ឋា (ស្ដេចកន) កាលខូចខែត្រពោធិ៍សាត់ហើយ នៅពេលថ្ងៃត្រង់ម៉ោង ១១ ស្ដេចនាំព្រះស្នំ ក្រុមបរិពារ ចុះស្រង់ទឹកក្នុងស្រះ រួចហើយនាំទៅប្រពាតសួន ឧទ្យានកំសាន្តព្រះហឫទ័យ។ ស្ដេចនាំព្រះស្នំក្រុមបរិពារ យាងរហូតដល់ទីក្រឡាបន្ទំ ដែលមានក្នុងសួនឧទ្យាននោះ។ នៅទីនោះទ្រង់ព្រះសណ្ដាប់ ក្រុមភ្លេងមហោរី ក្រុមចម្រៀង ច្រៀង ផ្លុំប៉ីកែវ ពីរោះពេក បណ្ដាលឲ្យភ្លើតភ្លើនព្រះរាជហឫទ័យ ហើយក៏ទ្រង់ទម្រេតព្រះអង្គ ទៅលើព្រះស្នំជាតិលាវម្នាក់។ លុះទ្រង់ផ្ទំស្កប់ស្កល់ទៅទ្រង់ព្រះសុបិននិមិត្តឃើញថា :

​​​​​​​​​​​"ព្រះចន្ទរះពីទិសខាងលិចលឿនគ្រឿនមកលើប្រាសាទ ហើយក៏បណ្ដាលឲ្យកើតជាភ្លើងឆេះសន្ធោរសន្ធៅលើប្រាសាទ អណ្ដាតភ្លើងរាលដាល ទូទៅពេញទាំងព្រះនគរ ព្រមទាំងរាលក្ដៅដល់ព្រះអង្គផង ព្រះអង្គរត់ទៅទិសឦសាន ភ្លើងក៏រាលឆេះរោលក្ដៅក្រហាយសព្វព្រះសារពាង្គកាយខ្លាំងណាស់"។

ទ្រង់បម្រះដឹងព្រះស្មារតីឡើង ក៏ល្មមពេលរសៀលម៉ោង៣ ទ្រង់ក៏តើនចាកព្រះសុបិនឡើងពីក្រឡាបន្ទំ ទ្រង់ក៏ព្រួយព្រះទ័យណាស់ ទើបទ្រង់បញ្ជាឱ្យហៅព្រាហ្មណ៍បុរោហិត និងពិជ័យហោរា មកប្រាប់នូវនិមិត្តនោះ គ្រប់ប្រការ។ ពិជ័យហោរា ទូលថ្វាយព្យាករណ៍ថា :

"ទ្រង់និមិត្តក្នុងថ្ងៃសៅរ៍នេះ ក្បួនទំនាយថា ត្រូវលើព្រះអង្គហើយ គឺព្រះអង្គនឹងត្រូវទទួលគ្រោះកាច។ តាមព្រះសុបិននេះ ព្រះអង្គនឹងដឹងការណ៍ឆាប់។ ឯព្រះចន្ទដែលរះហើយបង្កើតជាផ្កាភ្លើងឆេះរាលពាសពេញទាំងនគរនោះ ទំនាយថា ទ្រង់នឹងមានសត្រូវ មកបៀតបៀនព្រះអង្គ ឲ្យនាំព្រះអង្គថ្លោះការណ៍ធំណាស់"។

ព្រះស្រីជេដ្ឋា ទ្រង់ព្រះសណ្ដាប់ហើយ ទ្រង់ខ្ញាល់ណាស់ ចំពោះពិជ័យហោរា ដែលមិនចេះប្រចុបឲ្យស្របនឹងព្រះទ័យ។ ព្រះភក្ដ្រទុំទែងពន់ប្រមាណ ទើបទ្រង់ត្រាស់ថា ហោរាទាយនេះ ដូចជាក្រៅក្បួនតម្រាហើយ ដូច្នេះ ចូរបុរោហិតពិនិត្យទាយមើលវិញ តើខាងណាទាយខុស ខាងណាទាយត្រូវ។ ព្រះបុរោហិត ក្នុងព្រះរាជត្រកូល យល់ថា ​"ទំនាយហោរានេះ ពុំសព្វព្រះទ័យនៃព្រះស្រីជេដ្ឋាទេ" ទើបក្រាបទូលប្រចុបប្រចែង រកផ្លូវឲ្យស្របព្រះរាជហឫទ័យ ហើយក្រាបបង្គំទូលថ្វាយថា :

"សូមទ្រង់ព្រះមេត្តាប្រោស! សុបិននិមិត្តនៃព្រះអង្គនេះ បើតាមក្បួនហោរថា ទេវតាមកប្រាប់ហេតុឲ្យទ្រង់ជ្រាប ទាំងអស់៥ប្រការគឺ

ប្រការទី១: ត្រង់ទ្រង់ឃើញព្រះចន្ទរះពីទិសខាងលិចនោះ ទំនាយថា ព្រះអង្គនឹងបានសុខក្សេមក្សាន្ត ត្រជាក់ត្រជុំ ទាំងអាណាប្រជានុរាស្ត្រ ក៏បានសេចក្ដីរុងរឿងប្រៀបបាន នឹងពន្លឺព្រះចន្ទ។

ប្រការទី២: ត្រង់ព្រះចន្ទចេញជាភ្លើង ឆេះពាសពេញព្រះនគរនោះ ទំនាយថា ព្រះអង្គនឹងមានអំណាច អាចផ្សាយពេញទាំងប្រទេស ដូចភ្លើងឆេះទូទៅទាំង៨ទិស។

ប្រការទី៣: ត្រង់ថា ចំហាយក្ដៅដល់ព្រះអង្គនោះ ទំនាយថា : នឹងមានសត្រូវមកប្រមាថព្រះនគរ។

ប្រការទី៤: ត្រង់ទ្រង់ឃើញថា ព្រះចន្ទពេញបូរមីនោះ ទំនាយថា សត្រូវនោះនៅក្នុងព្រះរាជត្រកូល បង្កើតហេតុចេញមកពីទិសបស្ចិម។

ប្រការទី៥: ត្រង់ឃើញថា ព្រះអង្គរត់ទៅទិសឦសាន ហើយភ្លើងនៅតែតាមរាលក្ដៅដល់ព្រះអង្គនោះទំនាយថា បើកើតមានសត្រូវហើយ សូមព្រះអង្គស្ដេចទៅតាំងទ័ពទប់សត្រូវពីទិសឦសានទើបនឹងមានជ័យជំនះ។ សូមទ្រង់ព្រះមេត្តាប្រោស! ព្រះសុបិននេះល្អទេ កុំព្រួយព្រះទ័យឡើយ​"។

សម្ដេចព្រះស្រីជេដ្ឋា ស្ដាប់បុរោហិតព្យាករណ៍ថ្វាយហើយ មានព្រះទ័យត្រេកអរខ្លាំងណាស់ តែដើម្បីនឹងរំដោះព្រះគ្រោះខ្លះ ព្រះអង្គក៏ឲ្យបុរោហិតផ្លុំ ប្រគុំត្រែស័ង្ខ ថ្វាយទឹកស័ង្ខ ស្លឹកព្នៅ សៀតព្រះកាណ៌ព្រះអង្គ ព្រមទាំងព្រះរាជទានស្លឹកព្នៅមួយសន្លឹក ទៅព្រះរាជបុត្រព្រះជន្ម ៥ឆ្នាំ ឲ្យសៀតព្រះកាណ៌ដែរ ព្រោះព្រះអង្គកំពុងជាប់ព្រះទ័យនឹងព្រះរាជបុត្រនេះ ហើយព្រះរាជទានរង្វាន់ ឲ្យបុរោហិតដែលទាយត្រូវព្រះទ័យនោះ តាមសព្វព្រះទ័យ។ លំដាប់តមក ទ្រង់ត្រាស់ថា :

"អាហោរចង្រៃនេះ វាស្អប់អញ ទើបវាក្លែងទាយឲ្យអញខូចចិត្តទាំងខូចទ្រព្យសម្បត្តិ ដោយវាមានគោលគំនិតសម្ងាត់ ប្រការណាមួយ ក្នុងខ្លួនវា " តមកទ្រង់ដៀលត្មះ ហោរានោះ ដោយប្រការផ្សេងៗ។

ពិជ័យហោរា ខំក្រាបទូលដោយជំនះថា ​: "សូមទ្រង់ព្រះមេត្តាប្រោស សូមព្រះអង្គកុំអាលទ្រង់អរតាមទំនាយបុរោហិតក្រាបទូលនេះឲ្យសោះ ព្រោះការណ៍ម្ដងនេះ ប្រាកដជាមានដូចទូលថ្វាយមិនមែន ដូចទំនាយបុរោហិតនេះទេ"។

សម្ដេចព្រះស្រីជេដ្ឋា ទ្រង់ខ្ញាល់នឹងសំដីទូលតប របស់ហោរានោះណាស់ ទើបទ្រង់ស្ទុះទៅចាប់ព្រះសែង (ដាវ) មកកាប់ហោរា បណ្ដាលឲ្យហោរស្លាប់នៅទីនោះមួយរំពេច។ ក្រោយពីនោះមកចំនួន១០ថ្ងៃ ព្រះស្រីជេដ្ឋា ស្ដេចចេញចងព្រះរាជរោងរម្យ ជួបជុំចៅពញាលំពាំងធិបតី សេនាបតី និង មន្ត្រីទាំងពួង ដែលក្រាបបង្គំជាយសបរិវារ។ ខណៈនោះចៅពញាលំពាំងធិបតី ក្រាបបង្គំទូលថា :

"សូមទ្រង់ព្រះមេត្តាប្រោស ព្រះចន្ទរាជា បានត្រឡប់មកពីស្រុកសៀមវិញហើយ ឥឡូវស្ដេចសង្កត់បានខែត្របាត់ដំបង ហើយឆ្លងមកសង្កត់ បានខែត្រពោធិ៍សាត់ថែមទៀត ចៅហ្វាយស្រុក ខែត្រពោធិ៍សាត់ បានប្ដឹងដោយសំបុត្រ ចូលមកសុំកងទ័ព អំពីទូលព្រះបង្គំ ឲ្យទៅជួយជាឆាប់​"។

ចៅពញាលំពាំងធិបតី ក្រាបទូលពុំទាន់ផុតវាចាផង ព្រះរាជវរានុកូល ក្រាបទូលថា:

"សូមទ្រង់ព្រះមេត្តាប្រោស មានសំបុត្រចៅហ្វាយស្រុក ខែត្រក្រគរ ប្ដឹងទូលព្រះបង្គំថា : នៅខែត្រពោធិ៍សាត់នោះ ចៅពញាសួគ៌ាលោក អនិច្ចកម្មក្នុងចំបាំងទៅហើយ ឥឡូវនេះចៅពញាចន្ទរាជាតាំងពញាមឿងមេស្មិល ឲ្យឡើងជា ចៅពញាសួគ៌ាលោកហើយ ហើយឲ្យធ្វើជាមេទ័ព សម្រេចរាជការទាំងពួងផងទៀត ចៅពញាចន្ទរាជា ឲ្យកូនពញាមឿងទាំង៤ នាក់នោះធ្វើជាសេនាបតីសម្រាប់ទ្រង់ហើយឲ្យធ្វើបាឡាត់ទ័ពមុខ ក្រោយ ឆ្វេង ស្ដាំ លើកមកវាយបន្ទាយខែត្រក្រគរទៀត ឥឡូវនេះ បន្ទាយខែត្រក្រគរបកហើយ"។

ព្រះស្រីជេដ្ឋា(ស្ដេចកន)ទ្រង់ព្រះសណ្ដាប់ហើយ ទ្រង់គ្រវីព្រះសិរសា ហើយមានព្រះបន្ទូលថា :

បងចក្រី ចូរបងឯងចេញទៅជាមេទ័ពធំ កេណ្ឌបណ្ដារាស្ត្រខែត្រខាងលិច ហើយលើកយ៉ាងស្រូតរូតទៅទល់ទប់ទ័ព របស់ចៅពញាចន្ទរាជា ឲ្យទាន់ការណ៍ សូមបងប្រឹងជួយខ្ញុំ ឲ្យអស់ពីកម្លាំងចិត្តណា៎"។

ពញាចក្រី ទទួលព្រះរាជបញ្ជា ហើយក្រាបទូលថា : "ទូលព្រះបង្គំ លើកទ័ពទៅម្ដងនេះ បើចាប់បានតួខ្លា ឬ មិនបាន ក៏គង់ខ្លាត្រូវរបួស បង់ជន្ម ឲ្យរាងចាលជាមិនខានដែរ"។

ព្រះស្រីជេដ្ឋា ទ្រង់ព្រះសណ្ដាប់ហើយ ទ្រង់ត្រូវព្រះទ័យណាស់ ទ្រង់ព្រះទានលំពែងក្រំ^(១)មាសមួយជាអាជ្ញាសឹក ហើយឲ្យលើកកងទ័ព ទៅតាំងនៅក្នុងខែត្រលង្វែក។ ហើយទ្រង់ត្រាស់បង្គាប់សម្ដេចចៅហ្វាកៅ ជាមាឲ្យធ្វើមេទ័ពធំ។ ទ្រង់ប្រទានដាវគ្រឿងមាសមួយ ជាអាជ្ញាសឹក ហើយនឹងពានកន្ថោរទិតោមាស មួយសម្រាប់ ជាគ្រឿងសម្រាប់យស និង ស្គរហែពីរ សម្រាប់ទូង តាមផ្លូវខែត្រកំពង់សៀម។

សម្ដេចចៅហ្វាកៅ ទទួលព្រះរាជបញ្ជាហើយក៏ថ្វាយបង្គំលា លើកទ័ពទៅដល់ខែត្រកំពង់សៀមហើយចេញសំបុត្រទៅកេណ្ឌរេហ៍ពល គ្រប់ខែត្រ។ លុះបានរេហ៍ពលគ្រប់ខែត្រ មកជួបជុំហើយចៅហ្វាកៅ ក៏ចាត់ចៅពញាឧទ័យធិរាជា ចៅហ្វាយស្រុកខែត្រអាសន្នទុក ឲ្យលើកទ័ពកាត់សំដៅទៅខែត្របាត់ដំបង ឆ្លងមកវាយផ្ទប់ពីក្រោយ កុំឲ្យចៅពញាចន្ទរាជា រត់រួច។ ចំណែកឯ សម្ដេចចៅហ្វាកៅ ខ្លួនឯង ជាមេទ័ពធំនោះ លើកទ័ពឆ្លងមកត្រើយខាងលិច។ ឯប៉ែកកងទ័ព នៃចៅពញាចក្រី កាលកេណ្ឌរេហ៍ពលបាន៥៥០០នាក់ ហើយក៏ឲ្យចៅពញាតេជោ ចៅហ្វាយស្រុកខែត្រសំរោងទង លើកទ័ព១០០០០នាក់ ជាទ័ពមុខ ឲ្យចៅពញារាជាមេត្រី ចៅហ្វាយស្រុកភ្នំពេញកាន់ពល១០០០០នាក់ជាប៉ែកស្ដាំ ឲ្យចៅពញាវង្សាអនុជិត^(២)ចៅហ្វាយស្រុកបាទីកាន់ពល ១០០០០នាក់ ជាប៉ែកឆ្វេង ឲ្យព្រះរាជាវរានុកូលកាន់ពល ១០០០០នាក់ជាទ័ពក្រោយ។ ឯខ្លួន ចៅពញាចក្រីឯង កាន់ពល១៥០០០នាក់ជាទ័ពធំ។

ទ័ពចៅពញាចក្រី លើកដល់ខែត្រក្រគរ ក៏ប្រទះនឹងទ័ពនៃចៅពញាសួគ៌ាលោកមឿង។ ចៅពញសួគ៌ាលោកមឿង យល់ថា "ទ័ពខាងចៅពញាចក្រី លើកមកដល់ហើយ ព្រមទាំងមានពលលើសកងទ័ពខ្លួនច្រើនចំនួនណាស់ផង ក៏ចាត់ប្រើចៅពញាវង្សាអគ្គរាជ កែវជាកូនច្បងឲ្យកាន់ពល២០០០នាក់ ជាទ័ពមុខ ចាត់ចៅពញាបរទេសរាជអង់ជាកូនទី២ ឲ្យកាន់ទ័ព១០០០នាក់ជាប៉ែកស្ដាំ ចាត់ចៅពញាវិបុលរាជទេព ជាកូនទី៣ ឲ្យកាន់ទ័ព១០០០នាក់ ជាប៉ែកឆ្វេង ចាត់ចៅពញារាជតេជៈសុខ ជាកូនទី៤ ជាទ័ពក្រោយ កាន់ពល១០០០នាក់។ ឯខ្លួនចៅពញាសួគ៌ាលោក ឯង កាន់ពល៤០០០នាក់ ជាមេទ័ពធំ ហើយចេញទៅតនឹងចៅពញាចក្រី។

ចៅពញាវង្សាអគ្គរាជកែវ កូនច្បង ជាមេទ័ពមុខនោះ ដេញទ័ពឲ្យចូលវាយលុកកងទ័ពចៅពញាតេជោ។ រេហ៍ពល ក្នុងកងទ័ពទាំង២០០០នាក់ នោះកាលស្រែកហ៊ោយកជ័យ យ៉ាងកងរំពងហើយ ក៏រត់សំដៅចូលទៅលុកកងទ័ព នៃចៅពញាតេជោ វាយកាប់សម្លាប់គ្នាពពាក់ពពួន ស្លាប់ហូរឈាម ដូចទឹកទរ ឬ ហូរដូចជាស្ទឹង តែទ័ពពញាតេជោពុំព្រមបែកសោះ។ ចៅពញាវង្សាអគ្គរាជកែវ ឃើញដូច្នោះហើយ ក៏ស្ទុះចូលទៅដេញកាប់ចៅពញាតេជោ ដែលនៅលើខ្នងសេះ។ សេះចៅពញាតេជោ ដោយឃើញគេស្ទុះចូលមកប្រញាប់ពេក ក៏ភ្ញាក់គេចខ្លួនទៅប៉ះនឹងដើមឈើ បណ្ដាលឲ្យធ្លាក់ពញាតេជោ ពីលើខ្នងសេះខ្ពោក។ ចៅពញាវង្សាអគ្គរាជ ឃើញបាចណាបហើយ ក៏កាប់ពញាតេជោស្លាប់មួយរំពេច រេហ៍ពលទាំងសងខាង ក៏ប្រកាប់ប្រចាក់គ្នា ច្របូកច្របល់ ទៅវិញទៅមក យ៉ាងសាហាវ ដូចម្រឹគពាឡ មានរបឹងរឹងរូសមិនព្រមចាញ់គ្នា ទៅវិញទៅមកសោះ។ ចៅពញវង្សាអគ្គរាជយល់ថា "ពលខ្លួនតិចណាស់ ហើយកងទ័ពខាងសត្រូវ ដែលមានចំនួនច្រើនស្រាប់ទៅហើយនោះ ក៏រឹងរឹតតែមកដល់ ថែមហើយថែមទៀតផង នឹងយកជ័យតទៅទៀតពុំបានឡើយ"ទើបនាំរេហ៍ពលថយមកជម្រាបបិតាតាមដំណើរ។

ឯចៅពញារាជាមេត្រី ចៅហ្វាយស្រុក ខែត្រភ្នំពេញ និង ចៅពញាវង្សាអនុជិត ចៅហ្វាយស្រុកខែត្របាទី ជាមេទ័ពឆ្វេង ស្ដាំ ដែលលើកតាម ទ័ពពញាតេជោនោះ ក៏បានប្រទះនឹងកងទ័ព ចៅពញាបរទេសរាជ និង ចៅពញាវិបុលរាច ដែលបង្កប់តាមសងខាងផ្លូវនោះ។

កងទ័ពចៅពញាបរទេសរាជ និងចៅពញាវិបុលរាជ កាលបើបានប្រទះហើយ ក៏ដេញពលចូលច្បាំង កាប់ចាក់ពលនឹងពល ចៅហ្វាយនិងចៅហ្វាយ ប្រកាប់ ប្រចាក់គ្នាទៅវិញទៅមក។ ចៅពញាវង្សាអនុជិត ជាចៅហ្វាយស្រុក ខែត្របាទី ក្នុងពេលដែលកំពុងប្រកាប់គ្នា ទៅវិញទៅមកនោះសេះរបស់ខ្លួន ផុងជើងក្នុងរណ្ដៅផង ច្រឡោតដោយស្នូរកាំភ្លើងផង ក៏បណ្ដាលឲ្យធ្លាក់ចៅពញានេះទៅដី។ មួយរំពេចនោះ ចៅពញាវិបុលរាជ ស្ទុះចូលទៅកាប់ត្រូវស្មាចៅហ្វាយស្រុកខែត្របាទី បណ្ដាលឲ្យគាត់ពិការជាទម្ងន់។ អស់សេនាទាហាន ខាងចៅពញាវង្សាអនុជិត នាំគ្នាជួយគ្រាហ៍ចៅហ្វាយរត់រួចខ្លួនទៅ។ ទ័ពស្ដាំរបស់ចៅពញាចក្រី កាលបើឃើញថា "នាយទ័ពរបស់ខ្លួនត្រូវរបួសជាទម្ងន់ហើយ"ក៏នាំគ្នាទៅរកទ័ពចៅពញាតេជោ។ មេកងខាងចៅពញាចក្រី កាលដឹងថា"ចៅពញាតេជោ ស្លាប់ក្នុងសង្គ្រាមហើយ" ក៏នាំសេនាទាហានទាំងពីរកង ទៅប្ដឹងចៅពញាចក្រី។ ចៅពញាចក្រី បានដឹងហើយក៏លើកទ័ពធំតាមមក។ ចៅពញាចក្រី លុះឃើញកងទ័ព ចៅពញារាជាមេត្រី ចៅហ្វាយស្រុកភ្នំពេញនិងទ័ពចៅពញាបរទេសរាជ និងវិបុលរាជ ជាកូនទី២ ទី៣របស់ចៅពញាសួគ៌ាលោកមឿងកំពុងច្បាំងប្រកាប់គ្នា យ៉ាងគឹកកងរំពងខ្លាំងណាស់ដូច្នោះ ព្រមទាំងបានក្រឡេកមើលពីលើដំរីទៅ ឃើញកូនតាមឿង ទាំងពីរនាក់នោះក្លាហានណាស់ ក៏នឹកថប់ក្រែងចៅពញារាជាមេត្រីថយថ្វីដៃរបស់កូនតាមឿងទាំងពីរនាក់ ទើបចៅពញាចក្រី ដេញរេហ៍ពល ឲ្យចូលទៅជួយច្បាំងថែមទៀត។

ចំណែកឯ ចៅពញាសួគ៌ាលោកមឿង ចៅពញារាជតេជៈសុខ កូនទី៤ របស់តាមឿង កាលបានដឹងនូវកិច្ចការទ័ព ទាំងនោះហើយ ក៏លើកទ័ពទៅដែរ ហើយចូលជួយច្បាំងកូនទាំងពីរនោះទៀត។ ការប្រយុទ្ធរវាងកងទ័ព ខាងចៅពញាចក្រី និង ខាងចៅពញាសួគ៌ាលោកមឿង បានប្រព្រឹត្តទៅអស់ពេលដ៏យូរ តែមិនមានខាងណាអន់ជាងខាងណាឡើយ។ ទ័ពទាំងសងខាង សុទ្ធសឹងតែរបឹងរឹងរូសមោះមុត ដូចៗគ្នា។

ខណៈនោះ ពញាសួគ៌ាលោកមឿង យល់ថា កងទ័ពចៅពញាចក្រី មានពលច្រើនណាស់ សេនាទាហានទាំងនោះ ក៏មានថ្វីដៃខ្លាំងៗទៀត ឯពលខាងខ្លួន ក៏ស្លាប់ប្រមាណជា ៦០នាក់ទៅហើយឃើញថានឹងតយកជ័យជំនះពុំបានទេ។ លុះវេលាព្រលប់ មកដល់ហើយ ចៅពញាសួគ៌ាលោកមឿង ក៏វាយស្គរ ជាសញ្ញាឲ្យដំណឹងដល់កងទ័ព ឲ្យឈប់ច្បាំង ទាំងសងខាង។

ចៅពញាសួគ៌ាលោកមឿង និង កូនទាំង៤នាក់ នាំសេនាទាហានរេហ៍ពល ថយទ័ពទៅក្រាបបង្គំគាល់ ព្រះចៅពញាចន្ទរាជា នៅបន្ទាយពោធិ៍សាត់ ព្រមទាំងក្រាបបង្គំទូល តាមហេតុគ្រប់ប្រការ។ ចៅពញាចក្រី ឃើញថាចៅពញាសួគ៌ាលោក បន្ថយទ័ពទៅនោះ មិនហ៊ានដេញតាមទៅទេ ដោយខ្លាចចាញ់កលតាមឿងផង ដោយព្រះអាទិត្យអស្ដង្គតរលត់រស្មីទៅហើយផង។

លុះព្រឹកឡើង ចៅពញាចក្រីបម្រុងនឹងលើកទ័ព តាមចៅពញាសួគ៌ាលោក តែទទួលពេលនោះសម្ដេចចៅហ្វាកែវ នាំពល ៥០០០០នាក់លើកឆ្លងមកដល់ដែរ ចៅពញាចក្រីក៏បញ្ឈប់ទ័ព រង់ចាំស្ដាប់ចៅហ្វាកៅដែលនឹងចាត់ទ័ពជាថ្មីវិញ។

វេលានោះចៅហ្វាកៅ បានចាត់ទ័ពជា ៥ កង ដូចតទៅនេះ

១. ឲ្យចៅពញាចក្រីកែវឃុំពល ៣០០០០នាក់ ជាមេទ័ពមុខ (ទ័ពស្រួច)។

២. ឲ្យចៅពញារាជាមេត្រីទិព្វ ចៅហ្វាយស្រុកខែត្រភ្នំពេញ ឃុំពល២០០០០នាក់ជាមេកងទ័ព ប៉ែកឆ្វេង។

៣. ឲ្យចៅពញាស្រែន្យសេនាឫទ្ធីជ័យ ចៅហ្វាយស្រុកខែត្រលង្វែក ឃុំពល១៥០០នាក់ជាប៉ែកស្ដាំ។

៤. ឲ្យចៅពញាសេនាសង្គ្រាមសួស្តិ៍ ចៅហ្វាយស្រុកខែត្រអមរគីរិន្ទបូរ។ ឬអម្រិន្ទបូរ គឺស្រុកបរិបូណ៌ ឃុំពល១៦០០០នាក់ ជាទ័ពក្រោយ។

៥. ឯខ្លួនសម្ដេcចៅហ្វាកៅ ឯងឃុំពល ៤០០០០នាក់ ជាមេទ័ពធំ។

សម្ដេចចៅហ្វាកៅ លើកទ័ពដេញតាម ទ័ពចៅពញាសួគ៌ាលោកមឿង ដែលថយទ័ពមកក្រាបបង្គំទូល ចៅពញាចន្ទរាជា នោះ។ គ្រាដែលចៅហ្វាកៅ លើកទ័ពដេញតាមមកនោះ កងទ័ពចៅពញាសួគ៌ាលោកមឿងបានចូលទៅក្នុងបន្ទាយអស់ទៅហើយ។

សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា កាលទ្រង់បានជ្រាបថា : "កងទ័ពខាងគេលើកមកច្រើនណាស់ដូច្នេះហើយ"ទ្រង់ក៏ត្រាស់ឲ្យកេណ្ឌពល បាន២០០០០នាក់ឲ្យឡើងការពារបន្ទាយ។ លុះកងទ័ពខាងចៅហ្វាកៅ មកចោមវាយបន្ទាយ ទ្រង់ក៏ឲ្យទ័ពក្នុងបន្ទាយបាញ់ព្រួញ ចោលដុំថ្មទៅ ត្រូវកងទ័ពសម្ដេចចៅហ្វាកៅ ស្លាប់អស់ជាច្រើន។ ចៅហ្វាកៅ ខំដេញពលពានកំផែងបន្ទាយណែនណាន់តាន់តាប់ ដូចស្រមោចរោមស្ករ តែវាយមិនបាន។ កាលដឹងថាវាយយកបន្ទាយសម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជាពុំបានក៏ឲ្យចៅហ្វាកៅ បោះទ័ពព័ទ្ធចោមបន្ទាយនោះឲ្យជាប់ ដើម្បីទប់ព័ទ្ធខាងក្នុងមិនឲ្យចេញរួចផង ឲ្យអត់បាយបរិភោគ ដរាបត្រូវស្លាប់ ឬត្រូវដាច់ពោះគ្រប់ៗគ្នាផង។

សម្ដេចចៅហ្វាកៅ ចៅហ្វាពញាចក្រីកែវ ឲ្យពលចោមបន្ទាយរហូតដល់ ១២ខែ។ កងទ័ពខាងសម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ចេញពីបន្ទាយពុំរួចមែន ស្បៀងអាហារ ក្នុងបន្ទាយក៏ចេះតែហោចទៅៗគួរឲ្យបារម្ភណាស់ដោយបន្ទាយនោះ មិនទាន់មានការប្រុងប្រៀបមាំមួន ប៉ុន្តែដោយហេតុព្រះបារមីរបស់ព្រះអង្គ ដែលបានសាងមកពីអតីតកាល បណ្ដាលឲ្យ កងជញ្ជូនស្បៀង ខាងសម្ដេចចៅហ្វាកៅ បញ្ជូនទៅពុំទាន់។ ដូច្នេះ សម្ដេចចៅហ្វា កៅហើយក៏ឲ្យថយកងទ័ព មកតាំងបន្ទាយឆ្ងាយពីបន្ទាយព្រះចន្ទរាជា ចម្ងាយ ៣សិន ឲ្យទ័ពព័ទ្ធជុំវិញទៀត។ ការណ៍ដែលចៅហ្វាកៅ ឲ្យថយទ័ពនោះប្រយោជន៍ឲ្យកងទ័ពផ្លាស់ប្ដូរគ្នា ចេញទៅរកស្បៀងអាហារ ក្នុងភូមិជិតខាង។

សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា កាលទតឃើញថា"កងទ័ពសត្រូវ ថយឃ្លាតពីបន្ទាយព្រះអង្គហើយព្រះអង្គក៏ទ្រង់ត្រាស់ប្រឹក្សានឹងនាយកង នាយទ័ពថា : "ទ័ពសត្រូវរំលៀកចេញពីបន្ទាយយើងបន្តិចហើយ ការណ៍នេះល្អប្រពៃហើយ ជាឱកាសឲ្យយើងគិតដោះដៃចេញពីសត្រូវបានដោយស្រួល ចុះយើងនឹងគិតធ្វើយ៉ាងណា ដើម្បីឲ្យចេញរួចពីចំណោមនេះ?"។

ចៅពញាសួគ៌ាលោកមឿង ក្រាបទូលថា :

"បើយើងនឹងគិតវាយទំលាយចេញនោះក៏ចេញរួចបានដែរ ពីព្រោះពលយើង មានតែ២០០០០នាក់ ឯពលខាងគេ មានដល់ទៅជាង១០០០០០នាក់ បើយើងចេញរួចទៅ ទ័ពទាំងសងខាងក៏គង់ស្លាប់ច្រើនជាមិនខាន បើយើងរឹងតែនៅក្នុងបន្ទាយនេះ មិនចេញទទួលច្បាំងសោះ ក៏មិនបានដែរ ពីព្រោះបន្ទាយរបស់យើងទើបនឹងតាំងថ្មី ឯស្បៀងអាហារ ក៏ពុំទាន់មានបរិបូរណ៍ ដល់យូរទៅ ក្រែងលំបាកក្នុងការខ្វះខាតគ្រប់យ៉ាង ទូលព្រះបង្គំជាខ្ញុំ គិតយកគំនិតមួយ មកសូមទទួលអាសា គឺទៅកេណ្ឌកងទ័ពបិសាច ឲ្យមកចោមវាយទ័ពចៅហ្វាកៅ បើទ្រង់ព្រះរាជាអនុញ្ញាត ទូលព្រះបង្គំយល់ឃើញច្បាស់ថា មុខជានឹងឈ្នះសត្រូវ ដោយងាយ បើទ្រង់ព្រះករុណាពិសេស យល់ព្រមផងនោះ សូមឲ្យជីករណ្ដៅកណ្ដាលបន្ទាយនេះ ឲ្យបានជាប្រញាប់ ដើម្បីទូលព្រះបង្គំនឹងបានគិតការថ្វាយ ឲ្យទាន់ពេលវេលា។

សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា កាលទ្រង់ព្រះសណ្ដាប់ចៅពញាសួគ៌ាលោក ទូលសុំយ៉ាងនេះទ្រង់ពុំជឿសោះទេ ទើបទ្រង់គ្រវីព្រះសិរសា ហើយត្រាប់ថា "ពីបុរាណរៀងមក យើងពុំដែលឮថា មានឈ្មោះណាទៅកេណ្ឌយកខ្មោចបិសាច មកជួយច្បាំងមនុស្សដល់ម្ដងឡើយ ណ្ហើយអ្នកចៅពញា លែងគិតគំនិតបែបនេះទៅចុះ ព្រោះជាគំនិតមិនដែលមានអ្នកណាគិតមកពីមុនផង និងជាកិច្ចការមួយដែលខ្ញុំមិនជឿថាមានប្រសិទ្ធិភាពទាល់តែសោះផង"។

ចៅពញាសួគ៌ាលោកមឿង ក្រាបទូលថា បើទ្រង់មិនសព្វព្រះហឫទ័យឲ្យគិតធ្វើតាមចំណេះ និងតាមមន្តវិជ្ជាការទូលព្រះបង្គំទេ នោះទូលព្រះបង្គំនឹងអារក ឲ្យស្លាប់នៅទីនេះក្នុងឥឡូវនេះហើយ ព្រោះបើនឹងរស់នៅតទៅ ក៏មិនបានជួយយកអាសាផែនដី ថ្វាយព្រះអង្គដល់កម្រិតដែរ"។ ថាហើយចៅពញាសួគ៌ាលោកមឿង ក៏ហូតដាវនឹងអារក តាមពាក្យដែលខ្លួនបានក្រាបទូល។ ខណៈនោះ សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ទ្រង់ក្រឡេកព្រះនេត្រា ឃើញទាន់ក៏ទ្រង់ស្ទុះទៅចាប់ដាវនោះចេញពីដៃហើយទ្រង់ត្រាស់ថា : "កុំ! កុំ ចៅពញា កុំសម្លាប់ខ្លួនខ្ញុំស្ដាយលោកណាស់ ខ្ញុំព្រមតាមចៅពញាហើយ ដូច្នេះ បើចៅពញាគិតឃើញដូចម្ដេច ស្រួលសូមចៅពញាធ្វើតាមគំនិតនោះចុះ"។

ចៅពញាសួគ៌ាលោក ឮហើយ មានអំណរណាស់ ទើបថ្វាយបង្គំលាចេញមកក្រៅដំណាក់ ហើយក៏ចាត់កូនទាហានឲ្យជីករណ្ដៅធំមួយ ជំរៅ៨ហត្ថ ៤ជ្រុង ឲ្យ ធ្វើរានទេវតា ៧ថ្នាក់ដាក់បាយសី ទឹកអប់ និង គ្រឿងបូជា ហើយឲ្យធ្វើរាជវីតិព័ទ្ធជុំវិញ។ លុះពួកពល ធ្វើតាមបង្គាប់សព្វគ្រប់ហើយ ចៅពញាសួគ៌ាលោកមឿង ក៏ស្លៀកស ពាក់ស ហើយឲ្យរៀបភ្លេងចាំប្រគុំទាំង៨ទិស។

រឿងពញាមឿង នេះមានក្នុងព្រះរបាក្សត្រថា : ពញាមឿងនេះ ជាមេស្មឹង មានកូនប្រុស៤នាក់ គឺឈ្មោះកែវ ១ កែ ១^(៣) ទេព ១ សុខ ១។ ពញាមឿង មានសម្លាញ់ម្នាក់ឈ្មោះចន្ទ ធ្វើជាជំទប់មេស្មឹងក្រវាញ។ ក្នុងគ្រានោះ សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ព្រះអង្គមានម្នាងម្នាក់ ឈ្មោះអ្នកម្នាងខៀវ។ អ្នកម្នាងខៀវនោះ ទ្រង់គភ៌៧ខែ ហើយអ្នកម្នាងមានបាវស្រីមួយ ឈ្មោះ នាងពេញ។

សាស្ត្រារបាក្សត្រនោះនិយាយទៀតថា ក្នុងគ្រាដែលសម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ស្ដេចលើកទ័ពពីក្រុងស្រីអយុធ្យា មកខែត្រពោធិ៍សាត់នោះ ពញាមឿង នាំដំរី សេះ ជាច្រើនទៅថ្វាយ ទុកធ្វើសង្គ្រាមប្រយុទ្ធនឹងព្រះស្រីជេដ្ឋា (ស្ដេចកន)។ សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ស្ដេចមកដល់ខែត្រក្រគរបានតយុទ្ធនឹងទ័ពព្រះស្រីជេដ្ឋា ប៉ុន្តែ ខាងទ័ពព្រះស្រីជេដ្ឋាឈ្នះ។

សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជាទ្រង់ឃើញទ័ពព្រះអង្គ ចាញ់ទ័ពព្រះស្រីជេដ្ឋាដូច្នេះ ព្រះអង្គក៏ថយទៅប្រថាប់ទ័ព នៅបន្ទាយមានជ័យ ខែត្រពោធិ៍សាត់ ក្នុងឃុំបាក់នឹមវិញ។

ខណៈនោះ ពញាមឿង កាលឲ្យពលជីករណ្ដៅ ជំរៅ ៨ហត្ថ ៤ជ្រុងហើយ ក៏ថ្វាយបង្គំលាសម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ទៅកេណ្ឌបិសាច ឲ្យជួយធ្វើសង្គ្រាម។ មុននឹងទៅកេណ្ឌបិសាចនោះពញាមឿង បានផ្ដាំនឹង ពញាចន្ទជាសម្លាញ់ដែលជាជំទប់មេស្មឹងភ្នំក្រវាញថា "ឲ្យសម្លាញ់ឯង នៅជាមេស្មឹងជំនួសអញ ដើម្បីនិយាយតពីព្រះមហាក្សត្រមកអញ កុំបីឲ្យព្រះអង្គនិយាយផ្ទាល់នឹងអញឡើយមួយទៀត បើដល់ថ្ងៃស្អែក ពេញបូណ៌មី ខែពិសាខ វេលាយប់ បើឯងឮសូរសន្ធឹកខ្ទរខ្ទារមេឃ ក្នុងដីហើយ ឲ្យឯងក្រាបបង្គំទូលព្រះបរមបពិត្រ សូមឲ្យទ័ពទៅចោមបន្ទាយសត្រូវ ជាប្រញាប់ចុះ"។

ឯអ្នកម្នាងខៀវ កាលឮថា "ពញាមឿងសម្លាប់ខ្លួនទៅកេណ្ឌទ័ពបិសាចហើយក៏មានចិត្តឈឺឆ្អាលជួយផែនដីដែរ។ កាលឃើញពញាមឿងចូលក្នុងរោងរាជវ័តិ តាំងពិធីបួងសួងទេវតាដូច្នោះ អ្នកម្នាងក៏ថ្វាយបង្គំលា សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ចូលទៅក្នុងទីព្រះរាជពិធីដែរ។ លុះបួងសួងទេវតាស្រេចហើយ អ្នកម្នាងខៀវ និងពញាសួគ៌ាលោកមឿង ក៏លោតទាំងពីរនាក់ ទៅក្នុងរណ្ដៅ។ ព្រះបរមបពិត្រ និង បណ្ដាជាខ្ញុំ ក្រុមរាជការជួយឃាត់ផង ក៏ពុំស្ដាប់។ ក្នុងគ្រានោះ កូនពញាមឿង៤នាក់ ដែលព្រះបរមបពិត្រស្ដេចបានតាំងជាមន្ត្រីទាំង៤នាក់ រួចហើយនោះគឺ

១. ឈ្មោះកែវ ទ្រង់បានតាំងជា "ចៅពញាវង្សាអគ្គរាជ"

២. ឈ្មោះកែ ទ្រង់បានតាំងជា "ចៅពញាបរទេសរាជ"

៣. ឈ្មោះទេព ទ្រង់បានតាំងជា "ចៅពញាវិបុលរាជ"

៤. ឈ្មោះសុខ ទ្រង់បានតាំងជា"ពញារាជតេជៈ"។

កូនទាំង៤នាក់ នោះកាលឃើញបិតា លោតសម្លាប់ខ្លួន ទៅកេណ្ឌបិសាចដូច្នោះ ក៏និយាយគិតគ្នាថា : "បិតាយើងទៅតែម្នាក់ឯង គ្មានគេទៅជួយបម្រើ ជួយគិតកេណ្ឌបិសាចផងសោះ បើយ៉ាងនេះក្រែងឪពុកយើង ធ្វើការនេះពុំទាន់ការ ដូច្នេះត្រូវយើងកេណ្ឌទ័ពខ្មោចជាមួយនឹងគាត់"។ ថាតែប៉ុណ្ណោះ កូនទាំង៤នាក់នោះ ក៏ស្ទុះលោតទៅតាមបិតាទាំងអស់គ្នា។ តែខណៈនោះ ខ្ញុំរាជការ ចាប់មិនឲ្យលោតតាម ដើម្បីឃាត់ឲ្យនៅធ្វើរាជការ បានពីនាក់មកវិញ គឺចៅពញាវិបុលរាជ ទេព១ ចៅពញារាជតេជៈសុខ១។ ឯចៅពញាវង្សាអគ្គរាជ កែវ និងចៅពញាបរទេសរាជ កែ (ឬអង់)ជាកូនទី១ ទី២ នោះ ខ្ញុំរាជការចាប់ឃាត់ពុំទាន់ ក៏លោតចុះទៅក្នុងរណ្ដៅ ស្លាប់ជាមួយបិតាទៅ។ អ្នកម្នាងខៀវក៏លោតសម្លាប់ខ្លួនទៅក្នុងរណ្ដៅ រួមជា ៤នាក់។ (ខ្មោចទាំង ៤ នាក់នោះ បានកើតឡើងជាដំបូកឃ្លាំងមឿង^(៤)ដល់សព្វថ្ងៃនេះ)។

លុះដល់ ព្រះចន្ទចរត្រង់ ក្នុងថ្ងៃពេញបូណ៌មី ខែពិសាចនោះ ក៏ស្រាប់តែឮសូរសន្ធឹកខ្ទរខ្ទារមហិមានៅលើមេឃ និង នៅក្នុងដី នាំឲ្យភិតភ័យតក្កមាក្រៃលែង ហាក់បីដូចជាកក្រើកក្រឡាមហាប្រថពី។ ខណៈនោះពញាចន្ទ មេស្មឹល យកសេចក្ដីក្រាបបង្គំទូល សម្ដេចៅពញាចន្ទរាជា តាមបណ្ដាំចៅពញាសួគ៌ាលោកមឿង ដែលបានផ្ដាំនោះ។ សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ក៏លើកទ័ពចេញទៅចោមបន្ទាយសត្រូវ។ ឯកងទ័ពសត្រូវ បានឮសូរសន្ធឹកខ្ទរខ្ទារ លើកមកក្នុងដីលើមេឃ សន្ធឹកដូចជារន្ទះ ដូច្នោះ ក៏ភិតភ័យញ័រជើងញ័រដៃ រន្ធត់តក់ស្លុត រត់ចោលបន្ទាយ ចោលសស្ត្រាវុធ រត់គេចដោះខ្លួនឲ្យរួចជីវិត តែសព្វខ្លួន។ សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ព្រះអង្គលើកពលយោធា ចូលក្នុងបន្ទាយអាសត្រូវហើយទ្រង់ចាត់កងទ័ព ឲ្យដេញតាមទ័ពអាសត្រូវទៅ។ ព្រះអង្គបានគ្រឿងសស្ត្រាវុធ ស្បៀងអាហារសេះ ដំរី ជាច្រើន ដែលនៅក្នុងបន្ទាយនោះទាំងប៉ុន្មាន។

ថ្ងៃក្រោយមក នាងពេញ ជាបាវអ្នកម្នាងខៀវ បានដឹងថា "ចៅហ្វាយរបស់ខ្លួនស្លាប់ទៅហើយ ហើយទៅកើតជាបិសាច រក្សាស្រុកដូច្នោះ" នាងអធិដ្ឋានថា : "ខ្ញុំសូមឲ្យបានទៅជួបនឹងចៅហ្វាយខ្ញុំហើយឲ្យបានជាផ្នូកផ្នូលព្រះនគរ" លុះបួងសួងស្រេចហើយ នាងពេញក៏លោតទឹកស្ទឹងពោធិ៍សាត់ជិតផ្សារក្រោមនេះ ហើយស្លាប់ទៅកើត ជាបិសាច ថិតនៅក្នងទីដែលមានដំបូកទាំង៣។

អ្នកម្នាងខៀវ កើតជាដំបូកមួយនៅខាងជើង ពញាមឿងកើតជាដំបូកមួយ នៅខាងត្បូង វង្សាអគ្គរាជកែវ និងបរទេសរាជ កែ ដែលជាកូនពញាសួគ៌ាលោកមឿង នោះកើតជាដំបូកមួយ នៅខាងលិច។ ដំបូកទាំង៣ដុះជាប់គ្នាជា៣មុំ ទៅជាដំបូកផ្នូកផ្នូល នៃព្រះនគរ ដូចដែលនឹងនិយាយ ក្នុងទំនាយខាងដើមនេះ:

១. ដំបូកខាងជើង គឺដំបូកអ្នកម្នាងខៀវ ជាដំបូកផ្នូកផ្នូល ខាងម្ចាស់ផែនដី។

២. ដំបូកខាងត្បូង គឺដំបូកពញាមឿង ជាដំបូកផ្នូកផ្នូលខាងចៅហ្វាយស្រុក។

៣. ដំបូកខាងលិច គឺដំបូកកូនពញាមឿង ទាំងពីរនាក់ ជាដំបូកផ្នូកផ្នូល ខាងក្រវាញ។

៤. កោះមួយនៅក្នុងស្ទឹង នៃខែត្រពោធិ៍សាត់នោះ នៅផ្សារក្រោម ជាកោះនាងពេញ។ កោះនេះ ជាផ្នូកផ្នូល ខាងចៅហ្វាយស្រុកដែរ។

ផ្នូកផ្នូលនៃដំបូកទាំងបួន

១. ដំបូកអ្នកម្នាងខៀវ នោះប្រែឈ្មោះហៅថា "ដំបូកកន្ទោងខៀវ"។ បើដំបូកនេះដុះលូតលាស់ទំនាយថា ព្រះមហាក្សត្រនឹងក្សេមក្សាន្ត។ បើដំបូកនេះរបេះរិលរេចទំនាយថា: ព្រះមហាក្សត្រនឹងមានទុក្ខ ឬ មានព្រះរោគ។ បើដំបូកនោះប្រេះ ឬ បែកទំនាយថាព្រះមហាក្សត្រ នឹងអស់ព្រះជន្ម។

២. ដំបូកពញាមឿង ប្រែឈ្មោះ ហៅថា "ដំបូកឃ្លាំងមឿង" (ពីដើមហៅថា "ខ្លាំងមឿង" តែពាក្យនេះ ជាពាក្យសៀម ប្រែជាខ្មែរថា "អ្នកតាចាស់ស្រុក") បើដំបូកនេះដុះលូតលាស់ល្អ ទំនាយថាចៅហ្វាយស្រុក នឹងក្សេមក្សាន្ត។ បើដំបូកនោះរបេះរេចរិល ទំនាយថា ចៅហ្វាយស្រុក នឹងកើតទុក្ខព្រោះកិច្ចរាជការ ឬមានរោគ។ បើដំបូកនេះ ប្រេះបែក ទំនាយថា ចៅហ្វាយស្រុក នឹងអស់បុណ្យ ឬ អស់ជីវិត។

៣. ដំបូកកូនពញាមឿង នៅខាងលិចនោះ ប្រែឈ្មោះ ហៅថា "ដំបូកក្រវាញ"។ ដំបូកនោះដុះលូតលាស់ល្អ ទំនាយថា ក្រវាញ នឹងកើតដើមច្រើន មានផ្លែ ផ្កា ច្រើន។ បើដំបូកនោះរបេះរេចរិលតែខាងៗ ទំនាយថា ក្រវាញនោះ ពុំសូវផ្លែផ្កាទេ។ បើដំបូកនោះ របេះរេចរាបចុះមក ទំនាយថាភ្លើងព្រៃ នឹងឆេះក្រវាញអស់។ បើមានសត្វ ទៅធ្វើរូងនៅក្នុងដំបូកនោះ ទំនាយថា នឹងមានអ្នកបរទេសដណ្ដើមយកសួយក្រវាញនោះ។

៤. កន្លែងដែលនាងពេញ លោតសម្លាប់ខ្លួនក្នុងស្ទឹងនោះឈ្មោះថា "កន្លែងដូនពេញ"។ បើច្រាំងស្ទឹងនោះ ដុះលូតលាស់ល្អ ទំនាយថា ចៅហ្វាយស្រុក នឹងក្សេមក្សាន្ត។ បើច្រាំងបាក់រេចរិលទំនាយថាចៅហ្វាយស្រុក មានទុក្ខក្នុងផ្ទះ មានទុក្ខពីរាជការ។ បើច្រាំងស្ទឹងនោះបាក់ ទំនាយថា ចៅហ្វាយស្រុក នឹងអស់បុណ្យ។

របៀបដែលនឹងគោរព អ្នកតា ឃ្លាំងមឿង នោះមានដូចតទៅនេះគឺ៖

• ១. ដល់ខែពិសាខ មេស្មឹលត្រូវតែងខ្លួន ឲ្យមានមនុស្សពាក់ស្នែងទន្សោង តាមរបៀបពញាមឿងកាលដែលលោកនៅរស់ ដើរបរបាញ់សត្វព្រៃ។ ត្រូវឲ្យមានភ្លេងលេងច្រៀងរាំ ថ្វាយ ក្នុងវេលាព្រឹក។ សាស្ត្រាច្បាប់ដើមមិនមានបង្គាប់ឲ្យលេងភ្លេង បទអ្វីៗទេ ប៉ុន្តែតាមពាក្យចចាមអារាមថា បទភ្លេងត្រូវលេងតាមរបៀបលៀងអារ័ក្ស។

• ២. ឯរបៀបដង្វាយអ្នកតាឃ្លាំងមឿងនោះ គឺចំអាបពីរគូ ប្រាក់ ៥ ស្លឹង សំពត់សមួយអាវ កាស៥ទៀត ស្លាធ័រ ៤ ស្លាជម៤ ទឹកអប់ ៤ ក្បាលដំរីមួយគូ មាន់ស្ងោរមួយគូ ផ្លែឈើ ៤ តោក។ ក្នុងមួយតោកៗត្រូវមានអង្ករទ្រាប់បាតតោកនោះ ចំនួនមួយនាឡិ ស្លាពីរពាន ស្រាពីរដប។ នេះជាដង្វាយព្រមទាំងរបៀប ដែលត្រូវរៀបចំឱ្យពួកអ្នកល្បែងនោះសប្បាយ ជាច្រើនផង។

• ៣. ឯដង្វាយអ្នកតាកន្ទោងខៀវនោះ របៀបដូចដង្វាយ អ្នកតាឃ្លាំងមឿងដែរ ខុសគ្នាតែត្រង់ ដង្វាយកន្ទោងខៀវ ត្រូវមានកន្ទោងធំមួយ ដាក់បង្អែម ចំអាប និង ពងមាន់ ៧។

• ៤. ក្នុងថ្ងៃដែលឡើងអ្នកតានោះ មេស្រុក និង អ្នកស្រុកទាំង ៤ ទិស ត្រូវយកទឹកទៅជូន ចៅហ្វាយស្រុក។ ឯចៅហ្វាយស្រុក ត្រូវទទួលទឹកនោះហើយ លើកទឹកចាប់ឱ្យចំក្បាលដំបូកអ្នកតាឃ្លាំងមឿង។ បើទឹកនោះ ហូរទៅទិសខាងណាច្រើនជាង ទំនាយថា : ភ្លៀងច្រើនខាងទិសនោះ។

ឯត្រង់ទីដីដែលហៅថា "កន្លែងដូនពេញ" នោះក្នុង ១ឆ្នាំ មេស្រុក និង អ្នកស្រុកត្រូវយកកន្ទោង ធំមួយ ដាក់ពងមាន់៧ និង បង្អែមចំអាប ទៅដាក់ថ្វាយនៅត្រង់ទីនោះ សូមសុខសប្បាយ បើខាន មិនបានដាក់ទេ អ្នកស្រុកភូមិ នឹងកើតជំងឺតម្កាត់ ជាខ្លាំង។

ឥឡូវនេះ នឹងនិយាយពី ព្រឹត្តិការណ៍ក្រោយ ពញាមឿងបូជាខ្លួន

កាលពញាមឿង ពញាវង្សាអគ្គរាជ កែវ ពញាបរទេសរាជកែ អ្នកម្នាងខៀវលោតចុះទៅក្នុងរណ្ដៅ ហើយអស់ពួកតូរ្យតន្ត្រី តាំងប្រគុំរងំខ្ទរខ្ទារ ទាំង ៨ ទិសនោះមក ដំណឹងក៏ជ្រាបដល់ព្រះបាទសម្ដេចចន្ទរាជា។ ព្រះបរមបពិត្រ ទ្រង់ឱ្យនិមន្តព្រះសង្ឃបង្សកូលធ្វើបុណ្យសង្គាយនា ៣ ថ្ងៃ ៣យប់ ទើបទ្រង់តាំងចៅពញាវិបុលរាជាទេព ជា "ចៅពញាសួគ៌ាលោក" ជាជំនួសពញាមឿង។ ចៅពញាតេជៈសុខ ជាកូនពញាមឿង ទ្រង់ឱ្យគ្រងងារជា "ចៅពញាសង្គ្រាម" ជាចៅហ្វាយស្រុកខែត្រអមរគីរិន្ទបូរ (ឬអម្រិន្ទបូរ) សក្ដិ ១០ ហ៊ូពាន់ ដូចគ្នា។ ទ្រង់ត្រាស់បង្គាប់ឱ្យចៅពញាសេនាសង្គ្រាមសុខ ចាត់ពលនឹងលើកទៅតាមកំចាត់សឹកសត្រូវ។

ក្រោយថ្ងៃធ្វើបុណ្យឧទ្ទិសកុសលជូនខ្មោចពញាមឿង នោះក្នុងពេលព្រឹក មានមនុស្សម្នាក់ឈ្មោះហ្មជ័យ យកដំរីភ្លុកមួយកំពស់ ៦ ហត្ថ ១២ ធ្នាប់ មានរូបល្អបរិសុទ្ធ មកក្រាបទូលថ្វាយព្រះចន្ទរាជា។ ដំរីនោះ មានកិរិយាប្រពៃក្រៃលែង ជាងដំរីទាំងពួង សម្ដេចចៅពញា ចន្ទរាជា ស្ដេចទ្រង់សព្វព្រះទ័យណាស់ ទុកដំរីនោះជាព្រះទីនាំង តាំងខ្នាន់នាមជា "ព្រះពិជ័យគជា" តាមឈ្មោះហ្ម និងតាមជាតិដំរី។ ទ្រង់តាំងហ្មជ័យ នោះជាចៅហ្វាយស្រុកខែត្រក្រង រួចហើយស្ដេចយាងទៅឯមុនព្រះពន្លា។ លុះឃើញអ្នកមុខអ្នកការបណ្ដារាស្ត្រ នាំដំរី សេះ មកក្រាបបង្គំទូលថ្វាយ ខ្លះមួយ ខ្លះពីរ ស្ដេចទទួលបានដំរី ៣៥ សេះ ៣០។ ទ្រង់មានព្រះអំណរណាស់ ស្ដេចប្រោសព្រះរាជទាន រង្វាន់ជាមាសប្រាក់និង យសសក្ដិ ដល់ជនជាម្ចាស់ដំរី ម្ចាស់សេះ ដែលថ្វាយព្រះអង្គ។

ឯសម្ដេចចៅហ្វាយកៅ និង ចៅពញាចក្រីកែវ (មេទ័ពខាងស្ដេចកន) កាលបែកទ័ពដោយសារទ័ពបិសាចនោះ ក៏ថយមកឈប់ ប្រមូលកងទ័ព តាំងខ្ជាប់ខ្ជួននៅខែត្រក្រគរ។ ក្រោយពីនោះ បីបួនថ្ងៃ ចៅហ៊្វាកៅ និង ចក្រចៅពញាចក្រីកែវ លើកទ័ពត្រឡប់មកចោមបន្ទាយពោធិ៍សាត់វិញ។

ប៉ុន្តែពេលនោះ មេទ័ពទាំងពីរ កាលទៅដល់បន្ទាយពោធិ៍សាត់ហើយ មិនទាន់ចូលទៅវាយទេព្រោះមេទ័ពទាំងពីរនោះ រង់ចាំកងទ័ពចៅពញាឧទ័យធិរាជ ជាចៅហ្វាយស្រុក ខែត្រអាសន្នទុក ដែលត្រូវមកព័ទ្ធទ័ពសម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ពីក្រោយ ដើម្បីកុំឱ្យស្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ស្ដេចរត់រួច។

ឯសម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា តាំងពីបានឈ្នះសង្គ្រាម សម្ដេចចៅហ្វាកៅ និងចៅពញាចក្រីកែវ មកទ្រង់ក៏តាំងឱ្យផ្ដើមកេណ្ឌប្រមូលកងទ័ព ថែមទៀត។ ថ្ងៃមួយនោះ ទ្រង់ជ្រាបថា សម្ដេចចៅហ្វាកៅ និងចៅពញាចក្រីកែវ លើកទ័ពត្រឡប់មកបោះចោមបន្ទាយម្ដងទៀត តែពុំទាន់ឃើញចូលវាយ។ យប់នោះ ទ្រង់ចាត់ចែងតែងនាយកង នាយទ័ព តាមចំនួនដែលត្រូវការ ទ្រង់តាំងចៅពញាតេជៈសុខ កូនពៅនៃពញាមឿង ឱ្យគ្រងងារជា "សេនាបតី" ធ្វើជាទ័ពមុខ ឃុំពល ៥០០០ នាក់ ឱ្យចៅពញាសួគ៌ាលោកទេព ជាកូនទី៣ របស់ពញាមឿងធ្វើជាមេទ័ពឃុំពល ៥០០០ នាក់ ទៅនៅទល់មុខទ័ពនៃចៅពញាចក្រីកែវ និង នៃសម្ដេចចៅហ្វាកៅ ដែលមានពល ៣០០០០ នាក់ ជាទ័ពមុខ។ ព្រះចន្ទរាជាទ្រង់ពល ១៥០០០ នាក់ ជាទ័ពហ្លួង លើកតាមទៅជាក្រោយ រួចទ្រង់ឱ្យចៅពញាយសរាជា ជាព្រះភាគិនេយ្យោ និង ឧកញ៉ាវៀត ជាព្រះពិលៀង ឃុំពល ៣០០០ នាក់ នៅរក្សាបន្ទាយ។ លុះចាត់ទ័ពស្រេចហើយ ល្មមពេលព្រះចន្ទចរត្រង់ចំពីលើទ្រង់ហើយ សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជាក៏អុជ ទៀន ធូប ភ្ញី ផ្កា តាំងធ្វើនមស្ការ ទ្រង់ ប្រតិស្ថាន ដល់គុណព្រះរតនត្រ័យ និង ព្រះព្រហ្ម បរមឥន្ទ្រាធិរាជ ព្រមទាំងទេវតាទាំងឆកាមាសួគ៌ ដែលមានឫទ្ធីសក្ដិសិទ្ធិ និង អ្នកតាឃ្លាំងមឿងថា: "ឱ្យយើងខ្ញុំ មានជ័យជំនះឈ្នះបានសេចក្ដីសុខ ទាំងរេហ៍ពលសកលយោធា" ។ ទ្រង់បួងសួងស្រេចហើយ ស្ដេចឡើងគ្រងព្រះទីនាំងពិជ័យគជេន្ទ្របវរសសុទ្ធដ៏ប្រពៃ។ ខណៈនោះស្រាប់តែឮសូរហ៊ោក្រោមប្រថពីលើអាកាស ដាសកក្រើក រំពើកទាំងផែនដី។ សូរសព្ទទាំងនោះ អស្ចារ្យពន់ប្រមាណណាស់។ ព្រះបរមក្សត្រក្សាន្តទ្រង់ឱ្យវាយគង ទូងភេរី លើកយោធាចេញទៅទាំង ៤ កង តម្រង់ទៅបន្ទាយសម្ដេចចៅហ្វាកៅ និង ចៅពញាចក្រីកែវ។

សម្ដេចចៅហ្វាកៅ និង ចៅពញាចក្រីកែវ បានដឹងហើយ ក៏ដេញកងទ័ពឱ្យបាញ់ត។ ក្នុងពេលដែលកងទ័ព កំពុងតែបាញ់ចាក់កាប់គ្នានោះ កងទ័ពខាងសត្រូវ គឺខាងលោកកៅ និងលោកកែវ ទាំងប៉ុន្មាននោះ ក៏ស្រាប់តែឮសូរសន្ធឹកនៃទ័ពជាច្រើនកង ព័ទ្ធពីក្រោយខ្នងខ្លួន។ សូរសព្ទហ៊ោនោះ លាន់ឮកក្រើករំពើកទាំងក្រឡាប្រថពី ដូចជាស្នូររន្ទះ ឬ ដូចជាភ្នំរលំមកលើទ័ពរបស់ខ្លួន។ សូរសព្ទនេះកើតឡើង ដោយសារខ្មោចពញាមឿង កេណ្ឌបិសាចមកជួយ។ ខណៈនោះ នាយកងទ័ព សេះ ដំរី ខាងសត្រូវ ក៏ផ្អើលវឹកវរ ជាន់ជល់ដួលអស់សេនាទាហានខាងខ្លួនឯង។ រេហ៍ពលខាងសត្រូវ ក៏បែកទ័ព រត់យកតែអាយុជីវិត គ្រប់ខ្លួនទីទៃៗគ្នា។

ចៅពញាសួគ៌ាលោកកែវ និង ចៅពញាមហាសេនាសង្គ្រាមសុខ ក៏ដេញរេហ៍ពលឱ្យចូលចោមកងទ័ពចៅពញាចក្រី ជិតជុំវិញ។ ចៅពញាចក្រីកែវ ឃើញដូច្នោះ ក៏លោតឡើងជិះ ដំរី បរចូលទៅតទល់ជាមួយនឹងចៅពញាសួគ៌ាលោកកែវ (កែវតទល់នឹង កែវ) លុះទៅជិតទៀបនឹងបានប្រកាប់ជាមួយនឹងចៅពញាសួគ៌ាលោកទៅហើយ ក៏ស្រាប់តែដំរីជំនិះនៃចៅពញាចក្រីកែវនោះភ្ញាក់ផ្អើលបោលពេញទំហឹង បណ្ដាលឱ្យ ដូចគេគ្រវាត់ធ្លាក់ខ្លួនចៅពញាចក្រីទៅលើ ភ្លុកដំរី ជាជំនិះនៃចៅពញាសួគ៌ាលោក។ ភ្លាមនោះ ចៅពញាសួគ៌ាលោក ក៏កាប់ពញាចក្រី នឹងដាវដាច់ ក ស្លាប់មួយរំពេច។ រេហ៍ពលខាងចៅពញាចក្រីកែវ ឃើញនាយស្លាប់ហើយ មិនហ៊ានតទល់ទៅទៀតទេ ក៏បែកទ័ពរត់ខ្ចាត់ខ្ចាយទៅទីទៃៗអស់។

ពញាសួគ៌ាលោកកែវ និងចៅពញាសេនាសង្គ្រាមសុខ កាលបានជ័យជំនះហើយ ក៏នាំយកក្បាល ចៅពញាចក្រីកែវ ទៅក្រាបបង្គំទូលសម្ដេចពញាចន្ទរាជា សូមទ្រង់ជ្រាបគ្រប់ប្រការ។ សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ទ្រង់មានព្រះអំណរណាស់។ លុះព្រឹកឡើង កងទ័ពសម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ចាប់បានដំរី សេះ គោ ក្របី ស្បៀងអាហារ សស្ត្រាវុធ និង របស់ផ្សេងៗជាច្រើន នាំមកក្រាបទូលថ្វាយសម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា សម្ដេចទ្រង់ឱ្យដោតក្បាលចៅពញាចក្រីកែវ ជាសត្រូវរួចហើយ សម្ដេចក៏រៀបដំណើរកងទ័ព ចេញមកដល់ខែត្រក្រគរ។ នៅទីនោះ ទ្រង់បញ្ឈប់កងទ័ព ឱ្យតាំងបន្ទាយមួយ។ ទ្រង់ត្រាស់បង្គាប់ចៅហ្វាយស្រុកដែលទ្រង់តាំងថ្មី ឱ្យទៅឈរប្រមូលស្បៀងអាហារ អំពីរាស្ត្រប្រជាទុកនៅក្នុងខែត្រក្រគរ ហើយព្រះអង្គស្ដេចចេញ ព្រះរាជដំណើរក្បួនកងទ័ព មកដល់ខែត្រក្រងទ្រង់លើករំលង ទៅដល់ខែត្រខ្លុង។ នៅទីនោះ ទ្រង់ត្រាស់ឱ្យកងទ័ព ឈប់តាំងបន្ទាយមួយទៀត ហើយទ្រង់ត្រាស់ តាំងចៅហ្វាយស្រុកថ្មី ឱ្យនៅប្រមូលស្បៀងអាហារអំពីប្រជារាស្ត្រទុកឱ្យបានច្រើន សម្រាប់នឹងបើកឱ្យកងទ័ព កុំឱ្យមានខ្វះខាត។ តមក ស្ដេចធ្វើព្រះរាជដំណើរ ទៅថ្វាយបង្គំព្រះពុទ្ធរូប នៅព្រះវិហារប្របភូមិប្រាសាទ កាលសម្ដេចដែលទ្រង់បកព្រះសុភ័គ ពីព្រះអង្គយកទៅឃ្លុំ បូជាព្រះពុទ្ធរូប រួចទ្រង់អធិស្ថានបន់ឱ្យបានឈ្នះសឹកសង្គ្រាម។ ហេតុនេះហើយ បានជាជាប់មានពាក្យរាស្ត្រហៅវត្តនោះថា "វត្តព្រះជីវលួងបន់" នៅខែត្រខ្លុង រៀងមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ។

លុះចប់ពិធីបួងសួងដល់គុណព្រះរតនៈត្រ័យហើយ សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ស្ដេចលើកកងទ័ពចេញពីខែត្រខ្លុងលើកសំដៅ ទៅខែត្រអម្រិន្ទបូរ (ឬ អមរគិរិន្ទបូរ) ទៀត។

កាលនោះ អស់រាស្ត្រប្រជា ក្នុងខែត្រអម្រិន្ទបូរ ពុំព្រមកំណែនចៅហ្វាយស្រុកចាស់នាំគ្នារៀបគ្រឿងដង្វាយ នាំទៅថ្វាយ សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា។ ចៅហ្វាយស្រុកចាស់ ឃើញរាស្ត្រតម្អឹងរឹងនឹងអំណាចខ្លួន ពុំព្រមស្ដាប់ខ្លួនហើយទៅក្រាបទូលស្ដេចដូច្នោះក៏ភ័យរត់ដោះខ្លួន ទៅខែត្ររលាប្អៀរ។

សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ព្រះអង្គឱ្យជួសជុលបន្ទាយ ពីបុរាណ រួចហើយទ្រង់ប្រថាប់ទ័ព នៅទីនោះ ចំនួន៣ថ្ងៃ។ ក្រោយពីនោះមក ព្រះអង្គឡើងគង់ព្រះទីនាំង អស្សតរព្រមដោយនូវសេនាទាហានយាងទៅដល់ទីដីមួយអន្លើ ជាឯត្បូងចុងខែត្រអម្រិន្ទបូរ។

កាលស្ដេចយាងដល់ទីនោះ ទ្រង់ទតឃើញ ស្ថានដីមួយអន្លើ ដែលមានទីរាបទាបស្មើមានជ័យភូមិល្អ ហើយទ្រង់ឱ្យលើកបោះបង់ចោលបន្ទាយចាស់ ផ្លាស់ទៅតាំងបន្ទាយថ្មី នៅដីដែលមានជ័យភូមិវិញព្រោះនៅទីនោះ ជាទីឧត្តម ធំទូលាយមាំមួន។ លុះទ្រង់ធ្វើបន្ទាយនោះហើយ ព្រះអង្គលើកយោធាទៅប្រថាប់ ក្នុងបន្ទាយថ្មីនោះ។ ហេតុនេះ បានជាមានពាក្យអ្នកស្រុក ហៅបន្ទាយដែលបោះបង់នោះថា "បន្ទាយចាស់" រៀងមក។

ក្នុងពេល ដែលសម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា យាងទៅគង់នៅបន្ទាយថ្មី ក្នុងខែត្រអម្រិន្ទបូរនោះមានចៅអធិការមួយអង្គ ព្រះនាមជ័យ ងារជា "មង្គលសត្ថា"។ ព្រះថេរៈអង្គនេះ នាំទូក-ងមួយជាដង្វាយមកថ្វាយ ហើយទូលសម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា:

សូមថ្វាយព្រះពរ ទូក-ងនេះ ឈ្មោះ "សារាយអណ្ដែត" កាលចុងផែនដីនៃព្រះបាទស្រីសុគន្ធបទបរមបពិត្រ ជាសម្ដេចព្រះរៀម នៃទ្រង់ដែលកើតចលាចល ព្រោះស្ដេចកនសព្វថ្ងៃនេះអាចក្ដី^(៥) បានលាក់ទុកឈើដែលធ្វើជាទូកពុំទាន់ហើយនោះ ទុកចោលនៅវាលមួយ ឆ្ងាយពីព្រៃ ចម្ងាយ ៦ សិន ប្លាយ។ ដល់ខែប្រាំងរាំងរឹះ ត្រូវថ្ងៃក្ដៅ មានហ្វូងដំរីព្រៃ ទៅបោចសារាយ ត្រឹបបឿនយកទៅគ្របលើឈើដែលធ្វើទូកនេះ មិនឱ្យត្រូវថ្ងៃ ក្រែងប្រេះឆា។ លុះស្រុកសាន្តត្រាណបន្តិចទៅ អាចក្ដីក៏នាំសិស្សានុសិស្ស ទៅកាប់ចាំងឈើនោះ ធ្វើជាទូក-ង។ លុះយកទូកនេះមក អុំទៅ អាចក្ដី ក៏ឃើញថា ទូកនេះលឿនជាងទូកទាំងពួង។ ហេតុនេះហើយ បានជាអាចក្ដីឱ្យឈ្មោះទូកនេះថា "សារាយអណ្ដែត" មួយទៀតកាលពីខែវស្សាអាចក្ដីជិះទូកនេះទៅបិណ្ឌបាតឯស្រុកមហានគរអាចក្ដី ត្រឡប់វិលមកវិញទាន់ពេលឆាន់ ហើយចង្ហាន់ក៏នៅហុយៗ។ ហេតុនេះហើយ បានជាមានពាក្យហៅថា "ទូកចង្ហាន់ហុយ"។ អាចក្ដីយល់ថា ទូក-ងនេះលឿនលើសចម្លែកនឹងទូកទាំងពួង ជារបស់អស្ចារ្យ ក្នុងព្រះនគរបានជាអាចក្ដីនាំមកថ្វាយព្រះមហាបពិត្រ។

សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ទ្រង់ជ្រាបហើយ ទ្រង់មានព្រះអំណរណាស់ ទ្រង់ថ្វាយអភិវន្ទនកម្មហើយត្រាស់ថា "ព្រះជីតុន ^(៦) ឱ្យទូកនេះ មកញោមៗមានអំណរណាស់ តែសព្វថ្ងៃនេះញោមនៅទ័លពេក។ បើទៅថ្ងៃមុខ ញោមបានព្រះនគរមកកាលណា ញោមនឹងតបស្នងព្រះគុណឱ្យគាប់ព្រះទ័ពពុំខានឡើយ" ។

លំដាប់នោះសម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ព្រះអង្គឱ្យមន្ត្រីមុខងារទទួលទូកនោះ ហើយបញ្ចុះពួកស៊ីថាយ^(៧) ១២៤ នាក់ អុំទៅមហានគរវត្តល្បងមើល។ លុះទូកនោះត្រឡប់មកវិញបាយដែលដាំនោះនៅក្ដៅហុយៗ នៅឡើយ ដូចព្រះពុទ្ធដីកានៃចៅអធិការនោះ ថ្វាយព្រះពរមែន។

សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ស្ដេចមានព្រះតម្រាស់ប្រាប់មន្ត្រីទាំងពួងថា "យើងមានភ័ព្វវាសនាល្អណាស់ ខាងជើងគោក យើងបាន "ព្រះពិជ័យគជេន្ទ្រ" ស សុទ្ធ ជាព្រះទីនាំង ខាងជើងទឹក យើងបានទូក-ង "សារាយអណ្ដែត" ជាព្រះទីនាំងលឿនដូចខ្យល់"។ រួចទ្រង់ត្រាស់បង្គាប់ឱ្យភ្នាក់ងារទទួលធ្វើរោង ដាក់រក្សាទូកទិព្វនោះ។ ទ្រង់តាំងនាមទូកនោះថា "ព្រះទីនាំងចក្រព័ត្រ"។ លុះទ្រង់ត្រាស់សន្មតនាមស្រេចហើយ ស្ដេចបង្គាប់ចៅពញាសេនាធិបតីសង្គ្រាមសុខ ឱ្យប្រមូលស្បៀងអាហារ និង គ្រឿងសស្ត្រាវុធ ទុកក្នុងបន្ទាយនោះ ជាកម្លាំងទ័ព។ លុះទ្រង់ប្រមូលរេហ៍ពលបានសូរេចហើយស្ដេចធ្វើព្រះរាជដំណើរទ័ព ទៅដល់វាលសាបអង្កាម (ភូមិនេះទៅខាងលិច កំពង់ឆ្នាំង)។ នៅទីនោះទ្រង់បានប្រទះនឹងទ័ពសម្ដេចចៅហ្វាកៅ។ មួយរំពេចនោះ ស្ដេចចាត់ឱ្យបរកងទ័ព ចូលច្បាំងនឹងទ័ពចៅហ្វាយកៅឥតរួញរា។ ទ័ពទាំងសងខាង ច្បាំងគ្នា ជាកោលាហលតាំងពីអាវុធវែងរហូតដល់អាវុធខ្លី។ ពួកពលសេនា ចូលតតាំងច្បាំងប្រកាប់គ្នា ខ្លាំងមហិមាណាស់ នឹងរៀបរាប់ឱ្យអស់ពុំបាន។ ខណៈនោះមានអភូតហេតុមួយគួរឱ្យអស្ចារ្យណាស់ គឺ ដំរីភ្លុកមួយ ជាឧត្តមធំណាស់ របស់សម្ដេចចៅពញាកៅ (ខាងស្ដេចកន) ជាមេទ័ពត្រើយខាងកើត វាផ្អើលរត់ទៅដល់ព្រេចដំបូកមួយរលើងរលំទាំងដើមឈើ រមៀលទៅលើកងទ័ពខ្លួនឯង បែកទាំងសំបុកឱម៉ាល់ ព្រលួតល័ខ ហើយហើរទៅទិចកងទ័ពសម្ដេចចៅហ្វាកៅ ទៀត។ រេហ៍ពលទាំងនោះ ទ្រាំនឹងឱម៉ាល់ ព្រលួតល័ខ ពុំបានក៏រត់ខ្ចាត់ខ្ចាយបែកទ័ពទៅ។

ខាងកងទ័ព នៃសម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ឃើញដូច្នោះ ក៏តាមដេញទ័ពសម្ដេចចៅហ្វាកៅទៅទៀត។ លុះកងទ័ពនេះទាន់ ឃើញសម្ដេចចៅហ្វាកៅ ហើយសម្ដេចចៅហ្វាកៅ ក៏រា-តនឹងសេនាទាហានសម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា។ សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ស្ដេចចូលតយុទ្ធទល់គ្នានឹងចៅហ្វាកៅ។ លុះប្រយុទ្ធគ្នាមិនបានប៉ុន្មានភ្លេងផង សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ក៏កាប់ត្រូវស្មាចៅហ្វាកៅ មួយអន្លើ ចៅហ្វាកៅ មានពិការជាទម្ងន់។ សេនាទាហាន ខាងសម្ដេចចៅហ្វាកៅ ជួយការពារ នាំរត់ឆ្លង ទៅ ក្រាបទូលព្រះស្រីជេដ្ឋា (ស្ដេចកន) តាមការណ៍ដែលបែកទ័ព ហើយស្លាប់ចៅពញាចក្រីកែវនោះ។ ឯសេនាទាហាន ខាងសម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា កាលសម្ដេចចៅហ្វាកៅរត់ទៅនោះ ហើយដេញតាមពុំទាន់ក៏ ចាប់យកតែគោ ក្របី ដំរី សេះ ស្បៀងអាហារ សស្ត្រាវុធ ជាច្រើន នាំទៅក្រាបទូលថ្វាយ។ សម្ដេចចៅពញា ចន្ទរាជា ស្ដេចទ្រង់ជ្រាបហើយ ទ្រង់លើកកងទ័ព ចូលទៅបោះទ័ព នៅខាងលិចភូមិ រលាប្អៀរ ក្នុងខែត្ររលាប្អៀរ (ខែត្រកំពង់ឆ្នាំងសព្វថ្ងៃនេះ)។

ចំណែកខាងចៅពញាស្រែន្យាធិបតី ^(៨)សោម ចៅហ្វាយស្រុកខែត្ររលាប្អៀរ ខាងព្រះស្រីជេដ្ឋា (ស្ដេចកន) បានដឹងហើយ ក៏ឱ្យកេណ្ឌកងទ័ព ឡើងរក្សានាទីបន្ទាយ។ ប៉ុន្តែរាស្ត្រពុំចុះកំណែនសោះ បែរជានាំគ្នាយកបណ្ណាការ ចូលទៅគាល់ថ្វាយខ្លួន ធ្វើរាជការ ក្នុងសម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ជាច្រើននាក់ទៅវិញ។ ចៅហ្វាយស្រុកសោម ដឹងដូច្នោះហើយ ក៏នាំគ្រប់គ្រួ ដឹកកូនជញ្ជូនចៅ រត់តាម សម្ដេចចៅហ្វាកៅ។ លុះរត់ទៅពុំទាន់ចៅហ្វាកៅ ចៅហ្វាយស្រុកសោម ក៏ចូលទៅជ្រកក្នុងបន្ទាយភ្នំពេញ ហើយស្លាប់ក្នុងទីនោះ។

សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ព្រះអង្គទ្រង់ជ្រាបថា : "ចៅពញាស្រែន្យាធិបតីសោម ចៅហ្វាយស្រុកខែត្ររលាប្អៀររត់ទៅហើយ" ទ្រង់ក៏បានជ្រើសរើសយក ហ្លួងរាជាភឹម ឱ្យធ្វើជាចៅហ្វាយស្រុកឡើង។ ទ្រង់ឱ្យប្រមូលរាស្ត្រប្រជា ស្បៀងអាហារ សស្ត្រាវុធ ទុកជាកម្លាំងសឹកសង្គ្រាម សម្រាប់ស្រុកនោះ។

ចៅពញាស្រែន្យាសេនាទន់ ចៅហ្វាយស្រុកខែត្រលង្វែក កាលដឹងដើមទងថា "សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ព្រះអង្គត្រឡប់មកពី ស្រុកសៀមវិញហើយៗ ទ្រង់បានទាំងឈ្នះសង្គ្រាមបានខែត្រខាងជើងជាច្រើន ទ្រង់បានសម្លាប់ចក្រីកែវ ដេញទាំងទ័ពចៅហ្វាកៅទៀត" ចៅពញាក៏នាំស្ម័គ្របក្សពួករាស្ត្រប្រជា និងបណ្ណការ យកទៅថ្វាយសម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ថ្វាយទាំងខ្លួន ចូលទៅធ្វើរាជការ ជាច្រើននាក់។

នេះនឹងនិយាយអំពី ព្រះស្រីជេដ្ឋា ស្ដេចកន តាំងខ្លួនជាម្ចាស់ផែនដីលុះដល់មកឆ្នាំ ជូតអដ្ឋស័ក ព.ស. ២០៦០, គ.ស. ១៥១៦, ម.ស. ១៤៣៨, ច.ស. ៨៧៨ សម្ដេចព្រះស្រីជេដ្ឋា ព្រះអង្គសោយរាជ្យបាន៤ឆ្នាំ។ លុះទ្រង់ជ្រាបថា "សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា វាយយកខែត្រខាងលិច ប៉ែកខាងជើងបានហើយ ហើយបានសម្លាប់ចៅហ្វាយស្រុកជាច្រើនផង មិនតែប៉ុណ្ណោះ ទាំងពញាចក្រីកែវក៏ស្លាប់ ទាំងសម្ដេចចៅហ្វាកៅ ជាមា ក៏មានរបួសជាទម្ងន់ទៀត។" ទ្រង់មានព្រះវិតក្កទុក្ខទោមនស្សណាស់ រហូតដល់ទ្រង់ព្រះកន្សែងសោកស្ដាយជាខ្លាំង។ លុះស្វាយសោកហើយ ទ្រង់មានព្រះតម្រិះពីការសង្គ្រាម សព្វប្រការ ទើបទ្រង់ត្រាស់បង្គាប់ មុខមន្ត្រី ឱ្យចេញទៅកេណ្ឌទ័ព។ លុះមន្ត្រីកេណ្ឌបានរេហ៍ពល ត្រើយខាងកើត ១២០០០០ នាក់ហើយ ទ្រង់ចាត់បម្រើសេះឱ្យទៅតាមកងទ័ព ចៅពញឧទ័យធិរាជថ្មី ដែលឱ្យទៅស្កាត់ផ្លូវ សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ពីផែនបាត់ដំបងនោះ ឱ្យនាំកងទ័ពត្រឡប់មកវិញ " ចៅពញាឧទ័យធិរាជ នាំរេហ៍ពល ៥០០០០ នាក់ ទៅជួបជុំគ្នានឹងមេទ័ពឯទៀតនៅបន្ទាយភ្នំពេញ ហើយក៏ចាត់ចែងតែងដាក់រេហ៍ពល ឱ្យផ្លាស់ប្ដូរគ្នា នៅរក្សាទីបន្ទាយ។ ចៅពញាតេជោកុយ ចៅហ្វាយស្រុក ខែត្រសំរោងទង និង ចៅពញាវង្សាអនុជិតយស ចៅហ្វាយស្រុកថ្មី ខែត្របាទី មានរេហ៍ពលមួយម៉ឺននាក់ជាកងក្រវែលរួមទាំងអស់ ត្រូវជា ១៩០០០០ នាក់។

ព្រះស្រីជេដ្ឋា ទ្រង់ចាត់កងទ័ព ទាំង ១៩០០០០ នាក់នោះ ជាពីរផ្លូវ។ ក្នុងមួយផ្លូវៗ ទ្រង់តាំងដូចមានខាងក្រោមនេះ:

• ផ្លូវទី១.
  • ក) ទ្រង់ចាត់ចៅពញាយមរាជព្រាប ឃុំពល ១ ម៉ឺននាក់ ជាទ័ពមុខ។
  • ខ) ឱ្យចៅពញាវង្សាអគ្គរាជស្រី ឃុំពល ១ ម៉ឺននាក់ ជាប៉ែកឆ្វេង។
  • គ) ឱ្យចៅពញាពិស្ណុលោកទេន ចៅហ្វាយស្រុកទ្រាំង ឃុំពល ១ ម៉ឺននាក់ជាប៉ែកខាងស្ដាំ។
  • ឃ) ឱ្យចៅពញាអធិកវង្សាវេត ចៅហ្វាយស្រុកទ្រាំង ឃុំរេហ៍ពល ១ ម៉ឺននាក់ជាប៉ែកខាងក្រោយ។
  • ង) ទ្រង់ឱ្យយក ឧកហ្លួងសូរត្រូវជាមាម៉ែបានតាំងឡើងជា "ចៅពញាចក្រីធិបតីកុញ្ចរ" សម្រេចរាជការមហាក្រប័ត្រសឹក ហើយឱ្យលើកទ័ពទៅមុន។

• ផ្លូវទី២ ក្រោយដែលឧកហ្លួងសូរ លើកទ័ពចេញទៅនោះ សម្ដេចព្រះស្រីជេដ្ឋាព្រះចៅក្រុងស្រឡប់ពិជ័យព្រៃនគរ ស្ដេចកនរើសយកក្មួយម៉ែបាន ៤ នាក់ មកតាំងជាសេនាបតីគឺ

• • ក) ឧកហ្លួងសូរ តាំងជា ឧកញ៉ាវៀង ឱ្យឃុំពល ២០០០០ នាក់ ជាទ័ពមុខ។
  • ខ) ឧកហ្លួងនៅ តាំងជា ឧកញ៉ាវាំង ឱ្យឃុំពល ១៥០០០ នាក់ ជាទ័ពឆ្វេង។
  • គ) ឧកហ្លួងទេព តាំងជា ឧកញ៉ាលំពាំង ឱ្យឃុំពល ១៥០០០ នាក់ ជាទ័ពស្ដាំ។
  • ឃ) ឧកហ្លួងមាន់ តាំងជា ឧកញ៉ាស្រាល ឱ្យឃុំពល ១៥០០០ នាក់ ជាទ័ពក្រោយ។

ឯព្រះអង្គឯង (ព្រះស្រីជេដ្ឋា) ឃុំពល ៣០០០០ នាក់ ជាទ័ពហ្លួង។ ឯអស់ចៅហ្វាយស្រុកទាំងពួង ទ្រង់ចាត់ឱ្យធ្វើជាបល័ដ្ឋទ័ព យោក្បាត់ទ័ព ជាកងក្រវែល ១៥ កង សឹងឱ្យកាន់ទង់ជ័យពណ៌ដែលមានរូបខុសៗគ្នា ដើម្បីនឹងមិនឱ្យច្រឡូកច្រឡំគ្នាឡើយ។

ព្រះស្រីជេដ្ឋានេះ មានបុណ្យអស្ចារ្យណាស់ ទ្រង់មានព្រះទីនាំងគជេន្ទ្រភ្លុកធំ ១ កំពស់ ១០ ហត្ថ ឈ្មោះ "ព្រះគជេន្ទ្រយាវុធ" មានសេះព្រះទីនាំងសម្បុរស៊ីសាំ កំពស់ ៣ ហត្ថ ៤ ធ្នាប់ មានកម្លាំងបោលក្នុងមួយថ្ងៃកំណត់ ២០៥០ សិន ហែលទឹកលឿនបីដូចរន្ទះរូបល្អបីដូចរូបរាជសីហ៍ ឈ្មោះ "ព្រះទីនាំងស័ង្ខរង្ស៊ី"។

សេនា សេនីយ៍ ដែលទ្រង់ចាត់ហើយនោះ បានមកគ្រប់មុខងារ គឺអ្នកកាន់ស្វេតច្ឆ័ត្រអភិរម្យសែនត្វាន់ចាម៉រ បាយមន តូរ្យតន្ត្រីតាមលំដាប់ព្រះមហាក្សត្រ។ លុះដល់ពេលមានជោគជ័យបើកហើយ បុរោហិតផ្លុំ ត្រែស័ង្ខ ពួកតូរ្យតន្ត្រី ក៏ប្រគំ នូវរគាំងស្គរស្នែង ដែលតាក់តែងសម្រាប់បង្គាប់ទ័ព។ ព្រះស្រីជេដ្ឋា ជាម្ចាស់ផែនដី ស្រឡប់ពិជ័យព្រៃនគរ ស្ដេចឡើងគង់ព្រះទីនាំងគជេន្ទ្របវររតនមង្គល លើករេហ៍ពល ចេញទៅសូរសព្ទ រេហ៍ពល និសូរសព្ទរទេះ សេះ ដំរី ព្រមទាំងសូរសព្ទតូរ្យតន្ត្រីនោះនាំឱ្យព្យុះហៈយាត្រាកងទ័ព ជាឧត្តមរងំ ខ្ទ័រខ្ទារ ទាំងព្រៃព្រឹក្សាក្រឡាមហាប្រថពី។ លុះទៅដល់ស្ទឹងក្រាំងពន្លៃ (សព្វថ្ងៃ នៅក្នុងខែត្រកំពង់ស្ពឺក្បែរផ្សារឧដុង្គ) ហើយព្រះអង្គទ្រង់តាំងបន្ទាយទ័ពធំនៅស្ទឹងក្រាំងពន្លៃនោះ ទ្រង់ត្រាស់បង្គាប់ចៅពញាយមរាជព្រាប ជាមេទ័ព មុខ ឱ្យឃុំពល ៤៥០០០ នាក់លើកទៅចោមវាយបន្ទាយខែត្រលង្វែក។ ចៅហ្វាយស្រុកខែត្រលង្វែក ក៏ដេញពលតតាំងច្បាំងគ្នាជាមាំមួន។

ខណៈនោះ សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ទ្រង់ជ្រាបថា: "កងទ័ពសត្រូវចោមបន្ទាយលង្វែកហើយ" ព្រះអង្គក៏ប្រើទ័ពសេះ ឱ្យទៅប្រាប់ចៅហ្វាយស្រុកខែត្រលង្វែកថា: "ឱ្យក្លែងធ្វើជាចាញ់ទ័ពសត្រូវហើយ រត់តាមផ្លូវទៅទិសខាងជើង"។ ក្រោយបំរើសេះ ចេញទៅនោះព្រះអង្គលើកកងទ័ព ៤៥០០០ នាក់ស្រូតរូតទៅជួយចៅហ្វាយស្រុកខែត្រលង្វែក។ លុះស្ដេចទៅដល់ ព្រៃមួយធំ ទ្រង់ឮសូរកាំភ្លើងច្បាំងគ្នា ជាឧឡារិកណាស់ ទើងព្រះអង្គបង្កប់រេហ៍ពលនៅទីនោះ។ ឯចៅហ្វាយស្រុកខែត្ររលាប្អៀរ បានដឹងឧបាយ ដោយបំរើសេះហើយ ក៏ឱ្យកងទ័ពទាំងនោះ ថយតាមព្រះរាជបញ្ជា។

ចៅពញាយមរាជ និង នាយកងទ័ពមុខ ក្រោយ ឆ្វេងស្ដាំ ទាំង ៥ កងខាងព្រះស្រីជេដ្ឋាយល់ថា "មានជ័យជំនះហើយ" ក៏មានចិត្រកម្រើក លើកទ័ពដេញជិតប្រកិតតាមទៅ រហូតដល់នាទីដែលសម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ស្ដេចបង្កប់ទ័ពចាំនោះ។ មួយរំពេចនោះ សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ស្ដេចបរព្រះទីនាំងគជេន្ទ្រពិជ័យ នាំសេនាទាហានរេហ៍ពល លើកចេញដេញទៅវាយផ្ទប់សម្លាប់ កងទ័ពសត្រូវពីក្រោយ ដោយទ័ពសត្រូវពុំដឹងខ្លួន។ កងទ័ពសត្រូវស្លាប់ដោយក្របីវ័ធ ដំរីជល់ព្រេច និងដោយត្រូវអាវុធវែងខ្លី ស្លាប់អស់ជាង ៣០០០ នាក់ ឈាមក្រហមដាលច្រាលទាំងព្រៃវាល ចាប់បានចៅពញាយមរាជ និងនាយកង នាយទ័ព ១០ នាក់ទៀត។ សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ស្ដេចត្រាស់ឱ្យកាត់ក្បាល ចៅពញាយមរាជ និងមេទ័ព ១០នាក់ ហើយឱ្យចៀរស្លឹកត្រចៀក មេកងដែលចាប់បានទាំងរស់ ១០ នាក់ទៀត។ ទ្រង់មានព្រះបន្ទូលថា "អាឯងទាំង ១០ នាក់នេះ ចូរនាំក្បាលគូកនឯងទាំង ១១ នាក់នេះ ទៅឱ្យអាព្រះស្ដេចកន ចុះហើយ ឱ្យប្រាប់អាកនថា : បើវាអាងពលច្រើនឱ្យលើកមកទៀត ឬបើយល់ថា ភ្លៀងធ្លាក់មកហើយ ជិតរដូវល្មមនឹងឱ្យរាស្ត្រធ្វើស្រែចំការហើយ នឹងចង់ឈប់ច្បាំងឱ្យរាស្ត្រធ្វើស្រែចំការសិន ក៏តាមចិត្តវាចុះ"។ ទ្រង់ត្រាស់ផ្ដាំរួចស្រេចហើយ ព្រះអង្គលើកទ័ពត្រឡប់មកបន្ទាយខែត្ររលាប្អៀរវិញ។ ទ្រង់ឱ្យបម្រើចេញទៅស៊ើបការណ៍ ក្នុងកងទ័ពសត្រូវ។ បម្រើដឹងការណ៍ហើយ ក៏វិលត្រឡប់មកក្រាបទូលសព្វគ្រប់ ពុំមានហ៊ានធ្វេសប្រហែសឡើយ។

នេះនឹងស្រដី អំពីបំរើទាំង ១០ នាក់ដែលរែកយួរក្បាល ១១ នាក់នោះទៅដល់បន្ទាយស្ទឹងក្រាំងពន្លៃហើយ ក៏ចូលទៅថ្វាយបង្គំ យំក្រាបទូលម្ចាស់របស់ខ្លួន សព្វគ្រប់តាមដំណើរ។ ព្រះស្រីជេដ្ឋាក្រុងស្រឡប់ពិជ័យព្រៃនគរ ទ្រង់បានជ្រាបហើយ ទ្រង់ញ័រភ័យខ្លាច ព្រះបារមីថ្វីព្រះហស្ថ នៃសម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា។ លុះដល់ភ្ញាក់ស្មារតីយ៉ាងនេះ ព្រះស្រីជេដ្ឋា ត្រាស់ថា : "យើងនឹងខ្លាចអ្វីថ្វីដៃនៃចៅពញាចន្ទរាជានោះប៉ុន្តែឥឡូវនេះ គេសុំយើងឱ្យកងទ័ពយើងឈប់ច្បាំងធ្វើស្រែសិន យើងក៏គួរឈប់តាមសណ្ដាប់ព្រះនគរ បើយើងនឹងរឹងទទឹងទៅ ក៏ឃើញថា ការណ៍នេះមិនត្រឹមត្រូវដែរ យើងត្រូវតែព្រមតាមគេចុះ"។ ទើបទ្រង់ត្រាស់ឱ្យតែងព្រះរាជសារ បោះត្រាសម្រាប់ផែនដី ឱ្យចៅពញាមហាមន្ត្រី ជារាជទូត ឱ្យពញាឫទ្ធាធិបតី ជាឧបទូត, ឱ្យឧកញ៉ាជុំជិតជំនិតទឡ្ហៈ ជាត្រីទូត នាំពានមាសមួយ តម្កល់ព្រះរាជសារនោះ និង ព្រែផ្កាមាស ១០ កី, ព្រែញ័រ ២០, ព្រំយ៉ាងធំ ២ ក្បាលជាងគ្រឿងបណ្ណាការ។ លុះរាជទូត, ឧបទូត, ត្រីទូត នាំទៅដល់ខែត្ររលាប្អៀរហើយអស់នាយកងទ័ព ខាងសម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជាក៏ឃុំខ្លួននាំចូលទៅក្រាបថ្វាយបង្គំគាល់ សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា។ ខណៈនោះ ស្ដេចចេញជួបមុខមន្ត្រី សេនាយោធាកងទ័ព ក្រាបបង្គំគាល់ តាមបណ្ដាសក្ដិធំ តូច ហើយស្ដេចឱ្យអាល័ក្ស ថ្លែងព្រះរាជសារថ្វាយ។ ឯព្រះរាជសារនោះមានសេចក្ដីដូចខាងក្រោមនេះ:

"ព្រះរាជសារ សម្ដេចព្រះស្រីជេដ្ឋាធិរាជ រាមធិបតី បរមបពិត្រ ជាម្ចាស់ជីវិតលើត្បូងក្រុងកម្ពុជាធិបតី សិរិយសោធរ បវរឥន្ទបត្តកុរុរដ្ឋរាជធានី ដែលរាសត្រនិង ព្រះរាជវង្សានុវង្ស ស្រលាញ់ស្ម័គ្រចិត្តលើកឡើង ឱ្យសោយរាជសម្បត្តិ ក្នុងមហាស្រឡប់ពិជ័យព្រៃនគរបវរបូព៌ាទិសា។ សូមចម្រើនព្រះរាជមេត្រី មកសម្ដេចព្រះអនុជាធិរាជ គឺសម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា បានទ្រង់ជ្រាប។

ដ្បិត អ្នកអូន លើកចតុរង្គសេនាទាហានរេហ៍ពលមកធ្វើសង្គ្រាមនេះ យើងមានចិត្តអំណរណាស់ ដោយហេតុថា យើងនឹងបានទត នូវសេនាទាហាន ច្បាំងប្រកាប់គ្នាដោយអាវុធវែង អាវុធខ្លីលើខ្នងសេះ ដំរីជាសិរីសួស្ដី នៃចក្ខុទាំងសងខាង។ ប៉ុន្តែឥឡូវនេះ ជិតដល់វស្សានរដូវហើយ ត្រូវរាស្ត្រធ្វើស្រែ, ដូច្នេះ យើងសុំឱ្យឈប់ធ្វើសង្គ្រាមនឹងគ្នា ក្នុងមួយរដូវនេះចុះ តែសុំឱ្យចាំពាក្យដែលសន្មតសញ្ញា កុំឱ្យលបលួចវាយយកខែត្រគ្នា ដូចជាទ័ពចោរនោះឡើយ។ បើដល់រាស្ត្រធ្វើស្រែចំការរួចហើយ, មុននឹងធ្វើសង្គ្រាមនឹងគ្នាកាលណា ឱ្យមានរាជសារ ចារជាព្រះរាជកំណត់ទៅមក ទើបគួរសមជាឧត្តមមហាក្សត្រាធិរាជ"។

លុះអាល័ក្ស ថ្លែងព្រះរាជសារចប់ហើយ សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជាទ្រង់ព្រះពិរោធខ្លាំងណាស់ទ្រង់ត្រាស់ថា : អារាជទូតឯង វិលទៅប្រាប់ម្ចាស់ឯងចុះថា : " អញព្រមសម្រាកឱ្យរាស្ត្រធ្វើស្រែហើយ តែថាអញសុំកុំឱ្យម្ចាស់ឯង ហៅអញថា ជាបងជាប្អូនឡើយដ្បិតម្ចាស់ឯងនឹងអញនេះ មានជាតិត្រកូលឆ្ងាយពីគ្នាណាស់"។ ទ្រង់ត្រាស់ហើយ ទ្រង់ព្រះរាជទាន មានដួងមួយជញ្ជីងសៀម ប្រាក់ដួងពីរជញ្ជីងដែលបានមកពីក្រុងអយុធ្យានោះ ហើយប្រទានឱ្យជារង្វាន់រាជទូត ជាគ្រឿងឧបរាជបណ្ណាការ រួចទ្រង់បណ្ដេញឱ្យទៅជាប្រញាប់។

លុះរាជទូតចេញផុតទៅនោះ អស់នាយកងទ័ព យកសេចក្ដីក្រាបបង្គំទូលថា:

យើងធ្វើសង្គ្រាម កំពុងតែមានជ័យហើយ ហេតុអ្វីក៏ព្រះអង្គទ្រង់ទទួលសញ្ញា ឱ្យឈប់សង្គ្រាមដូច្នេះ មួយទៀត ខែត្រខាងសត្រូវ នៅច្រើនជាងយើងដែរ គឺថា បានទៅគេនោះជាង ១០ សួនបានមកយើងមិនទាន់ពេញមួយសួនទេ។ បើខាងសត្រូវ ឱ្យកេណ្ឌបណ្ដារាសត្រតាំងពីខែត្រខាងជើង ទល់នឹងស្រុកលាវ ខាងត្បូងទល់នឹងសមុទ្រ ខាងកើតទល់នឹងនគរចាម បានមកទាំងអស់ ប្រហែលជាង ១០០០០០០ (ដប់សែននាក់) ទៅហើយ។ ឯខាងយើង យើងវាយទើបបានតែ ៦-៧ ខែត្រ គឺខែត្រមហានគរ ដែលសម្ដេចព្រះបរមរាជាពញាញាតិ វាយដណ្ដើមពីសៀមមកវិញ ហើយឱ្យឈ្មោះជា ខែត្រសៀមរាប នេះមួយ ខែត្របាត់ដំបងមួយ និងខែត្រតូចៗ ១២​ ឬ ១៣ នេះមួយ។ ម្យ៉ាងទៀត ខែត្រនេះ កាលបែកព្រះមហានគរកម្ពុជាហើយ សៀមកៀរគ្រួយកទៅអស់ នៅតែពីរ ឬ បីពាន់នាក់តែប៉ុណ្ណោះ, បើដូច្នេះតើយើងធ្វើដូចម្ដេច នឹងទទួលជ័យពីសត្រូវបាន បើសត្រូវវាកេណ្ឌពលពីក្រុងខែត្រទាំងអស់លើកមកយើងនឹងមិនបង់ការណ៍ទេឬអ្វី។ ទូលព្រះបង្គំយល់ថា : "យើងនឹងរក្សាខ្លួនពិបាកណាស់"។

សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ជាអម្ចាស់ទ្រង់ត្រាស់ថា : ការណ៍នេះ យើងបានគិតស្រេចហើយបានជាយើងព្រមឈប់ច្បាំងសិន ព្រោះយើងឃើញប្រយោជន៍ ៧ ប្រការ គឺ

• ប្រការ១: មានសុភាបុរាណថា : "ធ្វើស្រែនឹងទឹក ធ្វើសឹកនឹងបាយ" បើយើងខំតែធ្វើសង្គ្រាមទៅ កូនប្រពន្ធរបស់ឈ្មោះ ដែលមកចុះកំណែននោះ នឹងដាច់ពោះស្លាប់ បើកូនប្រពន្ធវានោះអត់បាយហើយ វាក៏ពុំយកចិត្តទុកដាក់ ក្នុងការធ្វើរាជការនឹងយើងឡើយ។
• ប្រការ២: យើងបានខែត្រតូចធំ ចំនួន ១២ ឬ ១៣ ខែត្រនេះ ល្មមទុកជាទីសំណាក់បានហើយ បើយើងមិនទាន់ឱ្យទៅបញ្ចុះបញ្ចូលខែត្រផ្សេងៗទេ ហើយស្រាប់តែលើកទ័ពទៅវាយគេតែម្ដងនោះនឹងខ្ចេចខ្ចាំរកាំចិត្ត នៃអាណាប្រជានុរាស្ត្រជាមិនខាន។ លុះតែយើងទៅបញ្ចុះបញ្ចូលលួងចិត្តចៅហ្វាយស្រុក និងបណ្ដារាស្ត្រ ជាមុនសិន ឱ្យចូលចិត្តនឹងយើង ដែលជាព្រះរាជត្រកូល ឬ បើគេមិនចូលចិត្តនឹងយើងទេ គេបែរជាចូលចិត្តទៅខាងពួកក្បត់ ដែលតាំងខ្លួនជាស្ដេចនោះ ចាំយើងបានចំណាប់កាលណាសុំលើកទ័ពទៅបង្ក្រាប ពួកដែលរឹងទទឹងនោះ ធ្វើឱ្យបានសម្រេចការណ៍ ក្នុងកាលខាងក្រោយ។

• ប្រការ៣: ខែត្រអាសន្នទុក ជាខែត្រធំមានអាណាខែត្រឡើងក៏ច្រើន ចៅពញាឧទ័យធិរាជប្រាង្គ ជាចៅហ្វាយស្រុកនៃខែត្រនេះគាត់មានថ្វីដៃ និង តំរិះប្រាជ្ញាមាំមួនណាស់ ប្រសិនបើយើងខំធ្វើចំបាំងរហូតទៅមិនឈប់ ហើយពញាប្រាង្គ គេលើកទ័ពមកព័ទ្ធយើងពីក្រោយ យើងនឹងនៅជាកណ្ដាលចំណោមគេ នោះយើងពិបាកនឹងរក្សាខ្លួនណាស់។ ហេតុនេះហើយបានជាយើងព្រមបង្អង់ច្បាំង ចាំប្រាប់ប្រាមនូវខែត្រធំៗនេះ និងខែត្រតូចៗត្រើយខាងកើត ទិសខាងជើងនោះ ឱ្យបានមកជារបស់យើងសិន។

• ប្រការ៤: ខាងព្រះស្ដេចកន ដែលវាតាំងខ្លួនជាស្ដេចនោះ តែវាចេញច្បាំងកាលណា វាបាំងស្វេតច្ឆត្រ និង ចាម៉រ បាយមន់ សែនត្វាន់ តាមទំនៀមព្រះមហាក្សត្រ។ ឯខាងយើង ដែលពេញជាព្រះរាជត្រកូលនោះ យើងគ្មានអ្វីសោះ យើងចេញច្បាំងកាលណា ឥស្សរិយយសយើង ជាទ័ពថោកជាងវា។ ទោះបី ឈ្នះប៉ុន្មានដងក្ដី ឥស្សរិយយសយើងនោះក៏នៅតែថោកទាបជាងវា។

• ប្រការ៥: កាលដែលបំរើនៃព្រះស្ដេចកននាំព្រះរាជសារមក ហើយទៅវិញនោះយើងបានផ្ដាំថា បើនឹងចង់ឈប់សង្គ្រាម ឱ្យរាស្ត្រធ្វើស្រែ ក៏ឈប់តាមចិត្តចុះ។ បើរាស្ត្រកំពុងមានចិត្តត្រេកអរព្រោះបានទៅប្រមូលកូនប្រពន្ធផង ត្រេកអរនឹងយើងជាដើមគំនិតនេះផង ហើយបើយើងត្រឡប់ជាប្រែសំដីវិញ រាស្ត្រកំពុងបាក់ចិត្តស្រលាញ់យើងនោះ ក៏នឹងប្រែចិត្តស្អប់យើង ព្រោះយើងមានវាចាពុំទៀងទាត់។

• ប្រការ៦: សេនាទាហានខាងយើង មានថ្វីដៃក៏ច្រើននាក់ តែយើងពុំបានឱ្យប្រឡងថ្វីដៃ ឱ្យឃើញជាក់ច្បាស់នៅឡើយ។

• ប្រការ៧: ខាងយើងពិតជាព្រះរាជត្រកូលមែន តែទើបតាំងខ្លួនថ្មី ពុំទាន់មានទូកចម្បាំងដល់មួយសោះ។ ឯខាងព្រះស្ដេចកនវិញ គេពិតជាក្រៅព្រះរាជត្រកូល តែគេតាំងខ្លួនមកយូរហើយ គេមានទូកចម្បាំងក៏ច្រើន។ បើគេលើកទ័ពជើងទឹក មកព័ទ្ធចោមយើងកាលណាយើងគ្មានអ្វីតទល់នឹងគេឡើយ។ ហេតុនេះហើយ បានជាយើងព្រមតាមស្ដេចកន សុំដែលសមតាមគំនិតរបស់យើង។

ឯមន្ត្រី ខ្ញុំរាជការ សេនាទាហានទាំងប៉ុន្មានបានថ្លែងកោតសរសើរព្រះប្រាជ្ញាញាណនៃទ្រង់គ្រប់ៗគ្នា។ សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជាជាអម្ចាស់ កាលទ្រង់បានយល់ចិត្តនៃមន្ត្រី ខ្ញុំរាជការ ដែលទុកចិត្តជឿ ចំពោះព្រះតំរិះប្រាជ្ញាព្រះអង្គហើយ ព្រះអង្គក៏តាំង ចៅពញាសួគ៌ាលោកទេព ជាកូនទី៣របស់ពញាមឿង ឱ្យសម្រេចរាជការ លើចៅហ្វាយស្រុកខែត្ររលាប្អៀរ ខែត្រលង្វែក ហើយព្រះអង្គលើកទ័ពទៅប្រថាប់ នៅបន្ទាយអមរិន្ទបូរវិញ។

ឯព្រះស្រីជេដ្ឋា អម្ចាស់ផែនដីខាងក្រុងស្រឡប់ពិជ័យព្រៃនគរនោះ ស្ដេចត្រាស់ឱ្យកងទ័ព ឈររក្សាខែត្រ ជាប់តាំងពីស្ទឹងក្រាំងពន្លៃ រៀងទៅដល់ខាងត្បូង ហើយស្ដេចលើកទ័ពត្រឡប់ ទៅក្រុងស្រឡប់ពិជ័យព្រៃនគរ ទិសខាងកើតវិញ។

នេះនឹងនិយាយ អំពីចៅពញាឧទ័យធិរាជ ចៅហ្វាយស្រុកអាសន្ទុក ^(៩) វិញ។

ចៅហ្វាយស្រុក ខែត្រអាសន្ទុក លុះដឹងថា "សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ស្ដេចលើកទ័ពហួសរហូតទៅដល់ខែត្ររលាប្អៀរ លង្វែក ហើយ"ក៏តាំងកេណ្ឌទ័ពគ្រប់ខែត្រ ដែលឡើងខែត្រ អាសន្ទុកនោះ គឺមឿងជីក្រែង ស្ទោង ព្រំទេព ព្រៃក្ដី ក្រកោះ កំពង់ស្វាយ កំពង់ហាវ ប្រាសាទ១០ កោះកែ ស្វាយរលែក គោកសេះ សែន កំពូលពេជ្រ មឿងពោធិ៍រោង ត្រឡែងកែង ងន ឈើទាល ស្រងែ សារនគរ ស្រយូវ ម្លូព្រៃ ព្រៃក្ដី សៀមបូក សៀមប៉ាង ព្រះប្រសប ^(១០)មឿងទាំង ២៥ នេះ កេណ្ឌបានពល ៨០០០០ នាក់ ហើយឱ្យកេណ្ឌទូករាស្ត្រ សម្រាប់ចម្លងកងទ័ពឆ្លងទៅខែត្រក្រគរ ដើម្បីនឹងវាយទ័ពសត្រូវផ្ទប់ពីក្រោយ កុំឱ្យសម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជារត់គេចខ្លួនរួចបាន។

ឯសម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ព្រះអង្គប្រថាប់ទ័ព នៅបន្ទាយស្រុកអមរិន្ទបូរ (អម្រិន្ទបូរី)។ ក្នុងថ្ងៃមួយនោះ ព្រះអង្គទ្រង់ជ្រាបថា "កងល្បាត នៃចៅពញាឧទ័យធិរាជា កំពុងឱ្យកងទ័ពឆ្លងទន្លេសាប មកខែត្រក្រគរហើយ លុះទ្រង់ឈ្វេងយល់គ្រប់ប្រការស្រេច ទើបស្ដេចត្រាស់បង្គាប់បម្រើសេះ ឱ្យទៅទូលចៅពញាយសរាជា ដែលនៅរក្សា ខែត្រពោធិ៍សាត់ថា ឱ្យលើកកងទ័ពទៅស្ទាក់ចាំ នៅនឹងកំពង់ដៃទន្លេសាប កុំឱ្យកងទ័ពសត្រូវឡើងគោករួច"។ ឯចៅពញាយសរាជា ជាសម្ដេចព្រះភាគិនេយ្យោ (របស់ព្រះចន្ទរាជា) ទ្រង់ជ្រាបហើយ ស្ដេចត្រាស់ឱ្យយកកងទ័ពនាំ រេហ៍ពល ១០០០០ នាក់កាន់កាំភ្លើងធំតូចទៅបង្កប់ចាំ នៅមាត់ព្រែកទន្លេសាប ពីរអន្លើ ហើយឱ្យកេណ្ឌទូកបានជាច្រើន។ ទ្រង់ត្រាស់កំណត់ថា បើកងទ័ពសត្រូវវាថយរត់ទៅ ត្រូវឱ្យតាមបាញ់តាមកាប់ យកជ័យជំនះឱ្យបាន។

សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា កាលឱ្យបម្រើទៅទូល សម្ដេចព្រះភាគិនេយ្យោ ចៅពញាយសរាជារួចហើយ ស្ដេចត្រាស់បង្គាប់ និង ចៅពញាយោធាសង្គ្រាមពៅ ឱ្យនាំរេហ៍ពល ២០០០០ នាក់ទៅបង្កប់ចាំ នៅមាត់ព្រែកទន្លេសាបត្រើយខាងកើត ហើយទ្រង់ផ្ដាំថា "បើឮសូរកាំភ្លើងសន្យាទ័ពហើយ ឱ្យលើកកងទ័ពចូលច្បាំងឱ្យបានសម្រេចចុះ"។ ចៅពញាទាំងពីរ ក៏ក្រាបថ្វាយបង្គំលា ចេញទៅតាមព្រះរាជបញ្ជា។ ឯសម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ព្រះអង្គស្ដេចឡើងគង់ លើព្រះទីនាំចក្រពត្តិ គឺទូក-ងសារាយអណ្ដែតនោះ ព្រមដោយទូក-ងផ្សេងៗ ២៥ ទៀតចេញទៅបង្កប់ស្ទាក់នៅព្រែកមាត់ទន្លេសាបចាំទ័ពសត្រូវ។

ចៅពញាឧទ័យធិរាជ ចៅហ្វាយស្រុកអាសន្នទុក្ខ (ខាងព្រះស្ដេចកន) កាលបានទូក និងទ័ពមកជួបជុំហើយ ក៏ដេញពលឱ្យចុះទូកចេញទៅ ដល់ជិតព្រៃត្រើយខាងលិច។ ខណៈនោះ កងទ័ពចៅពញាយសរាជា ដែលបង្កប់ខ្លួននោះ ក៏តាំងហ៊ោបាញ់កាំភ្លើងធំតូចកងរំពងឡើង។ កងទ័ពចេៅពញាឧទ័យធិរាជ ជិះទូកកំណែន គ្មានចំណាប់នឹងបាញ់ ក៏បែកកងទ័ព រត់ទៅពួនក្នុងព្រៃមួយអន្លើ ក្នុងខែត្រអម្រិន្ទបូរ។ នៅទីនោះ កងទ័ពពញាឧទ័យធិរាជទាំងនោះ រត់ទៅជួបនិងកងទ័ព ចៅពញាសេនាសង្គ្រាម។ ទ័ពខាងចៅពញាសេនាសង្គ្រាមក៏ទទួលបាញ់ កាប់ ចាក់ កងទ័ពសត្រូវឥតត្រាប្រណីឡើយ។ កងទ័ពសត្រូវទ្រាំមិនបាន ក៏រត់ឆ្លងទៅត្រើយខាងកើតវិញ។ ទ័ពដែលស្លាប់ដោយធ្លាក់ទឹកទន្លេសាបនោះប្រមាណជាពីរ ឬបីពាន់នាក់ ^(១១)។

ឯសម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ដែលបង្កប់ទ័ពក្នុងព្រៃ លុះ ឮសូរកាំភ្លើងហើយឃើញទ័ពនៃចៅពញាឧទ័យធិរាជារារង់ថយមកនោះ ទ្រងើក៏ឱ្យទូក-ងទាំង ២៥ និងទូកព្រះទីនាំងចក្រពត្តិអុំសម្រុកចូលទៅចាប់ ហើយចាប់បានទាំងពល ទាំងពញាឧទ័យធិរាជា និង ចៅមឿង ១០ នាក់។ ឯចៅមឿង១១ នាក់ទៀត លោតរត់ដោះគេចខ្លួន ទៅដល់ច្រាំងត្រើយខាងកើតជាមុន។

ឯចៅពញាអធិបតីសេនា និង ចៅពញាយោធាសង្គ្រាម ដែលទៅបង្កប់ទ័ព នៅមាត់ទន្លេសាបត្រើយខាងកើតនោះ លុះឃើញចៅមឿង ទាំង ១១ នាក់ រត់ទៅដល់ហើយ ក៏ឱ្យទ័ពខ្លួនដេញចាប់បានទាំងអស់ ហើយឱ្យដាក់ក្ដីប្រចាំការ ទម្រាំស្ដេចយាងទៅដល់។ លុះដល់ថ្ងៃរសៀល សម្ដេច ចៅពញាចន្ទរាជា ព្រះអង្គចេញព្រះរាជដំណើរ ទៅដល់ព្រះពន្លា នៅត្រើយខាងកើតនោះហើយ ចៅពញាអធិបតីសេនាពេជ្រ និង ចៅពញាយោធាសង្គ្រាមពៅ នាំចៅហ្វាយស្រុក ចៅមឿងទាំង ២២ នាក់ និងឈ្លើយ ទាំង ៦០០០០ នាក់ដែលចាប់បាននោះ នាំមកក្រាបបង្គំទូលថ្វាយ។ ខណៈនោះ ចៅហ្វាយស្រុក និងចៅមឿង ចៅបាន សេនាទាហាន ឯក ទោ ត្រី ដែលចាប់បានជាប់ទាំងរេហ៍ពល ៦០០០០ នាក់ក៏កោតខ្លាចអំណាចបុណ្យព្រះបារមី នៃសម្ដេចពញាចន្ទរាជា ហើយសន្មតសញ្ញាសូមនៅជាខ្ញុំរាជការត្រាតែអស់ជីវិត។

សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ទ្រង់ព្រះរាជានុញ្ញាតឱ្យតាមសុំ។ តែក្នុងគ្រានោះ ព្រះអង្គពុំទាន់រកឃើញ នូវក្រុមព្រះបុរោហិតនៅឡើយ នឹងឱ្យធ្វើសច្ចាប្រណិធាន តាមច្បាប់ប្រពៃណី ពុំកើត ទើបទ្រង់ត្រាស់បង្គាប់ ឱ្យក្រុមទាំងអស់នេះ ទទួលថាតាមព្រះអង្គ ៣ ដងម្នាក់ៗ ហើយឱ្យក្រុមទាំងនោះ ទទួលទានទឹកពិភទ្ទសច្ចា ទុកជាការស្រេច។ លុះពលទាំងនោះ សុំចុះចូលអស់ហើយ ព្រះអង្គត្រាស់បង្គាប់ទៅ ពញាឧទ័យធិរាជ ជាចៅហ្វាយស្រុក ខែត្រអាសន្ទុក ដែលទើបនឹងសុំចុះចូល ឱ្យនាំចៅមឿងទាំង២២ស្រុក និងរេហ៍ពល ៦០០០០ នាក់ដែលសល់ពីស្លាប់នោះ ឱ្យលើកទៅវាយបន្ទាយ ខែត្រកំពង់សៀម បន្ទាយខែត្រជើងព្រៃ និងស្ទឹងត្រង់ ទាំង៣ខែត្រនេះ ឱ្យបាន។

ចៅហ្វាយស្រុកទាំង៣ ខែត្រនេះ ធ្លាប់ខ្លាចថ្វីដៃ នៃចៅពញាឧទ័យធិរាជស្រាប់ លុះឃើញកងទ័ពចៅពញាឧទ័យធិរាជ មកដល់ហើយ ក៏ចុះទូករត់ទៅ ក្រុងស្រឡប់ពិជ័យព្រៃនគរអស់។ មួយរំពេចនោះ ចៅពញាឧទ័យធិរាជ ចាត់សេនាទាហាន ឱ្យនៅរក្សាខែត្រទាំង៣ ហើយក៏លើកទ័ពត្រឡប់មកក្រាបបង្គំទូល សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជាអំពីជ័យជំនះ ដែលខ្លួនយកបាន គ្រប់ប្រការ។

សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ទ្រង់មានព្រះអំណរណាស់ ទ្រង់ត្រាស់ព្រះរាជទានរង្វាន់មាស ប្រាក់យសសក្ដិ ដល់សេនាទាហានទាំងនោះ ឱ្យឡើងទីទៃៗពីគ្នា តាមសមគួរហើយ ទ្រង់ផ្ដាំនឹងចៅពញាឧទ័យធិរាជថា "ឱ្យការពារសឹកសង្គ្រាម ត្រើយខាងកើត ទិសខាងជើងនេះ ឱ្យជាប់នៅនឹងបាឯង, ឱ្យបាឯង ខិតខំរក្សាអាណាខេត្ត ព្រមទាំងបញ្ចុះបញ្ចូល ចៅហ្វាយស្រុក និងចៅមឿងទីទៃៗ ឱ្យបានមកជាចំណែកខាងយើងទាំងអស់។"

ចៅពញាឧទ័យធិរាជ និង ចៅមឿង ២១ ខែត្រ ក៏ថ្វាយបង្គំទូលទទួលព្រះបន្ទូលពិសេស ហើយក៏លើកទ័ពត្រឡប់ទៅខែត្រទីទៃៗរៀងខ្លួន។

ចៅពញាឧទ័យធិរាជទៅដល់ខែត្រហើយ ក៏ឱ្យកេណ្ឌសេនាទាហាន និង អ្នកមានប្រាជ្ញាស្មារតីមានថ្វីមាត់ ចេញទៅនិយាយបញ្ចុះបញ្ចូល ចៅហ្វាយស្រុក និង ចៅមឿងដែលនៅទិសខាងកើត ប៉ែកខាងលិចនោះទាំងអស់។ សេនាទាហាន និងអ្នកមានប្រាជ្ញា ស្មារតី ថ្វីមាត់ទាំងនេះ ទៅបញ្ចុះបញ្ចូលបាន ចៅហ្វាយស្រុកមហានគរ ចៅមឿងសូត្រនិគម ចៅមឿងពួក ចៅមឿងក្រឡាញ់ ចៅមឿងចុងកាល និងរហូតរៀងទៅដល់ផុតដែន បានជាច្រើនទៅទិសខាងលិច ជាស្រេចដាច់ខាត មកខាងសម្ដេចបញាចន្ទរាជា ទាំងអស់។ ចៅពញា ឧទ័យធិរាជ កាលបានជោគជ័យ ដូច្នេះហើយក៏ធ្វើសំបុត្រក្រាបបង្គំទូល ចូលមកព្រះបាទ អ្នកជាអង្គថយទ័ពត្រឡប់មក ខែត្រអម្រិន្ទបូរវិញ។

ក្នុងឆ្នាំជូតអដ្ឋស័កនោះ ព្រះសង្ឃរាជ រាជាគណៈ ឋានានុក្រម និងព្រះបុរោហិតព្រឹទ្ធាចារ្យ ព្រះរាជវង្សានុវង្ស ^(១២) ដែលរត់ខ្ចាត់ភ្លាត់ ចេញពីក្រុងភ្នំពេញ និងពីក្រុងបាសាននោះ បានដឹងថា "សម្ដេចព្រះអនុជ (ព្រះចន្ទរាជា) ព្រះអង្គមានជ័យជំនះហើយ" ក៏ចេញពីព្រៃដែលពួនជ្រកនោះ មកជួបជុំនាយកងទ័ព សុំឱ្យនាំខ្លួនយកទៅថ្វាយជាខ្ញុំរាជការ ហើយប្រឹក្សាគ្នាថា : "ទ្រង់ព្រះករុណាពិសេស ជាអម្ចាស់យើងនេះ ពេញជាព្រះរាជបុត្រាបង្កើត នៃព្រះបាទសម្ដេចព្រះរាជ ឱង្ការ ព្រះធម្មរាជា ដែលជាព្រះមហាក្សត្រទ្រង់ធម៌ ទ្រង់ប្រាថ្នាជាពុទ្ធភូមិ វីរិយាធិក ព្រះអង្គម្ចាស់យើងនេះ ពេញជាមានសតិបញ្ញា ឈ្លាសវៃណាស់ ព្រះអង្គឈមព្រះភក្ដ្រទៅធ្វើសង្គ្រាមទិសណា ក៏វាយទិសនោះ បាក់បបខ្លបខ្លាចទាំងអស់ ពុំដែលទើសទាក់នឹងព្រះរាជានុភាពបានឡើយ។ ព្រះអង្គមានបុណ្យ បានរបស់ត្រកាលពីរយ៉ាងគឺ :"

• ១. ទ្រង់មានព្រះពិជ័យគជេន្ទ្រ ស សុទ្ធមួយ កាលដែលទើបនឹងបានកំពស់តែ ៦ ហត្ថមកដល់ ឥឡូវនេះកំពស់របស់វា ៧ ហត្ថប្លាយ ដំរីនេះ មានដំណឹង (ការចេះដឹង) ច្រើនចំពូកណាស់ គឺ ចំពូកមួយ វាចេះកាន់អាវុធចាក់កាប់ ដូចមនុស្ស ជើងទាំង ៤ ចេះធាក់ផង រងអាវុធបានផង។ ចំពូកពីរ បើមានជំងឺតំកាត់នៅទីណា ក្នុងព្រះនគរ ព្រះករុណាជាអម្ចាស់យើងឱ្យហ្មថៅពិធី សុំទឹកយកទៅជះបាចសាច នៅទីណាដែលមានជំងឺនោះ ជំងឺក្នុងទិសនោះ សឹងតែស្ងប់ស្ងាត់បាត់ទៅ។ ចំពូកបី បើរដូវវស្សាហើយ រាំងភ្លៀង ព្រះអង្គ ជាអម្ចាស់យើងឱ្យហ្មថៅ នាំទៅធ្វើពិធីក្នុងទីនោះ ៣ ឬ ៧ថ្ងៃប៉ុណ្ណោះ ភ្លៀងក៏ធ្លាក់បរិបូរណ៍។ ចំពូកបួន បើព្រះអង្គជាអម្ចាស់យើង ឡើងគង់នឹងធ្វើសង្គ្រាមយុទ្ធកាលណា បើវាស្រែកឱ្យឮសម្លេងក្រអៅហើយនោះ ឱ្យសង្ឃឹមទុកចិត្តចុះថា មុខជាមានជ័យជំនះ ឈ្នះបានដំរីមកជាបរិវារ ច្រើនជាមិនខានឡើយ។

• ២. ព្រះអង្គទ្រង់បានទូក-ង ឈ្មោះ សារាយអណ្ដែត មកជាព្រះទីនាំងចក្រពត្តិនោះ ក៏មានបុញ្ញាធិការច្រើនចំពូក គឺចំពូកមួយ បើទូកធម្មតាទៅនគរវត្តនោះ មិនមានខ្យល់រលកទេ កំណត់បីបួនថ្ងៃ ទើបទៅដល់បើខ្យល់រលកផង ទូកធម្មតា ទៅនគរវត្ត ត្រូវប្រើវេលាអស់ ១០ ឬ ១៥ ថ្ងៃ ឯព្រះទីនាំងចក្រពត្តិនោះ ព្រះអង្គទៅបិណ្ឌបាត នៅនគរវត្ត ត្រឡប់មកដល់វត្តយើងវិញ កំណត់តែបាយចង្ហាន់ហុយៗ នៅឡើយ ព្រោះលឿន បីដូចជាទូកទិព្វ។ ចំពូកពីរ បើសេនាទាហាន នឹងឡើងជិះធ្វើសង្គ្រាម ចំណុះទូក ១២៥ នាក់នោះ ទោះកាំភ្លើង ធ្នូ ស្នា ច្រើនប៉ុន្មានក្ដី ក៏ពុំដែលមកជិតចំណុះទូកនោះឡើយ។ ចំពូកបី បើនឹងលើកទ័ពចេញទៅ ហើយ គេត្រូវលេងភ្លេងពិធីអូសចេញពីបង្គងនោះ លុះលេងរួចហើយ ឱ្យពិនិត្យមើលពងមាន់ ១២៥ ដែលតាំងថ្វាយទូកនោះ បើបិសាចដែលរក្សាទូកនោះ ឭសូរគាំហ៊ោជាត្រេកត្រអាលនោះអ្នកស្នែងអាចសែងតែ ១៦ នាក់រួចយ៉ាងស្រួល ហើយឱ្យសង្ឃឹមថាមុខតែមានជ័យ, បើពងមាន់នោះមិនបាត់ មាត់ក៏ឮហ៊ោក្រេវទេ ទូកដែលចេញទៅនោះ មុខជាពុំប្រទះច្បាំអនឹងសត្រូវសោះឡើយ។ របស់វិសេសទាំងពីរប្រការនេះ អស់អាត្មាភាព និង យើងខ្ញុំទាំងឡាយយល់ថា ចូលជារបស់ចុល្លចក្រ មហាចក្រ ទៅធ្វើការឯណា ក៏នឹងមានជ័យជំនះ ហើយយើងខ្ញុំទាំងអស់គ្នា មកនៅស្ងៀម ពុំបានធ្វើព្រះរាជពិធីអភិសេក ឱ្យបានរុងរឿងឥស្សរិយយសខ្ពស់ជាឯកព្រះមហាក្សត្រ ឱ្យបានថ្កុំថ្កើង ជាងរាជសត្រូវនោះពុំបានឡើយ។ លុះគិតព្រមគ្នាហើយ ក៏នាំគ្នាចូលទៅក្រាបបង្គំទូលសូមអញ្ជើញព្រះអង្គ សោយរាជសម្បត្តិ តាមសេចក្ដីពិភាក្សា ហើយយល់ព្រមគ្នាជាឯកច្ឆន្ទ។

ទើបសម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជាជាអម្ចាស់ទ្រង់ត្រាស់ថា : ព្រះនគរ ក៏ពុំទាន់បានរាបទាបទាំងព្រះខ័នក៏ពុំទាន់រកឃើញ បើនឹងរៀបអភិសេក ក្រែងពុំគួរទេដឹង។ ពេលនោះ អស់ព្រះសង្ឃ និងព្រះបុរោហិត ព្រះវង្សានុវង្ស មន្ត្រីចាស់ទុំ ខ្ញុំព្រះរាជការ ក្រាបបង្គំទូលថា សូមព្រះរាជទាន នឹងរៀបព្រះរាជពិធីជា សង្គ្រាមាភិសេក ថ្វាយជាសុវត្ថិមង្គល គ្រាន់នឹងគ្រប់គ្រងរាស្ត្រប្រជា ជាបណ្ដោះអាសន្នសិន ប៉ុណ្ណោះទេ បើទ្រង់ច្បាំងឈ្នះបានព្រះនគរស្រេចកាលណា នឹងសូមថ្វាយ ប្រាប្ដាភិសេក^(១៣) ក្នុងកាលនោះ

ខណៈនោះ សម្ដេចព្រះបរមបពិត្រ ទ្រង់ព្រះរាជានុកូល ចូលព្រះហឫទ័យផង ហើយទ្រង់ត្រាស់ថា បើព្រមគ្នា យល់ថាត្រូវតែឱ្យយើងទទួលអភិសេកហើយ ក៏ឱ្យគិតសម្រេចធ្វើតាមក្បួនសង្គ្រាមអភិសេកនោះ ឱ្យបានត្រឹមត្រូវតាមប្រពៃណីចុះ។ មួយរំពេចនោះ ព្រះសង្ឃ និងខ្ញុំរាជការទាំងឡាយត្រេកអរសោមនស្សណាស់ ហើយក៏ចេញមកចាត់ចែង កេណ្ឌកងកំណែន ឱ្យចាំងដីជម្រះស្មៅ ជាឯលិចបន្ទាយដែលគង់ ឱ្យសង់រោងរាជពិធី តាមពុទ្ធសាសន៍ សេយ្យសាសន៍ ^(១៤) ព្រះរាជវ័តិ ឆត្រ ទ្រង់ ធ្វើភ្នំមហាបណ្ឌម ធ្វើព្រះបុស្បកមានព្រះស្វេតច្ឆត្រគ្រឿងរាជអភិរមសព្វសារពើ។ ចំណែកឯព្រះស្វេច្ឆត្រនោះ សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ទ្រង់ពុំឱ្យធ្វើគ្រប់ ៩ ជាន់ទេ ទ្រង់ឱ្យធ្វើតែ ៥ ជាន់ ហើយទ្រង់ឱ្យធ្វើគ្រឿងព្រះទីនាំងគជេន្ទ្រយុទ្ធ គ្រឿងព្រះទីនាំងអស្សតរ ព្រះទីនាំងពីជ័យរិទ្ធិគ្រឿងឧសភរាជ គ្រឿង ព្រះទីនាំងរាជ និង គ្រឿងសេនាទាហាន ឱ្យមានស្លាកពាក់ តែងខ្លួនឱ្យប្រពៃ បម្រុងកាន់ទង់ជាតិ ដើរហែចូលទៅក្នុងរោងព្រះរាជពិធី។

ឯបណ្ដារាស្ត្រជិតឆ្ងាយ ឮថា ព្រះបរមបពិត្រ ទ្រង់រៀបសង្គ្រាមាភិសេកហើយ ត្រេកអរណាស់ ក៏នាំគ្នាយកគោ ក្របី ដំរី សេះ រទេះ ទូក មាស ប្រាក់ សំពត់ អាវ សាវស្បៃ តាមដែលខ្លួនមាននោះមកក្រាបទូលថ្វាយ ច្រើនជាអនេក។

លុះមកដល់ថ្ងៃទី៩ កើត ខែផល្គុន ឆ្នាំជូត អដ្ឋស័ក ព.ស.២០៦០, គ.ស. ១៥១៦, ម.ស. ១៤៣៨, ច.ស. ៨៧៨ សម្ដេចៅពញាចន្ទរាជា ព្រះអង្គទ្រង់គ្រឿង មហាខត្តិយាធិបឌិន ទ្រង់ធ្វើព្រះរាជដំណើរចូលក្នុងរោងរាជពិធី។ ព្រះរាជគ្រូ ថ្វាយមហាស្វេតច្ឆត្រ ស្ដេចឋិតនៅនាបូព៌ាភិមុខស្វេតច្ឆត្រ ទើបព្រះរាជវង្សានុវង្ស សេនាមុខមន្ត្រី ក្រាបថ្វាយព្រះរាជមង្គល ព្រះពិធីពរជ័យ។

សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ព្រះអង្គឡើងគ្រងរាជសម្បត្តិ ^(១៥) ទ្រង់ព្រះនាមជា"សម្ដេចព្រះបរមរាជា ចន្ទរាជា គ្រងក្រុងកម្ពុជាធិបតី"។

លុះរួចពិធីហើយ ព្រះអង្គតាំងព្រះសង្ឃ និង មន្ត្រី តាមមានគុណបំណាច់ និង ចំណេះវិជ្ជាដូចតទៅនេះ:

• ១. ចៅអធិការ សួស្ដិ៍ ជាទីសម្ដេចព្រះសុគន្ធាធិបតី សិរីសោធរសង្ឃនាយក។
• ២. ចៅអធិការ ស្រី ជាទី សម្ដេចមង្គលទេពាចារ្យ។
• ៣. ចៅអធិការ សោម ជាទី សម្ដេចព្រះធម្មលិខិត។
• ៤. ចៅអធិការ លាស់ ជាទីសម្ដេចព្រះពោធិវង្ស។
• ៥. ចៅអធិការ ទន់ ជាទីសម្ដេចព្រះវនរ័ត។
• ៦. ចៅអធិការ សោម ជាទី សម្ដេព្រះមហាព្រហ្មមុនី។
• ៧. ចៅអធិការ ជ័យ ជាទី សម្ដេចមហាវិមលធម្ម

ចៅអធិការ សោម មានបណ្ដាស័ក្ដិស្មើនឹងទីក្រឡាហោម, ស្រី ស្មើនឹងទីយមរាជ លាស់ស្មើទីវាំង ទន់ ស្មើទីចក្រី សោម ស្មើទីមហាមន្ត្រី ជ័យស្មើទីមហាទេព។ លំដាប់មក ទ្រង់តាំងព្រះរាជាគណៈសម្រាប់ ទោ ត្រីចត្វាតទៅទៀត។ លុះតាំងទ្រទូងរត្នទាំង ៧ គ្រប់ទាំង ៤ សម្រាប់នោះរួចហើយ ទ្រង់តាំងមន្ត្រីរត្នទាំង៧ទៀត ហើយទ្រង់បញ្ញត្តិទុកថា តាំងពីថ្ងៃនេះតទៅ បើនឹងតាំងសេនាបតីមន្ត្រីក្នុងក្រៅ ឱ្យតាំងដោយរបៀបដូច្នេះ:

បើខ្ញុំរាជការសក្ដិ ៥ ហ៊ូពាន់ ^(១៦) ឱ្យតាំងជាហ្លួង។ បើ ៤ ហ៊ូពាន់ ឱ្យតាំងជា ឃុនម៉ឺន។ បើ ៣ ហ៊ូពាន់ឱ្យតាំងជាឧកម៉ឺន។ បើ ២ ហ៊ូពាន់ ឱ្យតាំងជាចៈម៉ឺន។ បើមួយម៉ឺន ឱ្យតាំងជា ម៉ឺន បើខ្ញុំរាជការហើយតែពុំទាន់ប្រោសព្រះរាជទាំន ឱ្យមានយសសក្ដិទេនោះឱ្យហៅថា នាយ។

មួយទៀត សេនាបតី និងចៅហ្វាយស្រុក សក្ដិ ១០ ហ៊ូពាន់ ពីបុរាណរៀងមក គឺតាំងពីផែនដីព្រះបាទអរិដ្ឋពលពាហនោនោះ ទ្រង់តាំងឡើង សុទ្ធតែជាទី "សម្ដេចចៅពញា" ព្រោះចៅហ្វាយស្រុកទាំងនោះ សុទ្ធតែជាសម្ដេចព្រះរាជត្រកូល ដែលចេញទៅគ្រងស្រុក សក្ដិ១០ហ៊ូពាន់ក៏មាន ៩ហ៊ូពាន់ក៏មាន ដល់មកផែនដី ព្រះបាទធនញ្ជ័យគោរព្យរាជនោះ ចៅហ្វាយស្រុកទាំងនោះ ពុំសូវកោតខ្លាចសេនាបតី ទើបព្រះបាទគោរព្យរាជទម្លាក់ចៅហ្វាយស្រុកទាំងនោះមកនៅត្រឹមតែទី "ចៅពញា" វិញ។ បើសក្ដិ ៨ហ៊ូពាន់ចុះមក តាំងជាទី "ពញា"។ ឯសេនាបតី និងមន្ត្រីសក្ដិ៩ហ៊ូពាន់ ក្នុងវង្សមន្ត្រីរដ្ឋនោះ ពីមុនមក បានតែងតាំងជា "សម្ដេចចៅពញា" ដល់មកផែនយើងនេះ យើងពិនិត្យទៅក៏ឃើញថា នៅតែច្រឡូកច្រឡំនៅឡើយ។ ដូច្នេះ យើងត្រូវគិតរៀបចំជាថ្មី គឺថា នាម៉ឺនក្រៅពីខ្នងពស់^(១៧) ទាំង៤ សម្រាប់បើតាំងឡើង ឱ្យតាំងជាទី "ឧកញ៉ា"។ ឯចៅហ្វាយស្រុកសក្ដិ ៩ ឬ ១០ ហ៊ូពាន់នោះឱ្យតាំងជាទី "ចៅពញា"។ បើ៧ ឬ ៨ ហ៊ូពាន់ឱ្យតាំងជាទី "ពញា"។ តមក ទ្រង់តាំងព្រះភីលៀង ខាងព្រះអង្គ ទាំង ៥ នាក់គឺ

• ១. ព្រះទិព្វជាញជ័យ ទេព ឱ្យជាទី សម្ដេចចៅហ្វាទឡ្ហៈ (នាយករដ្ឋមន្ត្រី)។
• ២. ហ្លួងស្នេហានុរ័ក្ស ព្រំ ជាទី ឧកញ៉ាយមរាជ (រដ្ឋមន្ត្រីខាងក្រសួងយុត្តិធម៌)
• ៣. ហ្លួងវិជិត ព្រះអង្គឱ្យតាំងជាទី ឧកញ៉ាក្រឡាហោម (រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងទ័ពជើងទឹក)។
• ៤. ហ្លួងឧត្តមចិន្តា ស្រី ជាទី ឧកញ៉ាវាំង (រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងព្រះបរមរាជវាំង)។
• ៥. ហ្លួងភក្ដីនុរ័ក្ស កែវ ជាទី ឧកញ៉ាចក្រី (រដ្ឋមន្ត្រីខាងទាហានជើងគោក)។
• ទ្រង់តាំងខ្ញុំរាជការ ដែលជាកម្សត់ជំនិត និងព្រះអង្គ ទាំង ៥០ នាក់នោះ ជាមន្ត្រីក្រុមរក្សាព្រះអង្គគ្រប់គ្នា។ ទ្រង់តាំងចៅពញាយសរាជា ជាទី សម្ដេចព្រះភាគិនេយ្យោយសរាជា។

ទ្រង់តាំងព្រះភីលៀង សម្ដេចព្រះភាគិនេយ្យោ:

• ១. ឃុនស្នេហានុរ័ក្ស កែន ជាទី ឧកញ៉ាវង្សាអគ្គរាជ
• ២. ម៉ឺនវិជិតសិទ្ធិរស សម ជាទី ឧកញ៉ាវិបុលរាជ
• ៣. ម៉ឺនភក្ដីនុរ័ក្ស ទេព ជាទី ឧកញ៉ាធម្មាធិរាជ
• ៤. ម៉ឺនវិសេសហឫទ័យ កៅ ជាទី ឧកញ៉ារាជតេជៈ។

ឯមន្ត្រីក្នុងសេនាទាហាន ក្រៅពីនេះ ទ្រង់តាំង:

• ១. ចៅពញាសេនរឿងឫទ្ធិ ទ័យ ជាទីសម្ដេចជេដ្ឋាមន្ត្រី
• ២. ចៅពញាជំរង់ស្នេហា ស៊ិន ជាទី ឧកញ៉ា ឯករាជ
• ៣. ចៅពញាសេនាវុធ ស៊ុន ជាទី ឧកញ៉ាបរទេសរាជ
• ៤. ចៅពញាសេនាសមសក្ដិ នូរ ជាទី ឧកញ៉ាស្រីសូទិព្វវាំង
• ៥. ចៅពញាសំដែងអាវុធ មោ ជាទី ឧកញ៉ានរិន្ទ្រាធិបតី។

ចំពោះមន្ត្រី ក្នុងសេនាទាហាន ក្រៅពីនេះទៅទៀត ព្រះបាទសម្ដេចព្រះចន្ទរាជាទ្រង់តាំងឱ្យធ្វើជាចៅហ្វាយស្រុកខ្លះ ជាក្រុមព្រះតម្រួតខ្លះ ជាក្រុមវាំងខ្លះ ជានាយទាហានខ្លះ គ្រប់មន្ត្រីដែលមានគុណបំណាច់ ក្នុងការធ្វើចម្បាំង គ្មានខ្វះចន្លោះ អ្នកណាម្នាក់ឡើយ។ ទ្រង់រាប់រៀបសរសើរពីគុណបំណាច់ នៃចៅហ្វាយពញាសួគ៌ាលោកមឿង (នូវ) ដែលបានថ្វាយសេះ ដំរី និងថ្វាយ កូន ៤នាក់ក្នុងគ្រាដែលព្រះអង្គទ័លសម្បត្តិ ទាំងគ្មាន ពលសោះ ហើយរត់ទៅក្រុងទេព និងកាលទ័ពសត្រូវ ចោមបន្ទាយពោធិ៍សាត់ ហើយពញាមឿង (នូវ) ប្ដូរជីវិតស្លាប់ ទៅកេណ្ឌបិសាច យកមកជួយ ឱ្យឈ្នះសង្គ្រាមច្រើនគ្រានោះថា : ទ្រង់តាំងកូនពីរនាក់ ឱ្យធ្វើជាសួគ៌ាលោកមួយ សេនាសង្គ្រាមមួយ នោះឃើញថា ពុំទាន់ធួនល្មម នឹងកម្លាំងបំណាច់ទើបទ្រង់តាំង ចៅពញាសួគ៌ាលោកទេព ទី៣ ជាសម្ដេចចៅពញាយោធានរិន្ទ តាំងចៅពញាសេនាសង្គ្រាម សុខ កូនទី ៤ ជាឧកញ៉ាសួគ៌ាលោក ឱ្យមានអាណាខេត្តឡើង (ខែត្រឡើង គឺ ខែត្រជាចំណុះ) គឺខែត្រក្រគរមួយ ក្រងមួយ ខ្លុងមួយ។ តមក ទ្រង់គិតដល់គុណបំណាច់ នៃពញាមនោមេត្រី គល់ ជាចៅមឿង ស្រុកបាត់ដំបង ដែលកាលសម្ដេចត្រឡប់ពីស្រុកសៀមមកដល់នោះ ហើយចៅពញាមនោមេត្រីបានថ្វាយដំរី ៥ និង សេះ ១៥ ព្រមទាំងថ្វាយ ស្បៀងអាហារ ១០០០ រទេះ។ ទ្រង់មានបន្ទូលថា : ចៅមឿងនេះ មានសក្ដិស្មើនឹងសក្ដិ ៦ ហ៊ូពាន់ តែពញាមឿង មានស្ម័គ្របក្សពួកច្រើនស្រុក ដូច្នេះ ទ្រង់លើកឡើងជា ចៅហ្វាយស្រុកធំ មានសក្ដិ ៩ ហ៊ូពាន់ ហើយឱ្យមានចៅមឿង ឡើងស្ដាប់បង្គាប់ ៥ ស្រុក គឺស្រុកមង្គលបូរី១ ទឹកជោរ១ បរត្បូង១ ពាមសីមា១ មោងឫស្សី១ ស្រុកខាងលើទាំង៥ នេះឱ្យឡើងស្ដាប់បង្គាប់នៃចៅមនោមេត្រី ទាំងអស់។

សេចក្ដីសារស័ព្ទ អំពីព្រះកិត្តិយស ពីរោះខ្ពស់ប្រសើរនោះ ផ្សាយចេញទៅដល់ខេត្តនានាថា : ទ្រង់ពុំដែលបកសក្ដិខ្ញុំរាជការ នេះមួយ ថាទ្រង់ពុំអួតអាងថាមានថ្វីដៃនេះមួយ ថាបើអ្នកមានប្រាជ្ញា ស្មារតី មានវោហារ ចេះអធិប្បាយធម៌អាថ៌ នេះមួយ អ្នកប្រាជ្ញរាជបណ្ឌិតដែលចេះដឹងគម្ពីរបាលី ក្បួនតម្រានេះមួយ ទ្រង់ឱ្យស៊ើបរកយកខ្លួន មកតាំងចិញ្ចឹមជានាម៉ឺនតាមប្រាជ្ញា ស្មារតី​របស់ខ្លួនទាំងអស់។ ម៉្លោះហើយ អ្នកប្រាជ្ញរាជបណ្ឌិត អ្នកចេះដឹងនាំគ្នាមកជ្រកក្រោមម្លប់បុណ្យ ព្រះបារមី នៃព្រះអង្គច្រើនក្រៃពេក។ ក្នុងថ្ងៃមួយនោះ ព្រះបាទសម្ដេច ព្រះចន្ទរាជា ទ្រង់ព្រះតម្រិះថា "តាំងពីយើងបានមកនៅក្នុងខែត្រអម្រិន្ទបូរនេះ យើងគិតការណ៍អ្វីៗ ក៏បានសម្រេចដោយធូរទូលាយ អស់អាណាប្រជានុរាស្ត្រ ក៏មិត្តមូលចូលមកយកយើងជាទីពុំនាក់ សម្បូរទាំងមនុស្សទាំងសម្បត្តិជាស្ថាននាំឱ្យបានរបស់ចម្លែកអស្ចារ្យ ទាំងសេនាទាហាន ក៏មានបរិបូណ៍"។ លុះទ្រង់ព្រះតម្រិះឃើញយ៉ាងនេះហើយ ទើបទ្រង់ប្រែឈ្មោះ អមរគីរិន្ទបូរ អម្រិន្ទបូរនោះ ឱ្យឈ្មោះជា "ខែត្របរិបូណ៍" វិញ តាំងពីថ្ងៃនោះរៀងមក។ ក្នុងពេលដែលទ្រង់កំពុងតែតែងតាំង នាម៉ឺនមុខមន្ត្រីនោះ ថ្ងៃរះភ្លឺច្បាស់គ្មានភ្លៀងសោះ ក៏ស្រាប់តែមានឥន្ទធនូ ៧ ពណ៌ ចុះពាសពេញទាំងអាកាស ទាល់តែព្រះអង្គទ្រង់តាំងមន្ត្រីនាម៉ឺនរួច ទើបស្ងប់ស្ងាត់បាត់ទៅវិញ។ ខណៈនោះព្រះបរមបពិត្រ និងសេនាបតី មន្ត្រីធំតូច ខ្ញុំព្រះរាជការ សង្ស័យណាស់ក៏ទ្រង់ត្រាស់សួរហោរា សុំឱ្យទំនាយថ្វាយ។ ហោរាពិនិត្យយល់ឃើញស្រេច ទើបថ្វាយព្យាការណ៍ថា : សូមទ្រង់ព្រះមេត្តាប្រោស! អព្ភូតហេតុដ៏អស្ចារ្យនេះ ប្រាប់ឱ្យដឹងថា ព្រះអង្គនឹងមានបុណ្យបារមីជាឱកាសព្រះនគរ ទាំងព្រះខ័នជ័យ និង ទេវរូប ក៏នឹងបានមកជារបស់សម្រាប់ផែនដីវិញ មិនខាន។ ព្រះបរមបពិត្រ ទ្រង់ត្រាស់សួរបញ្ជាក់ហោរាថែមទៀតថា : ហេតុអ្វី បានហោរាទាយដូច្នេះ ? តើឃើញហេតុដូចម្ដេចខ្លះ ? ហោរាក្រាបទូលថា សូមទ្រង់ព្រះមេត្តាប្រោស! ទូលព្រះបង្គំបានពិនិត្យសង្កេតមើលក្នុងហោរាសាស្ត្រទៅ ឃើញមានហេតុ ៧ ប្រការគឺ:

• ប្រការ ១: កាលព្រះអង្គចាប់បដិសន្ធិនោះ សម្ដេចព្រះកន្លោង (សម្ដេចព្រះមាតា) ទ្រង់ព្រះសុបិនឃើញចន្ទគ្រាស ក្នុងថ្ងៃពេញបូណ៌មី។
• ប្រការ ២: ដល់ព្រះអង្គប្រសូត្រមកទៀតនោះ ក៏ប្រសូតក្នុងពេញបូណ៌មី ថ្ងៃនោះក៏មានចន្ទគ្រាសទៀត។
• ប្រការ ៣: ទ្រង់មានព្រះនាមទៀត ក៏ហៅថា ព្រះចន្ទ។
• ប្រការ ៤: កាលសម្ដេចព្រះជេដ្ឋានៃព្រះអង្គគង់ព្រះជន្មនៅឡើយ ទ្រង់បានព្រះសុបិននិមិត្តឃើញថា ព្រះវររាជបិតានៃទ្រង់ មកហៅព្រះអង្គទៅ កុំឱ្យព្រះអង្គនៅតស៊ូនឹងនាគ។ ថានាគនេះ លុះតែព្រះចន្ទពីទិសខាងលិចមក ក្នុងថ្ងៃណា ទើបវានោះនឹងរលាយបាត់បង់ទៅវិញ។ ឥឡូវនេះ ព្រះអង្គក៏ស្ដេចមកពីប្រទេសសៀម ជានគរនៅទិសខាងលិចនៃនគរកម្ពុជានេះ គឺត្រូវនឹងសុបិននិមិត្តនោះមែន។
• ប្រការ ៥: ព្រះអង្គទ្រង់ព្រះនាមថា ព្រះចន្ទនេះ ជានិមិត្តរូបនៃទីត្រជាក់របស់អាណាប្រជានុរាស្ត្រ។
• ប្រការ ៦: ឥឡូវនេះ ឃើញថា តាំងពីព្រះស្ដេចចូលមកជាន់ផែនដី ក្រុងកម្ពុជាថ្ងៃណាអាណាប្រជានុរាស្ត្រ ក៏ក្សេមក្សាន្តក្នុងចិត្តណាស់។
• ប្រការ ៧: ព្រះនគរនេះ សម្ដេចអម្រិន្ទ្រាធិរាជ ទ្រង់បានឧបត្ថម្ភជួយទំនុកបម្រុង ឱ្យកើតជាមហានគរមក។ ដល់ទ្រង់ព្រះករុណាពិសេស បានគ្រប់គ្រងនគរ ទំនុកបម្រុងព្រះពុទ្ធសាសនា ក៏ធ្វើដោយបុណ្យ ដោយឫទិ្ធ ទាំងតែងតាំងមន្ត្រីខ្ញុំរាជការ ក៏ត្រឹមត្រូវតាមដំណើរនៃអ្នកមានគុណបំណាច់។ ហេតុនេះហើយ ទើបសម្ដេច អម្រិន្ទ្រាធិរាជ ទ្រង់បណ្ដាលជាឥន្ទធនូ ៧ ពណ៌ ពាសពេញទាំងអាកាស ក្នុងវេលាដែលទ្រង់តាំងមន្ត្រីនោះ។ បានសេចក្ដីថា ព្រះឥន្ទ្រាធិរាជ ទ្រង់ប្រទានសព្ទសាធុការពរ ថ្វាយព្រះអង្គឱ្យបានជា កំពូលភព ជាម្លប់កម្ពុជានេះ ហើយកុំឱ្យរាស្ត្រស្ដាប់មនុស្ស ក្រៅពីព្រះរាជត្រកូលឡើយ។

ព្រះបាទសម្ដេចព្រះចន្ទរាជា ទ្រង់ព្រះសណ្ដាប់ហើយ ទ្រង់យល់ឃើញថា ហោរាទាយនេះ មានលក្ខណៈ មានគោលចារឹកគ្រប់គ្រាន់ ល្មមជឿបាន ទើបទ្រង់មានព្រះអំណរណាស់។ ទ្រង់បានចំណាយព្រះរាជទ្រព្យប្រទានដល់ហោរានោះ ហើយទ្រង់ចំណាយព្រះរាជ្យទ្រព្យដល់កងទ័ព ដែលកាប់ឈើធ្វើព្រះវិហារនៅជម្រំ ដែលធ្វើរោងរាជពិធី នៅមាត់ស្ទឹងនោះ។

លុះថ្ងៃក្រោយមក សម្ដេចព្រះបរមបពិត្រ ទ្រង់ជ្រាបថា "ទឹកស្ទឹងនេះ រីងហួតអស់" ទ្រង់សង្ស័យក្នុងព្រះហឫទ័យណាស់ ទើបស្ដេចឡើងគង់លើព្រះរាជទីនាំងអស្សតរព្រមទាំងពួកនិករចេញទៅទតដល់ក្បាលស្ទឹង។ ទ្រង់ឃើញ ទឹកស្ទឹងនោះ ហូរច្រោះដីរូងហូរទៅទិសខាងជើង មានឈើ មានថ្មរលើងរលំ ត្រង់មាត់ស្ទឹងខាងត្បូង។ ទើបទ្រង់ត្រាស់បង្គាប់ ឧកញ៉ាវង្សាធិបតី សម ក្រុមព្រះសុរិយោដីឱ្យប្រមូលរាស្ត្រ ឱ្យបួងសួងអ្នកតា ធ្វើពិធីលើកដីបិទផ្ទៃស្ទឹងនោះ មិនឱ្យហូរទៅទិសខាងជើង។ ទឹកនោះក៏ហូរតាមប្រឡាយ ដែលជីកថ្មី ហើយហូរចុះទៅស្ទឹងធំ ដូចដើមវិញ ហើយក៏ស្ដេចព្រះរាជដំណើរមកបន្ទាយវិញ។ ក្រោយពីនោះ មានស្រីពីរនាក់ មួយឈ្មោះឯម មួយទៀតឈ្មោះអាំ មានប្ដីទាំងពីរនាក់ មានផ្ទៃពោះ ហើយផិតប្ដី។ នាងឯម សាហាយ និងចៅកៅ ចាក់ចៅលួសជាប្ដីស្លាប់។ នាងអាំ សាហាយនិងចៅគាំកាប់ចៅសោមជាប្ដីស្លាប់។ ពេលនោះ ទីទំនប់ស្ទឹង ក៏ហូរធ្លាយចេញ ចុះទិសខាងជើង ដូចជាំមុនទៀត។ ចៅហ្វាយស្រុក ក្រមការ ខែត្របរិបូណ៌ចាប់បានអាចោរមេចោរ ទាំងប្រុសស្រី នាំខ្លួនយកទៅក្រាបបង្គំទូលថ្វាយ។ ព្រះបរមបពិត្រទ្រង់ជ្រាបសេចក្ដីគ្រប់ប្រការហើយ ទ្រង់ត្រាស់ថា អញ បិទទំនប់នេះ ព្រោះត្រូវការឱ្យទឹកហូរចេញ ចុះមកក្នុងស្ទឹង ដើម្បីឱ្យអ្នកស្រុកធ្វើរហាត់ទឹក យកទឹកដាក់ស្រែ យកស្រូវឱ្យបរិបូណ៌ ពុំគួរឡើយអាចោមមេចោរទាំងពីរ ៤ នាក់នេះទៅបំផ្លាញពិធីទំនប់ទឹកនេះឡើយ។ បើដូច្នោះត្រូវមានទោស ៣ ស្ថានគឺ:

• ១. ត្រូវថាវាទាំង២ នាកលួចប្រពន្ធគេ
• ២. ត្រូវវាទាំង ៤ នាក់មានទោស ព្រោះបានសម្លាប់មនុស្សពីរនាក់
• ៣. វាទាំង ៤ នាក់ត្រូវមានទោស ថាបង្អត់បាយគ ទូទៅទាំងខែត្រ។

ទើបទ្រង់បង្គាប់មន្ត្រីក្រុមព្រះនគរបាល និង ក្រុមព្រះសុរិយោដី ឱ្យយកអាចោរ មេចោរទាំង៤ នាក់នេះ ទៅដាក់ក្នុងទំនប់នោះ។ មន្ត្រីក្រុមទាំងពីរ ក៏ថ្វាយបង្គំលានាំមនុស្សចោរ ទាំង ៤ នាក់នោះទៅធ្វើពលិការ បួងសួងអាកាសទេវតា អារក្ខទេវតា ហើយសម្រេចទោស អាមេទាំង ៤ នាក់ រួចលើកដីលប់ទៅ។ បិសាចខ្មោច អា មេ ទាំង ៤នាក់និងកូនក្នុងពោះពីរនាក់ ជា៦នាក់ ក៏នៅឃុំរក្សាទំនប់នោះ ទំបន់នោះក៏ជិតជាប់រៀងមកដល់ឥឡូវនេះ។ អស់បណ្ដាអ្នកស្រុក ធ្វើស្រែដោយហេតុទំនប់នេះចម្រើនផលស្រូវជាសព្វឆ្នាំ។ ទឹកស្ទឹងនេះហូរខ្លាំងមក ប្រែះដីនោះជ្រៅ ធំទូលាយ អាចឱ្យចេញចូលទូកបាន អ្នកឈ្មួញ ជួញលក់ ចេញចូល ទៅនៅរកស៊ីតាំងជាផ្ទះផ្សារជាច្រើន។ ហេតុនោះហើយបានជាហៅថា "ផ្សារបរិបូណ៌" តមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ។ ឯដីចុងស្ទឹងនោះទ្រង់ត្រាស់ឱ្យកងទ័ព និង អ្នកស្រុកធ្វើស្រែ សឹងតែបានចម្រើនផលជាច្រើន សូមប្រកប នឹងមានខេត្តបរិបូណ៌ ដែលទ្រង់ប្រែឈ្មោះនោះ។ លុះមកដល់ឆ្នាំឆ្លូវ នពស័ក ព.ស ២០៦១ - គ.ស. ១៥១៧ ម.ស. ១៤៣៩ ច.ស. ៨៧៩ នោះព្រះបរមបពិត្រ ទ្រង់ត្រាស់ឱ្យរំសាយរេហ៍ពល ឱ្យធ្វើស្រែគ្រប់ខេត្ត ហើយត្រាស់ឱ្យធ្វើព្រះរាជបន្ទូល ព្រះរាជប្រកាស ឱ្យមន្ត្រីប្រើបម្រើឱ្យលបយកទៅបិទ គ្រប់ខេត្តត្រើយខាងលិច។ សេចក្ដីប្រកាសនោះថា បើខេត្តណា មានចិត្តសុចរិតស្មោះត្រង់ នឹងសម្ដេចព្រះឧបរាជដែលជាព្រះរាជត្រកូល ពុំចូលនឹងពួកអាព្រះស្ដេច កនជាអ្នកងារពលព្រះ ^(១៨) ទេ ក៏ចូលទៅសារពិភ័ក្ដីតាំងពីឥឡូវនេះឱ្យហើយទៅ។ តែទុកឱ្យយូរទៅ ដរាបដល់បានរាបទាប ក្នុងព្រះនគរនោះ ព្រះអង្គនឹងយកទោស ចាត់ទុកជាក្បត់ផែនដី ដូចពួកអាស្ដេច កន ជាប្រាកដ ពុំលែងឡើយ។ កាលនោះ ដោយហេតុតែបុណ្យបារមី របស់ស្ដេចចៅពញាចន្ទរាជាអស់បណ្ដារាស្ត្រទាសកម្មករគ្រប់ភាសាក្នុងក្រុងកម្ពុជា ក៏កើតមានគំនិតប្រាជ្ញា ស្នេហាមេត្រី នឹងព្រះបរមបពិត្ររាល់រូបកាយពុំមានខាន។ បណ្ដារាស្ត្រទាសកម្មទាំងនោះ ក៏នាំគ្នាចូលមកថ្វាយបង្គំ សុំសារពិភ័ក្ដិច្រើនស្រុកច្រើនខេត្ត។ នេះនឹងនិយាយអំពីព្រះចៅ ក្រុងស្រឡប់ពិជ័យព្រៃនគរ ទិសខាងកើតវិញ។ លុះដល់វស្សានរដូវក្នុងឆ្នាំឆ្លូវ នពស័កនោះ សម្ដេចព្រះស្រីជេដ្ឋា ស្ដេចកន ព្រះអង្គចេញជួបជុំសេនាបតីមន្ត្រីតូចធំ ខ្ញុំព្រះរាជការហើយ ត្រាស់ថា : ចៅពញាចន្ទរាជា លើកកងទ័ពទៅវាយយកផែនដីត្រើយខាងជើង ហើយលើកខ្លួនឡើងជាម្ចាស់ផែនដីទៀត ដូច្នេះ ឱ្យសេនាបតី ចេញសំបុត្រ កេណ្ឌរេហ៍ពលឱ្យមកគ្រប់ខេត្តថា កាលណាចេញព្រះវស្សា ព្រះអង្គនឹងលើកទ័ពទៅយកខេត្តអម្រិន្ទបូរ ពោធិ៍សាត់វិញឱ្យបាន។ សេនាបតី ទទួលព្រះរាជបញ្ជាហើយ ក៏ចេញសំបុត្រប្រាប់ទៅ ចៅហ្វាយស្រុកចៅមឿង ចៅបាន ឱ្យកេណ្ឌកងទ័ពតាមត្រាស់បង្គាប់។ លុះដល់ខែនោះ គ្រប់ចៅហ្វាយស្រុកបញ្ជូនរេហ៍ពលមកជួបជុំ បានចំនួន ១២០០០០ នាក់។ ទ្រង់ត្រាស់ឱ្យបង្ហាត់ឱ្យកាន់អាវុធឱ្យស្ទាត់តាមក្បួនពិជ័យសង្គ្រាម ទ្រង់ចាត់ឱ្យចៅពញាលំពាំង ចៅពញាស្រាលឱ្យឃុំកងទ័ព ២០០០០ នាក់ឆ្លងទៅតាំងទ័ព នៅខេត្តសំរោងទង ឱ្យសម្ដេចចៅហ្វាកៅ ឃុំពល ៣០០០០ នាក់ទៅតាំងបន្ទាយនៅភ្នំពេញ។ ក្នុងខណៈនោះ សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ព្រះបរមបពិត្រ ទ្រង់ជ្រាបដោយបម្រើសេះ ពីខេត្តលង្វែកចូលទៅក្រាបបង្គំទូល សព្វគ្រប់ប្រការហើយ ទ្រង់ព្រះពិរោធជាខ្លាំងណាស់។ ទ្រង់ប្រាប់ឧកញ៉ាចក្រីកែវ និង ឧកញ៉ាវង្សាអគ្គរាជ កែឱ្យឃុំរេហ៍ពល ២០០០០ នាក់លើកចេញទៅ។ ព្រះបរមបពិត្រជាអម្ចាស់ ត្រាស់ឱ្យសម្ដេច ព្រះភាគិនេយ្យោ យសរាជា នៅចាំរក្សាបន្ទាយហើយ ព្រះអង្គព្រមដោយសេនាទាហាន រេហ៍ពល ៣០០០០ នាក់ លើកទៅតាំងនៅភូមិជ័យសួគ៌ នៅខែត្រលង្វែក រង់ចាំស្ដាប់រាជការសង្គ្រាម បើឃើញកុន ទ្រង់នឹងលើកទៅជួយជាឆាប់។ ក្នុងគ្រានោះឧកញ៉ាចក្រី កែវឧកញ៉ាវង្សាអគ្គរាជ កែលើកទ័ពចូលច្បាំងតនឹងកងទ័ពចៅពញាស្រាល។ វង្សាអគ្គរាជ លើកទ័ពតនឹងចៅពញាលំពាំង ជាសេនាបតី មេទ័ពត្រើយខាងកើត។ ខណៈនោះ សេនាទាហាន រេហ៍ពលទាំងសងខាង ចូលប្រយុទ្ធគ្នា ដោយអាវុធវែងខ្លី ជាសន្ធឹក គឹកកង កោលាហល។ ពួលពលស្លុតស្លាប់ ទាំងសងខាង កងទ័ពដំរី (ទ័ពខាងសម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា) ដែលជាឧកញ៉ាចក្រីឱ្យ ឧកញ៉ានរិន្ទនាយក ព្រះរាជានុកូល ទៅបង្កប់ក្នុងព្រៃនោះ ចំនួនដំរីសឹក ១៤០ នាក់ វាងបាននៅពីក្រោយទ័ពសត្រូវ ហើយក៏បរចូលទៅរួសរាន់ជាន់ជល់ពង្រាបពីក្រោយកងទ័ព។ ខណៈនោះចៅពញាលំពាំង ចៅពញាស្រាលទ្រាំពុំបាន ក៏បែកទ័ពរត់ទៅ ហើយរត់ទៅនៅ ក្នុងបន្ទាយភ្នំពេញវិញ។ មេទ័ពនៃសម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ព្រះបរមបពិត្រ ទាំងពីរកង ក៏លើករហូតទៅវាយ បានបន្ទាយខេត្តបាទីមួយ ខែត្រទ្រាំងមួយ ចាប់បានខ្លួនចៅហ្វាយស្រុកបាទីមួយ ចៅមឿងព្រៃកប្បាសមួយ ចៅមឿងកណ្ដាលស្ទឹងមួយ ចៅមឿងគងពិសីមួយ ចៅមឿងភ្នំស្រួចមួយ។ ព្រមទាំងចាប់បានចៅមឿងបន្ទាយមាសមួយ ចៅមឿងពាមមួយ ចៅមឿងស្រែរនោងមួយ ចៅមឿងជើងកញ្ជុំមួយ នាំមកក្រាបទូលថ្វាយ។ ព្រះបរមបពិត្រ ទ្រង់ចាត់ឱ្យទទួលទានទឹកព្រះពិភ័ទ្ទសច្ចា ហើយទ្រង់ព្រះមេត្តាប្រោសលើកលែងខ្លួន និង ឱ្យទៅនៅរក្សាស្រុកខែត្រដូចដើមវិញ។ ចៅពញាពិស្ណុលោកឯក ជាចៅហ្វាយស្រុក ខេត្តទ្រាំង ក្នុងពេលនោះរត់រួច ហើយទៅរួមនឹងចៅហ្វាយស្រុកបាសាក់មួយ ព្រះត្រពាំងមួយ ក្រមួនសមួយ ឳម៉ៅមួយ តាំងបន្ទាយមាំមួននៅខេត្តនោះ។ ដល់រដូវទ្វារទសមាស អកអំបុកនោះ អស់មុខមន្ត្រី ខាងសម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជាព្រះបរមបពិត្រអម្ចាស់ផែនដី ត្រើយខាងចតុមុខ ទៅធ្វើប្រាសាទគ្រឿងឈើ ប្រក់ស្បូវនៅកំពង់សែត ខេត្តលង្វែក។ លុះដល់សម្រេចហើយ ក៏អញ្ជើញស្ដេច ទៅប្រថាប់ទតប្រណាំងទូក និង លយកន្ទោងធំ ទូកប្រទីបថ្វាយទៅព្រះចង្កូមកែវ ដែលតម្កល់នៅពិភពនាគ និងអុជកាំជ្រួចរន្ទា ថ្វាយទៅចូឡាមណីចេតីយ ដែលតម្កល់ព្រះចង្កូមកែវនៅឋាន ត្រៃត្រឹង្ស ៣ ថ្ងៃ។ ទ្រង់ប្រោសព្រះរាជទានឈ្មោះ ភូមិ ជ័យសូរ ដែលព្រះអង្គតាំងបន្ទាយនោះ ឱ្យហៅថា "ភូមិសូរវង្ស"។ ឯភូមិកំពង់សែតនោះទ្រង់ឱ្យហៅថា "កំពង់ប្រាសាទ"។ ហេតុនេះហើយ បានមានឈ្មោះហៅថា ភូមិសូរវង្ស, កំពង់ប្រាសាទ រៀងមក។ លុះរួចការបុណ្យទ្វារទសមាសហើយ សម្ដេចព្រះចន្ទរាជា ព្រះអង្គត្រាស់បង្គាប់ ឧកញ៉ាចក្រីកែវ ឧកញ៉ាវង្សាអគ្គរាជកែ និង ឧកញ៉ាក្រឡាហោមគាំ ឱ្យឃុំពល ៣០០០០ នាក់ លើកទៅចោមបន្ទាយខេត្តភ្នំពេញ។ ឧកញ៉ាទាំង ៣ នាយ ក៏ថ្វាយបង្គំលា ចេញទៅចាត់ចែងកងទ័ព ព្រមដោយគ្រឿងសាស្ត្រាវុធស្រេចហើយ ក៏លើកចេញទៅចោមវាយបន្ទាយនោះ តាមត្រាស់បង្គាប់ ។ ខណៈ នោះមេទ័ពខាងស្ដេចកន គឺ សម្ដេចចៅហ្វាកៅ ចៅពញាលំពាំង ចៅពញាស្រាល ចៅពញាតេជោ ចៅហ្វាយស្រុកសំរោងទង ចៅពញារាជមេត្រី ចៅហ្វាយស្រុកភ្នំពេញ ជាមេទ័ពម្ចាស់ផែនដី ត្រើយខាងកើតចេញច្បាំងនឹងមេទ័ព នៃអម្ចាស់ត្រើយខាងលិច ជួនឈ្នះជួនចាញ់ ម្ដងម្នាក់ ជាច្រើនដង។ លុះដល់រដូវភ្លៀង រាស្ត្រអត់ឃ្លាន គ្មានស្រូវ វេទនាណាស់ ក៏សន្យាបើកកងទ័ពទាំងសងខាង ឱ្យឈប់ច្បាំងរហូតដល់ធ្វើស្រែហើយ។ លុះដល់មកឆ្នាំខាល ទោស័ក ព.ស. ២០៧៤, គ.ស. ១៥៣០, ម.ស. ១៤៥២, ច.ស. ៨៩២ តាំងពីខែមិគសិរ បុស្ស រៀងទៅ មន្ត្រីត្រើយខាងកើត (ខាងស្ដេចកន) ចេញកេណ្ឌមនុស្ស ចុះក្បួនទ័ពលើកច្បាំងគ្នា ដណ្ដើមយកខេត្តត្រើយខាងលិចទៀត។ ច្បាំងគ្នាជាច្រើនគ្រាលុះផុតវេលា ក៏រាទ័ពឈប់ទាំងសងខាង។ កាលសង្គ្រាមជាន់នោះ ជ្រាបដល់ព្រះបរមបពិត្រ ជាអម្ចាស់ផែនដី ត្រើយខាងលិច ព្រះចន្ទរាជាទ្រង់យល់ថា។ សង្គ្រាមលើកក្រោយនេះ តាំងពីឆ្នាំ ឆ្លូវដល់ឆ្នាំខាល មេទ័ពទាំង ៣ យកជ័យជំនះពុំបានសោះ។ ទើបទ្រង់ត្រាស់ប្រើ ឃុនវិជិតតរង្គពៅ ឱ្យទៅប្រាប់ ឧកញ៉ាចក្រី និង ឧកញ៉ាវង្សាអគ្គរាជ ថាឱ្យច្បាំងរត់ថយក្រោយ រហូតដល់ទៅជួបនិងទ័ពឧកញ៉ាក្រឡាហោម ថាឱ្យឧកញ៉ាក្រឡាហោម ក្លែងទង់ជ័យ ជារូបមនុស្ស ថាបើឃើញកងទ័ពសត្រូវបាក់រត់មក ឱ្យធ្វើជាភ្ញាក់ផ្អើល រត់ទៅជាមួយនឹងទ័ពឧកញ៉ាចក្រី ឧកញ៉ាវង្សាអគ្គរាជ ត្រង់រហូតទៅដល់ ស្រុកឧដុង្គ។ ឃុនវិជិតតរង្គពៅ ក៏ទៅប្រាប់មេទ័ពទាំង ៣ កងតាមព្រះរាជបន្ទូលពិសេស។ ក្រោយព្រះរាជបម្រើទៅនោះ ទ្រង់អនុញ្ញាតឱ្យ ឧកញ៉ាយមរាជព្រំ ជាមេទ័ពធំ ឧកញ៉ាមហាសេនាសុខ ជាមេទ័ពមុខ ឧកញ៉ាយោធាសង្គ្រាម ជាប៉ែកឆ្វេង ឧកញ៉ាយោធាមហាសង្គ្រាមទេព ជាប៉ែកស្ដាំ ទៅឃុំពល ២០០០០ នាក់ ទៅបង្កប់នៅក្នុងព្រៃមួយ ខាងជើងបឹងពោងពាយ។ ទ្រង់ផ្ដាំថា បើឃើញកងទ័ព សត្រូវនៅបន្ទាយ ដេញកងទ័ពយើងទាំងបីកងទៅហើយនោះ ឱ្យដេញកងទ័ពយើង ឱ្យលើកជណ្ដើរកាន់គប់ភ្លើងយកទៅចោមអុជបន្ទាយនោះឱ្យបាន។ ទើបទ្រង់ចាត់ឧកញ៉ាវិបុលរាជគាំ ឧកញ៉ាបរទេសរាជសូរ ឱ្យកេណ្ឌទូករាស្ត្រ ផ្សំនឹងទូកចម្បាំងរបស់ខ្លួន ទៅបោះនៅជ្រោយពន្លា។ ថាបើឃើញកងទ័ពសត្រូវលើកចេញមក ឱ្យរាថយមកដល់ព្រែកព្នៅ។ ទ្រង់ចាត់សម្ដេចចៅហ្វាទឡ្ហៈទេព ជាកូនទី៣ របស់ពញាមឿង ឱ្យលើកទ័ពទូកទៅបង្កប់នៅព្រែកតាទែនដោយផ្ដាំថា បើឃើញកងទ័ពសត្រូវ ដេញតាមឧកញ៉ាវិបុលរាជ និង ឧកញ៉ាប្រទេសរាជមក ឱ្យព័ទ្ធក្រោយពួតគ្នាច្បាំងយកជ័យជំនះឱ្យបាន។ មេទ័ព មេកង ទាំងជើងទឹក ជើងគោក ក៏ថ្វាយបង្គំលា ឃុំកងទ័ពលើកទៅ ធ្វើតាមព្រះរាជបញ្ជាការ។ លុះមកដល់ថ្ងៃ ១២ កើត ខែមិគសិរ ឆ្នាំខាល ទោស័កនេះ ឧកញ៉ាចក្រី ឧកញ៉ាវង្សាអគ្គរាជលើកកងទ័ព ចូលចោមបន្ទាយភ្នំពេញ បានមួយស្របក់ក៏ថយទ័ពរត់ទៅ។ ចៅពញាតេជោ និង ចៅពញារាជាមេត្រី ឃើញហើយពុំដឹងកល ក៏បើកទ្វារបន្ទាយ នាំកងទ័ពរបស់ខ្លួន ២០០០ នាក់នោះ ដេញតាមទ័ពដែលចោមព័ទ្ធខ្លួននោះដល់អូរផ្អរ ក៏ប្រទះឃើញទង់ជ័យទ័ពហ្លួងមួយកងទៀត បែកទ័ពរត់ទៅទៀតដូច្នេះ ទ័ពខាងស្ដេចកន ក៏កម្រើកចិត្តពន់ប្រមាណ។ លុះឃើញ ទង់រូបមករមេទ័ពទាំងពីរនោះ ក៏សម្គាល់ថាជាទ័ពហ្លួង ចាញ់បែកទ័ពទៅហើយ ទើបឱ្យលើកកងទ័ពដេញតាមទៅទៀត។ លុះទៅដល់ដំបូកមានលក្ខណ៍ទ័ពសត្រូវដេញតាមឧកញ៉ាចក្រីហួសទៅ។ ខណៈនោះ ឧកញ៉ាក្រឡាហោម ឧកញ៉ាវង្សាអគ្គរាជ ឧកញ៉ានរិន្ទ្រាធិបតី (ទ័ពខាងសម្ដេចព្រះចន្ទរាជា) ត្រឡប់ពីក្រោយ ឡោមចោមច្បាំងផ្ទប់មក។ ឧកញ៉ាចក្រី (ខាងសម្ដេចព្រះចន្ទរាជា) ក៏រាទ័ពត្រឡប់មកវិញ ចូលបាញ់ចាក់កាប់សម្លាប់ទ័ពសត្រូវ ដែលនៅជាកណ្ដាល សត្រូវក៏បែកទ័ពរត់ទៅ។ មេទ័ពខាងសម្ដេចព្រះចន្ទរាជា ចាប់បានចៅហ្វាយស្រុកទាំងពីរ និង ក្រុមសេនាទាហានទាំង ២៣ នាក់ព្រមទាំងគោ ក្របី ដំរី សេះ ហើយនាំខ្លួនឈ្លើយទាំងនោះ ទៅក្រាបបង្គំទូលថ្វាយ។ សម្ដេចព្រះមហាខត្តិយាចន្ទរាជា ទ្រង់ឱ្យដាក់ក្ដីឈ្លើយទាំងនោះ ទុកចាំជួបមេទ័ពគ្រប់កង។ ឯសម្ដេចចៅហ្វាកៅកាលក្រឡេកទៅ ឃើញកងទ័ពទូក បោះនៅជ្រោយចង្វារមានចំនួនតិចតួចស្ដួចស្ដើងណាស់ ក៏គិតថាចៅហ្វាយស្រុកទាំងពីរ (ខាងខ្លួន) ច្បាស់ជាមានជ័យជំនះហើយ ដែលដេញតាមទ័ពត្រើយខាងលិចទៅនោះ ប្រហែលជានឹងបានសម្រេចការសង្គ្រាមក្នុងគ្រានេះហើយ ថាបើបានសម្រេចហើយ មុខតែចៅហ្វាយស្រុកទាំងពីរនោះ នឹងបានគុណគាប់ជាងអញហើយ។ ចៅហ្វាកៅ គិតទៀតថា :"ពីមុនអញអធ្យាស្រ័យឱ្យម្ដងពុំទាន់បានកែខ្លួន, គ្រាម្ដងនេះ ចៅហ្វាយស្រុកទាំងពីរមានជ័យលើទ័ពត្រើយខាងលិចទៀត នោះឃើញថា មិនស្រួលដល់អញជាខ្លាំង"។ សម្ដេចចៅហ្វាកៅ គិតឃើញដូច្នេះហើយទើបឱ្យចៅពញាលំពាំង ចៅពញាស្រាល ចៅពញាវៀង នៅរក្សាបន្ទាយឯខ្លួនចៅហ្វាឯង ដេញកងទ័ពឱ្យចុះទូកចម្បាំង ប្រមាណ ៦០ ទៅច្បាំងតនឹងឧកញ៉ាវិបុលរាជ ឧកញ៉ាប្រទេសរាជ ដែលចតទូកនៅជ្រោយចង្វារ។ កាលទ័ពសត្រូវមកដល់ហើយ ឧកញ៉ាវិបុលរាជ និង ឧកញ៉ាបរទេសរាជ (មេទ័ពខាងព្រះចន្ទរាជា) ក៏ដេញពលឱ្យទទួលច្បាំងតនឹងអាវុធវែងយ៉ាងឃោរឃៅ។ មួយស្របក់ក្រោយមក ឧកញ៉ាទាំងពីរនាក់ ក៏ឱ្យពលថយទូក រត់ទៅដល់ព្រែកព្នៅ។ សម្ដេចចៅហ្វាកៅ ឃើញដូច្នេះក៏ឱ្យចែវទូកដេញតាមទៅ។ សម្ដេចៅពញាទេព កូនចៅពញាមឿង មេទ័ពម្ចាស់ផែនដី ត្រើយខាងលិច កាលឃើញចៅហ្វាកៅ ដេញទ័ពឧកញ៉ាទាំងពីរហួសទៅហើយ ក៏បង្គាប់នាយកងនាយទ័ព ឱ្យចេញទូកចម្បាំងពីក្នុងព្រែកតាទែន ហើយដេញបាញ់ពីក្រោយ។ ឯកងទ័ពឧកញ៉ាវិបុលរាជ ឧកញ៉ាបរទេសរាជមេទ័ពអម្ចាស់ផែនដីត្រើយខាងលិច ពេលនោះ ក៏រាបែរមកច្បាំងតាំងតជាឧឡារិក។ កងទ័ពចៅហ្វាកៅ នៅជាកណ្ដាលនៃទ័ពសត្រូវ ទាល់កម្លាំងណាស់ នឹងតទៅទៀតពុំបាន។ ដូច្នេះហើយ ខ្លះក៏លោតទឹកធ្លាក់ស្លាប់ទៅ ខ្លះក៏ត្រូវនឹងអាវុធស្លាប់ទៅ ខ្លះទៀតពិការជាច្រើន។ ចំណែក ឯចៅហ្វាកៅ ខ្លួនឯងវិញ លោតទឹកទន្លេហែលរត់ត្រាតែរួចទៅដល់ក្រុងបាសាន។ កងទ័ព ឧកញ៉ាយមរាជ ឧកញ៉ាមហាសេនា ឧកញ៉ាយោធាសង្គ្រាម ដែលបង្កប់ទ័ពក្នុងព្រៃមួយកាលឃើញកងទ័ពក្នុងបន្ទាយសត្រូវ ចេញដេញមេទ័ពត្រើយខាងលិច អស់ជាច្រើនកងហើយ យល់ជាមានមនុស្សតិចក្នុងបន្ទាយ ក៏ឱ្យពួកសេនារេហ៍ពល កាន់គប់ភ្លើងលីជណ្ដើរទៅព័ទ្ធ ទៅឡើងបន្ទាយនោះ។ ខណៈនោះ ចៅពញាលំពាំង ចៅពញាសាលដេញពលឱ្យចូលតទល់ និងទ័ពឧកញ៉ាទាំងពីរ តែទ័ពចៅពញាទាំងពីរនេះទប់មិនឈ្នះកងទ័ពខាងព្រះចន្ទរាជា ទើបពញាទាំងពីរ ក៏លោតចេញពីបន្ទាយចុះរត់មកទៀត។ សេនាទាហានខាងឧកញ៉ាយមរាជ មេទ័ពហ្លួងត្រើយខាងលិច ទទួលចាក់កាប់ស្លាប់ទាំងពីរនាក់នោះទៅ កងទ័ពជើងគោក ជើងទឹក របស់ព្រះបរមបពិត្រ ត្រើយខាងលិច ចាប់បានមន្ត្រីក្រមការ សេនាទាហាន ខាងស្ដេចត្រើយខាងកើត ចំនួន ៨៥ នាក់ និងស្បៀងអាហារសស្ត្រាវុធ ជាច្រើន ហើយនាំទៅក្រាបទូលថ្វាយ។ ខណៈនោះសម្ដេចព្រះចន្ទរាជា ព្រះបរមបពិត្រ អម្ចាស់ផែនដីត្រើយខាងលិច ទ្រង់ព្រះសណ្ដាប់ មេទ័ព និងនាយកងទ័ព ទាំងជើងទឹក ជើងគោកក្រាបបង្គំទូលថ្វាយមនុស្សទោសក្បត់គ្រប់ប្រការហើយ ទ្រង់ឱ្យចៅក្រមប្រឹក្សាទៅឃើញថា : អាក្បត់ដែលមានទោសធ្ងន់ ៣៥ នាក់ ទ្រង់ឱ្យប្រហារជីវិតទាំងអស់ ឃើញថា មនុស្សសល់ពីនោះមានទោសស្រាលល្មម ត្រាស់ឱ្យដាក់ក្ដីទាំង ៥០ នាក់។ ព្រះអង្គឈ្នះសង្គ្រាមក្នុងគ្រានេះយកបានខែត្រភ្នំពេញ, សំរោងទង បាទី ទ្រាំង កំពត កំពង់សោម។ ចៅមឿង ដែលឡើងខែត្រទាំងនេះ ដែលនៅទិសខាងលិចទាំងប៉ុន្មាននោះ ទ័ពហ្លួងខាងលិចចាប់បានខ្លួនទាំងអស់ នៅសល់តែខែត្របាសាក់ ព្រះត្រពាំង ក្រមួនស ឳម៉ៅ តែប៉ុណ្ណោះ ព្រោះចៅពញាពិស្ណុលោក រត់ទៅប្រមូល ចៅហ្វាយស្រុកក្រៅបន្ទាយទាំងនោះ ឱ្យតាំងបន្ទាយរឹងនៅឡើយ មិនទាន់យកបាន។ សម្ដេច ព្រះស្រីជេដ្ឋា ម្ចាស់ផែនដី ត្រើយខាងកើត ទ្រង់ជ្រាបអំពីបរាជ័យនេះហើយ ទ្រង់ព្រះពិរោធណាស់ថា : ចៅពញាចន្ទនេះ កាន់តែទន្ទ្រានបានទីច្រើន ពន់ប្រមាណហើយ មេទ័ព និង នាយកង ដែលយើងប្រើទៅទាំងប៉ុន្មាន ក៏ចេះតែធ្វេសប្រហែសឱ្យចាញ់ឧបាយកលគេ ខូចរេហ៍ពល ច្រើនដង មិនគិតសងសឹកវិញឱ្យបានសោះ។ ទើបទ្រង់គិតឧបាយកល រើសសេនា ទាហាន ដែលមាននៅជាទំនុកទុកព្រះទ័យបាន ១០០ នាក់ ហើយត្រាស់បង្គាប់ថា : "ឱ្យក្លែងរត់ចូលទៅ នៅនឹងសម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា កាលបើល្បងឱ្យទុកព្រះទ័យបានកាលណាហើយ ឱ្យទាហានទាំងនោះ នាំគ្នាលុកសម្លាប់ឱ្យបាន បើអ្នកទាំងឡាយធ្វើបាន យើងនឹងឱ្យអ្នកឡើងយសសក្ដិ ឱ្យទ្រព្យសម្បត្តិ ឱ្យពេញចិត្ត"។ សេនាទាំង ១០០ នាក់ នោះថ្វាយបង្គំសុំទទួលអាសាថា "ទូលព្រះបង្គំទាំងឡាយនឹងធ្វើឱ្យបានតាមព្រះរាជហឫទ័យ"។ ព្រះស្រីជេដ្ឋា ទ្រង់ព្រះសណ្ដាប់ឮថា សេនាទាហានព្រមព្រៀងហើយ ទ្រង់ព្រះអំណរណាស់ ទើបទ្រង់តាំងឱ្យលួងជ័យ ជាក្មួយមេបាន (ម្ដាយព្រះស្ដេចកន) ឱ្យធ្វើជាចៅពញា មន្ត្រីតេជះ (មេទ័ព) ឃុំពលទាហានទាំង ១០០ នាក់នោះ ទៅចាត់ការឱ្យបានសម្រេច។ លុះទៅដល់បន្ទាយម្ចាស់ផែនដីទិសខាងលិច ទាហានទាំង១០១ នាក់នោះក៏ចូលទៅរកសេនាបតីឱ្យនាំចូលទៅថ្វាយខ្លួន នៅជាខ្ញុំរាជការ ទ្រង់ព្រះករុណាពិសេស។ លុះដល់ខ្នើត ខែពិសាខ ព.ស. ២០៦៣, គ.ស. ១៥១៩, ម.ស. ១៤៤១, ច.ស. ៨៨១ ឆ្នាំថោះ ឯកស័ក សម្ដេចព្រះចន្ទរាជា ជាអម្ចាស់ជីវិតលើត្បូង ព្រះអង្គចុះស្រង់ ក្នុងទឹកស្ទឹងខែត្របរិបូណ៌នោះព្រមទាំងសេនាទាហានស្និទព្រះអង្គជាច្រើន តើសុទ្ធតែដៃទទេគ្មានសស្ត្រាវុធសោះ។ ទ្រង់ត្រាស់ឱ្យក្រុមទាំងនោះ ផ្លាស់សំពត់ចុះងូតទឹកគ្រប់គ្នា។ មន្ត្រីសេនាទាហានស្និទព្រះអង្គទាំងអស់ ក៏ផ្លាស់សំពត់ងូតទឹកតាមព្រះរាជអធ្យាស្រ័យ។ ឯពញាមន្ត្រីតេជះ និង ទាហាន១០០ នាក់នោះដែលព្រះស្រីជេដ្ឋា ប្រើទៅនោះ ងូតទឹកទាំងសំពត់ស្លៀក ពុំហ៊ានផ្លាស់ ព្រោះក្រែងគេឃើញកាំបិត ដែលខ្លួនចងជាប់នៅភ្លៅនោះ។ សម្ដេចព្រះបរមបពិត្រទ្រង់យល់ដូច្នេះហើយ ទ្រង់សង្ស័យក្នុងព្រះរាជហឫទ័យណាស់ ទ្រង់ត្រាស់តឿនឱ្យផ្លាស់សំពត់ឱ្យអស់គ្រប់គ្នា។ ពួកអាក្បត់ទាំង១០១ នាក់នោះយល់ថា មុខជាពុំរួចខ្លួនទេ ក៏ថ្លស់ទឹកមុខគ្រប់ៗគ្នា។ ទ្រង់យល់ ពិរុទ្ធដូច្នោះហើយ ហេតុតែបុណ្យបារមី ទ្រង់ រឹតតែសង្ស័យក្នុងព្រះរាជហឫទ័យណាស់ ទ្រង់ក៏ស្ទុះឡើងពីក្នុងស្ទឹង ទៅប្រថាប់ក្រោមម្លប់ឈើមួយ។ ទ្រង់ចាប់បានព្រះសែងដាវទាំងស្រោម។ ឯពួកអាក្បត់ទាំងនោះគិតថា : ការណ៍ម្ដងនេះ បើមិនធ្វើឱ្យហើយទេ មុខជាមិនរួចខ្លួនឡើយ ទើបពួកវាទាំងនោះក្លែងថា : វាចូលទៅក្រាបទូលដ្បិតថាមានការណ៍ជាសម្ងាត់ នឹងត្រូវក្រាបបង្គំទូល។ ព្រះអង្គទ្រង់ជ្រាបឧបាយហើយ ទ្រង់ព្រះរាជអាវុធជាប់នៅព្រះហត្ថាហើយព្រះអង្គក៏ក្លានៅគុនអាវុធផង។ លុះពួកអាក្បត់ហូតកាំបិត ចូលមកនឹងប្រហារព្រះអង្គ ព្រះអង្គទ្រង់តនឹងអាវុធដាវនោះ។ ទ្រង់កាប់ត្រូវអាមន្ត្រីតេជះជាមេជាមុនគេ ហើយទ្រង់ស្ទុះទៅតនឹងអាក្បត់ទាំង ១០០ នាក់ទៀត។ ឯអស់ ខ្ញុំរាជការដែលតាមហែ ក៏ផ្អើលឆោឡោឡើង, ខ្លះចូលចាប់ដោយដៃទទេ តែពួកអាក្បត់ចាក់ត្រូវស្លាប់ និង ពិការជាច្រើន។ ខ្ញុំរាជការខ្លះទៀត ស្ទុះទៅដកបានបង្គោលរបង ចូលតនឹងពួកអាក្បត់យ៉ាងអង់អាច។ ពួកអាក្បត់ស្លាប់ ត្រូវចាប់បាន ៣៥ នាក់ អាក្បត់ក្រៅពីនោះរត់រួចទាំងអស់ទៅ។ ឯពួកអាក្បត់ដែល និងត្រូវចាប់បាននោះ ទ្រង់ត្រាស់ឱ្យកាត់ក្បាលដោតជាបំរាម ហើយស្ដេចព្រះរាជដំណើរ ត្រឡប់ចូលទៅបន្ទាយវិញដោយសុវត្ថិភាព។ ក្រោយពីនោះមក ទ្រង់ព្រះតម្រិះយល់ថា : ការសឹកសង្គ្រាមនៅវែងឆ្ងាយណាស់ទៅទៀតឯមុខដំរីសឹក ក៏នៅតិច ទូកចម្បាំង គ្រឿងសស្ត្រាវុធ ក៏នៅពុំទាន់ធួនការណ៍ បើទ្រង់ត្រាស់បង្គាប់ក្រុមហ្មថៅ និង ហ្មទាំងពួង ឱ្យចេញទៅទាក់ដំរី ទ្រង់បង្គាប់ជាងទូក ឱ្យរកឈើមកធ្វើទូកចម្បាំងឱ្យច្រើន ទ្រង់បង្គាប់ជាងដែកឱ្យសិតកាំភ្លើង និង លំពែង ដាវ ផ្គាក់ ឱ្យបានច្រើន ទ្រង់បង្គាប់ក្រុមសេះ ឱ្យទិញសេះមកបន្ថែមទៀត។ ទ្រង់បង្គាប់ភ្នាក់ងារដំរីថា ការដែលនឹងចាំឱ្យហ្មទៅទាក់ដំរីនោះ ឃើញថាយឺតយូរពុំទាន់ការណ៍ទេ។ យើងត្រូវតែឱ្យទិញដំរីពីស្រុកលាវ យកមកបង្ហាត់ ឱ្យបានជាដំរីសឹក ឱ្យស្ទាត់ទាំងព្រេច ទាំងជាន់ ទាំងជល់ ឱ្យបានជាច្រើន។ លុះចូលរដូវភ្លៀងធ្លាក់ហើយ ទ្រង់បើកកងទ័ព ឱ្យទៅធ្វើស្រែចំការ ដាក់ឱ្យមានមេ មាននាយត្រួតត្រា ធ្វើឱ្យបានច្រើន។ ស្រូវក្នុងឆ្នាំនោះ បង្កើតផលចម្រើនឡើងបាន ១ ជា ៥ ជា ៦ ភាគ កត់យកជាពន្ធដាក់ឃ្លាំង សម្រាប់សេនាទាហាន មិនឱ្យអត់ឃ្លាន។ លុះចេញព្រះវស្សារួច ដល់ខែមិគសិរ ឆ្នាំថោះនោះ ព្រះអង្គយកព្រះក្សត្រី ព្រះវង្សធំ ^(១៩)លើកឡើងជាព្រះអគ្គមហេសី ទ្រង់ព្រះនាម សម្ដេចព្រះភគវតី សិរីចក្រពត្តិ ហើយព្រះអង្គទ្រង់តែងតាំងឱ្យមាន ព្រះស្នំឯក ទោ ត្រី ចត្វា ឱ្យមានយសស័ក្ដិធំតូចតាមលំដាប់។ ឯ សម្ដេចព្រះស្រីជេដ្ឋា ជាម្ចាស់ផែនដី ត្រើយខាងកើត កាលទ្រង់ជ្រាបថា : សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា យកបានផែនដី ខេត្តខាងលិចទាំងអស់ហើយ ចៅពញាលំពាំង ចៅពញាស្រាល ក៏ស្លាប់ក្នុងសង្គ្រាមអស់ ចៅពញាវាំង ក៏មានរោគអនិច្ចកម្មទៅទាំងអស់គ្នាទៅទៀត ទ្រង់ព្រះពិរោធណាស់ ទើបទ្រង់រើសព្រះញាតិខាងព្រះអង្គមកតាំងឡើងជាថ្មី :

• ១. ឈ្មោះ ព្រំតាំងជាចៅពញាវៀង "ទីយមរាជ"
• ២. ឈ្មោះ ជុំ តាំងជាចៅពញាវាំង "ទីវាំង"
• ៣. ឈ្មោះ ជោត តាំងជាចៅពញាស្រាល "ទីក្រឡាហោម"
• ៤. ឈ្មោះ ពេញ តាំងជាចៅពញាលំពាំង "ទីចក្រី" ហើយទ្រង់បង្គាប់សេនាទាំង ៤ នេះឱ្យចេញសំបុត្រប្រាប់ទៅចៅហ្វាយស្រុក គ្រប់ខែត្រ ដែលឡើងព្រះអង្គទិសខាងកើត ទិសអគ្នេយ៍ទាំងប៉ុន្មានឱ្យកេណ្ឌកងទ័ពឱ្យបានច្រើន។ ចៅហ្វាយស្រុកទាំងនោះ ទទួលព្រះរាជបង្គាប់ហើយ ក៏កេណ្ឌបាន ៨០០០០ នាក់ មកជួបជុំតាមព្រះរាជកំណត់គ្រប់ប្រការ។ ខណៈនោះ ព្រះស្រីជេដ្ឋា ស្ដេចចាត់សម្ដេចចៅហ្វាកៅ ជាមា ឱ្យនៅចាំរក្សាព្រះនគរ ជាមួយនិងចៅពញាវាំង ចាត់ចៅពញាវៀង (ព្រំ) និង សេនាទាហានរេហ៍ពល ១៥០០០ នាក់ ជាទ័ពមុខ ចាត់ចៅពញាលំពាំង ឱ្យឃុំពល ១០០០០ នាក់ ជាប៉ែកឆ្វេង ចាត់ចៅពញាយោធាធិបតី (នួន) ឃុំរេហ៍ពល ១០០០០ នាក់ ជាប៉ែកស្ដាំ ចាត់ចៅពញាមហាសេនា "ទន់" ឃុំរេហ៍ពល ១០០០០ នាក់ជាទ័ពក្រោយ។ ព្រះអង្គឯងឡើងគង់ព្រះទីនាំងព្រមដោយស្វេតឆ័ត្រ ចាមរ បៃមន សែនត្វាន់ អភិរម្យ ឃុំរេហ៍ពល ២០០០០ នាក់ លើកចេញទៅជាទ័ពហ្លួង។ ទ្រង់ចាត់ចៅពញាស្រាល និង ចៅពញាវិបុលរាជ ឃុំរេហ៍ពល ២០០០០ នាក់ ចុះទូកចម្បាំង ៣០០ លើកចេញទៅ ទាំងជើងទឹក ជើងគោក។ ខណៈនោះទ័ពជើងទឹកទៅចតទូកបោះទ័ពនៅកំពង់ព្រែកពោធិ៍។ ទ័ពជើងគោក បោះទ័ពហ្លួង នៅភូមិមានឃ្មុង ក្នុងខែត្រត្បូងឃ្មុំ។ ទើបសម្ដេចព្រះស្រីជេដ្ឋា ជាអម្ចាស់ផែនដីត្រើយខាងកើត ក្រុងស្រឡប់ពិជ័យព្រនគរ ត្រាស់បង្គាប់ចៅពញាវៀង ចៅពញាលំពាំង ឱ្យលើកកងទ័ព ឆ្លងទៅចោមវាយបន្ទាយកំពង់សៀម។

ចៅពញាមន្ត្រីភក្ដី ចៅហ្វាយស្រុក និង ក្រមការខែត្រកំពង់សៀម ^(២០) ដឹងហើយក៏ឱ្យកេណ្ឌកងទ័ពរក្សានាទីបន្ទាយយ៉ាងមាំមួន ទើបធ្វើសំបុត្រចាត់បម្រើឱ្យទៅជូនសេនាបតីត្រើយខាងលិច សេនាបតីនាំសេចក្ដីឡើងក្រាបបង្គំទូល ទ្រង់ជ្រាបគ្រប់ប្រការ។ ព្រះបរមបពិត្រ ចៅពញាចន្ទរាជា ជាអម្ចាស់ ផែនដី ទ្រង់ជ្រាបហើយ ទ្រង់ត្រាស់បង្គាប់ឧកញ៉ាធម្មាធិរាជ (ឈឹម) មួយ ឧកញ៉ាពិភ័ក្ដិនិវេសន៍ (កោ) មួយ ឱ្យនាំព្រះអគ្គមហេសី ស្រីព្រះស្នំ ក្រុមបរិពារ និង គ្រប់គ្រួនាម៉ឺន សព្វមុខមន្ត្រី ថយទៅនៅក្នុងបន្ទាយ ខែត្រពោធិ៍សាត់សិន ហើយព្រះអង្គឱ្យសេនាបតី មន្ត្រីតាមក្រសួង ចម្លងរេហ៍ពល ៥០០០០ នាក់ ដាក់ទៅត្រើយខាងកើត ចុងខែត្រអាសន្ទុក ព្រមដោយ សេះ ដំរី។ ព្រះអង្គ ស្ដេចព្រះរាជដំណើរ ចុះព្រះទីនាំងនាវា ឆ្លងតាមទៅដល់ហើយទ្រង់ឡើងប្រថាប់លើព្រះពន្លាស្រេច ទើបស្ដេចចាត់កងទ័ពជើងទឹកដូច្នេះ :

• ១. ឧកញ៉ាវិបុលរាជ ជាទ័ពមុខ ឃុំទូកច្បាំង ១០០ មានរេហ៍ពល ១០០០ នាក់។
• ២. ឧកញ៉ាបរទេសរាជ ជាប៉ែកឆ្វេង ឃុំទូកចម្បាំង ៥០ មានរេហ៍ពល ៥០០ នាក់។
• ៣. ឧកញ៉ារាជាបវររាជ ឃុំទូកចម្បាំង ៥០ មានរេហ៍ពល ៥០០ នាក់ជាប៉ែកស្ដាំ។
• ៤. ឧកញ៉ា ត្រាច ឃុំទូកចម្បាំង ៥០ បានរេហ៍ពល ៥០ នាក់ ជាទ័ពក្រោយ។
• ៥. ឧកញ៉ាក្រឡាហោម ជាទ័ពហ្លួង ឃុំទូកចម្បាំង ១០០ មានរេហ៍ពល ១០០០ នាក់។

ព្រមដោយគ្រឿងសស្ត្រាវុធ លើកទៅ បោះទ័ពនៅភូមិព្រែករកាកោង។ ទើបទ្រង់ចាត់ទ័ពជើងគោក តទៅទៀត។

• ១. ឧកញ៉ា ចក្រី ឃុំរេហ៍ពល ១០០០០ នាក់ លើកទៅជាទ័ពមុខ។
• ២. ឧកញ៉ាវង្សាអគ្គរាជ ឃុំរេហ៍ពល ៦០០០ នាក់ ជាប៉ែកស្ដាំ។
• ៣. ឧកញ៉ារាជតេជះ ឃុំរេហ៍ពល ៦០០០ នាក់ ជាប៉ែកឆ្វេង។
• ៤. ឧកញ៉ានរិន្ទ្រាធិបតី ឃុំរេហ៍ពល ៦០០០០ នាក់ ជាទ័ពក្រោយ។
• ៥. ព្រះអង្គឯង ទ្រង់ជាទ័ពហ្លួង នាំរេហ៍ពល ២០០០ នាក់ ព្រមដោយសេនាទាហានរេហ៍ពល ដំរី សេះ និង ស្វេតច្ឆ័ត្រ អភិរម សែនត្វាន់ ត្រៀបត្រា។
• ៦. ឱ្យឧកញ៉ាយមរាជ ជាមេទ័ពធំ មួយកងផ្សេង ឃុំរេហ៍ពល ១០០០០ នាក់ លើកព័ទ្ធ ពីព្រៃចំការលើចុះមក។
• ៧. ឱ្យសម្ដេចចៅពញាយោធានរិន្ទ ឃុំរេហ៍ពល ១០០០០ នាក់ លើកតាមផ្លូវក្រោម គឺតាមមាត់ព្រៃខាងលិច កំណត់ឱ្យទៅជួបជុំ នៅបន្ទាយខែត្រកំពង់សៀម។
• ៨. ឯទ្រង់ព្រះករុណាពិសេស ព្រះបរមបពិត្រ ព្រមដោយសេនាទាហាន នាយកងទ័ពមុខ ក្រោយ ឆ្វេង ស្ដាំ លើកតាមផ្លូវកណ្ដាលចេញទៅ។ តែដោយហេតុថា ផ្លូវនោះមានទឹកច្រើនណាស់រេហ៍ពលធ្វើដំណើរយឺតយូរពេក ក៏ចៅពញាលំពាំង ចៅពញាយោធាធិបតី មេទ័ពស្ដេចខាងកើត ដែលចោមវាយបន្ទាយ ខែត្រកំពង់សៀមនោះ វាយបែកបន្ទាយនេះមួយថ្ងៃមុន។ លុះព្រះរាជដំណើរទ័ពទៅដល់ហើយ ស្ដេចឱ្យរេហ៍ពលឡើងរក្សានាទី បន្ទាយមាំមួន។ ក្នុងគ្រា ដែលស្ដេចព្រះរាជដំណើរទ័ព ទៅប្រថាប់នៅប្រាសាទគុហ៌ពង្រនោះក៏ស្រាប់តែលេចឃើញ ចៅពញាមន្ត្រីភ័ក្ដី និង ក្រមការខេត្តកំពង់សៀម​ ចូលក្រាបបង្គំយំថ្វាយទោសថា ព្រះស្ដេចកនឱ្យចៅពញាលំពាំង និង ពញាយោធាធិបតី លើកកងទ័ព ៤០០០០ នាក់ មកចោមវាយបន្ទាយនោះ​ ១៦ ថ្ងៃ យ៉ាងសាហាវក្រៃពេកកងទ័ពក្នុងបន្ទាយតែ ១០០០០ នាក់ ហើយខ្វះខាតដោយស្បៀងអាហារផង ទ្រាំពុំបាន ទើបបានជាបែកទ័ព រត់មកជ្រកក្រោមបុណ្យបារមីនេះ។ ព្រះបាទបរមនាថ បរមបពិត្រ ជាម្ចាស់ទ្រង់ព្រះសណ្ដាប់ហើយ ទ្រង់មានព្រះរាជបន្ទូលពិសេសថា : ដែលយើងយឺតយូរ ក្រមកជួយអ្នកនេះ ពីព្រោះតាមផ្លូវ មានទឹកច្រើនណាស់ ហេតុនេះហើយ បានជាសត្រូវវាយបែកបន្ទាយអ្នកទាំងអស់គ្នា។ ការបាត់បង់ជោគជ័យនេះ មិនមែនជាកំហុសឧកញ៉ា និងក្រមការខេត្តធ្វេសប្រហែសទេ គឺចំពោះជាកំហុសពីយើង ដើរកាត់យឺត យូរពេក មកពុំទាន់ ពុំត្រូវឱ្យអ្នករាល់គ្នាមានទោសទេ។ ស្អែកនេះ យើងនឹងវាយបន្ទាយនោះឱ្យបានវិញ ចូរកុំបារម្ភឡើយ។

ចៅពញាមន្ត្រីភ័ក្ដី និង ក្រមការទាំងអស់ឮព្រះបន្ទូល ទ្រង់ព្រះមេត្តាប្រោសលើកទោសដូច្នោះក៏ត្រេកអរណាស់។ លុះព្រឹកឡើង ព្រះបរមបពិត្រ ទ្រង់ចាត់កលឧបាយប្រាប់នាយទ័ព នាយកងឱ្យដឹង ឱ្យធ្វើតាមគ្រប់គ្នា ហើយទ្រង់ចាត់ឱ្យបម្រើសេះ ចេញទៅជាពីរផ្លូវ ទៅប្រាប់សម្ដេចចៅពញាយោធានរិន្ទមួយផ្លូវ ទៅប្រាប់ឧកញ៉ាយមរាជមួយផ្លូវឱ្យលើកទ័ពវាយប្រសប់ចូលមក។ ឯឧកញ៉ាវង្សាអគ្គរាជ ឧកញ៉ារាជតេជះ ឃុំរេហ៍ពលរបស់ខ្លួន ហើយក៏លើកទៅចោមបន្ទាយកំពង់សៀម តាមត្រាស់បង្គាប់។ ខណៈនោះ ចៅពញាលំពាំង យោធាធិបតី មេទ័ព សម្ដេចព្រះស្រីជេដ្ឋា ឃើញហើយក៏លើកទ័ពចេញមកត។ ទ័ពទាំងសងខាង បានច្បាំងគ្នាយូរបន្តិចមក ឧកញ៉ាវង្សាអគ្គរាជ ឧកញ៉ារាជតេជះ ក៏ក្លែងធ្វើជាចាញ់ ហើយនាំកងទ័ពរត់ទៅដល់ភូមិសៀមបោយ។ ឧកញ៉ាចក្រី ឧកញ៉ានរិន្ទនាយក ^(២១) ដែលបង្កប់ទ័ពចាំនៅទីនោះ ឃើញទ័ពសត្រូវមកដល់ហើយក៏ដេញកងទ័ពរបស់ខ្លួន ស្ទាក់ព័ទ្ធ ពីឆ្វេង ពីស្ដាំ។ ឧកញ៉ាវង្សាអគ្គរាជ ឧកញ៉ារាជតេជះ ក៏កាលពលទ័ព ឱ្យរាមកតវិញ។ ទ័ពសត្រូវទាំងពីរកង ដែលដេញទៅនោះ ក៏ត្រឡប់ជានៅកណ្ដាល កងទ័ពហ្លួងខាងលិច។ លុះឃើញថា ទ័ពខាងនេះច្រើនលើសកំលាំងនឹងតស៊ូពុំបាន មេទ័ពសត្រូវនោះ ក៏នាំកងទ័ពខ្លួនវាយបែកការឡោមព័ទ្ធ ហើយចេញមកដល់ព្រៃមួយអន្លើ ជាខាងកើតភូមិសៀមបោយនោះប្រមាណ ៣៥ សិន។ ខណៈនោះព្រះបរមបពិត្រ ព្រះអង្គទ្រង់បរព្រះទីនាំងពិជ័យគជេន្ទ្រ នាំយោធាចេញពីព្រៃ ស្ទាក់ទ័ពចៅពញាលំពាំង ចៅពញាយោធាធិបតីជាប់។ មេទ័ពសត្រូវក៏ទទួលតតាំងច្បាំងគ្នាជាមាំមួន ដោយអាវុធវែងខ្លី។ ឯអស់ពួកពលខាងទ័ពចៅពញាលំពាំង និង យោធាធិបតី កាលឃើញសម្ដេច ព្រះអង្គចន្ទរាជា គង់លើដំរីសសុទ្ធហើយ ក៏ចេះតែនឹកថា ព្រះបរមបពិត្រអង្គនេះហើយ ដែលគេហៅថាជាអ្នកមានបុណ្យ មានតេជះ។ មិនយូរប៉ុន្មានពួកពលទាំងនោះ​ ក៏បោះចោលគ្រឿងសស្ត្រាវុធពីដៃ ហើយរត់ចូលទៅថ្វាយបង្គំសុំព្រះរាជទាន ឱ្យអភ័យទោស។ ព្រះអង្គ ក៏ទ្រង់លើកទោសឱ្យទាំងអស់ ឯចៅពញាលំពាំង ចៅពញាយោធាធិបតី ទាល់គំនិតនឹងច្បាំង តទៅទៀតពុំកើត ក៏គេចចូលក្នុងព្រៃអារកខ្លួនឯងស្លាប់ទាំងពីរនាក់ទៅ។ ព្រះបរមបពិត្រ ខត្តិយាមហាចន្ទរាជា ទ្រង់យល់បាត់មេទ័ព ខាងសត្រូវទាំងពីរនាក់ហើយ ទ្រង់ឱ្យសេនាទាហាន ដេញតាមរកសព្វព្រៃ។ លុះឃើញថា ស្លាប់ហើយ សេនាទាហាន ក៏កាត់ក្បាលយកទៅក្រាបបង្គំទូល ថ្វាយព្រះបរមបពិត្រ។ គ្រានោះទ្រង់ត្រាស់ឱ្យដោយក្បាល មេទ័ពសត្រូវទាំងពីរនាក់នោះ ទុកជាបំរាម។ ឯសម្ដេចចៅពញាយោធានរិន្ទ១ ឧកញ៉ាយមរាជ១ ជាមេទ័ពដែលចេញទៅទាំងពីរផ្លូវ លុះដឹងសេចក្ដីដោយព្រះរាជបំរើ ជិះសេះទៅប្រាប់ហើយ ក៏លើកកងទ័ពស្រូតទៅដល់ទីណាត់ ហើយចោមបន្ទាយកំពង់សៀម។ ខណៈនោះ ចៅពញាមហាសេនា មេទ័ពខាងស្ដេចត្រើយឯកើត ដែលនៅរក្សាបន្ទាយនោះ លុះឃើញហើយ ក៏ដេញរេហ៍ពសលឱ្យឡើងរក្សានាទីបន្ទាយ តែដោយពលខ្លួនតិច យល់ថា នឹងស៊ូពុំបាន ក៏នាំពួកពល ចេញពីបន្ទាយទៅចុះទូក តែចុះជាបន្ទាន់ពេក ទូក ក៏ភ្លូកលិចទៅអស់ជាច្រើន ពលរេហ៍ធ្លាក់ស្លាប់ក៏ច្រើន ស្លាប់ទាំងចៅពញាមហាសេនាផង។ ឯព្រះបរមបពិត្រ ព្រះអង្គធ្វើសង្គ្រាមមានជ័យហើយ ព្រះអង្គត្រឡប់មកបន្ទាយកំពង់សៀមវិញ។ សម្ដេចចៅពញាយោធានរិន្ទ និង ឧកញ៉ាយមរាជ ឃើញស្ដេចព្រះរាជដំណើរមកដល់ ក៏ចេញមកទទួលអញ្ជើញស្ដេចចូលទៅ ប្រថាប់ក្នុងបន្ទាយហើយ។ នៅទីនោះ ព្រះបរមបពិត្រ ស្ដេចត្រាស់បញ្ចុះបញ្ចូលសេនាទាហានរេហ៍ពល ដែលមេទ័ពព្រះអង្គទាំងពីរ ចាប់បានមកថ្វាយនោះ ជាសេចក្ដីស្រុះស្រួលហើយ កងទ័ពទាំងនោះក៏ទទួលខ្លបខ្លាច អំណាចព្រះបារមីថ្វាយខ្លួនជាខ្ញុំរាជការទាំងអស់គ្នា។ ព្រះស្រីជេដ្ឋា ព្រះចៅក្រុងស្រឡប់ពិជ័យព្រៃនគរ បានទ្រង់ជ្រាបថា បែកបន្ទាយកំពង់សៀម ដូច្នោះហើយ ទ្រង់ត្រាស់ឱ្យបំរើ ទៅប្រាប់ចៅពញាស្រាល ចៅពញាវិបុលរាជ ឱ្យលើកកងទ័ពជើងទឹក មកជួយទ័ពជើងគោកទៀត។ គ្រានោះចៅពញាស្រាល និងពញាវិបុលរាជ ជាសេនាបតី សម្រាប់ឯក ភូសម្រេចរាជការ ខាងជើងទឹកបានដឹងហើយ ក៏លើកកងទ័ពទៅដល់ រួចក៏ដេញកងទ័ពជើងទឹក ឱ្យឡើងចោមបន្ទាយខែត្រកំពង់សៀម។ ខណៈនោះកងទ័ពហ្លួង គ្រប់កង ដេញពួកពលឱ្យចេញច្បាំងបាញ់គ្នាដោយកាំភ្លើងធំតូច សូរសន្ធឹកកក្រើករំពើកទាំងប្រថពី។ ឯឧកញ៉ាក្រឡាហោម ឧកញ៉ាវិបុលរាជ សេនា សេនាបតី សម្រេចរាជការ ហ្លួងត្រើយខាងលិច ដែលបានបោះទ័ពនៅរកាកោងនោះ ចែវទូកទៅដល់ភូមិអង្គរបាន ស្រាប់តែឮសូរកាំភ្លើងតូចធំ ជាខ្លាំងណាស់ក៏ស្រូតទៅដល់កំពង់ចាម។ លុះឃើញទូកចម្បាំង ខាងហ្លួងត្រើយឯកើតហើយ ហើយឃើញក្នុងទូកនីមួយៗ មានតែពល ៥ ឬ ៦ នាក់នៅរក្សា។ ក្នុង ១៥០ ទូកនោះ មានរេហ៍ពលតែ ១៥០០ នាក់ ក៏ឱ្យសេនាទាហាន ចោម បាញ់ ចាក់ កាប់សត្រូវទាំងនោះ ឥតសំចៃដៃឡើយ។ កងទ័ពទាំងនោះ បាក់បែកទៅអស់។ មេទ័ពខាងព្រះបរមបពិត្រ ចាប់យកទូកចម្បាំង ទាំងអស់មកក្រាបបង្គំទូលថ្វាយយកថ្វីដៃ។ ខណៈនោះរេហ៍ពល ដែលរត់បែកពីចាំទូកចម្បាំងនោះ ខ្លះក៏បែកផ្លូវទៅទីទៃៗកងទ័ពសម្ដេចចៅពញាយោធានរិន្ទ និងកងទ័ពឧកញ៉ាយមរាជ ចាប់បានសត្រូវចំនួន ៨០០ នាក់ ក៏នាំយកមកក្រាបបង្គំទូលដែរ។ កងទ័ព ដែលចាំទូកសត្រូវនោះ ខ្លះក៏រត់ទៅប្ដឹងចៅពញាស្រាល និង ចៅពញាវិបុលរាជ រាយតាមដំណើរ។ ចៅពញាទាំងពីរជាមេទ័ព ស្ដេចត្រើយខាងកើត ឮហើយ ក៏ស្លុតចិត្តអស់គំនិត ភិតភ័យបណ្ដាលឱ្យដឹង ដល់នាយកង នាយទ័ព គ្រប់កង។ នាយទាំងនោះ ក៏អស់គំនិតនឹងចូលច្បាំងទៀត ហើយក៏តាំងតែបែកទ័ពរត់ខ្ចាត់ខ្ចាយទៅ ខ្លះក៏លោតទឹកស្លាប់ទៅ។ ឯកងទ័ពសម្ដេចព្រះមហាចន្ទរាជា ជាអម្ចាស់ផែនដីខាងលិច ចេញពីបន្ទាយមក ចាប់បានខ្លួនសត្រូវប្រមាណ ៥០០ នាក់។ លុះជួបជុំនាយកងទ័ពជើងទឹក ជើងគោក គ្រប់គ្នាទាំងអស់ ព្រមទាំងឈ្លើយ និង ស្បៀងអាហារ សស្ត្រាវុធ និង ទូកចម្បាំង ១៥០ នោះ ហើយក៏នាំគ្នាទៅក្រាបបង្គំទូលថ្វាយ ព្រះបរមបពិត្រ ជាអម្ចាស់ជីវិតលើត្បូង។ ព្រះបរមខត្តិយាមហាចន្ទរាជា ទ្រង់ជ្រាបគ្រប់ប្រការ ទ្រង់ព្រះអំណរណាស់ ទ្រង់ប្រោសព្រះរាជទានរង្វាន់ដល់សេនាទាហាន តាមសមគួរ។ សម្ដេចព្រះបាទស្រីជេដ្ឋា អម្ចាស់ផែនដី ទិសខាងកើត កាលទ្រង់ជ្រាបថា : ចៅពញាស្រាល ចៅពញាលំពាំង ជាក្មួយបរាជ័យ ដល់មរណភាព ខូចទាំងទូកចម្បាំងដូច្នោះហើយ ទ្រង់ព្រះពិរោធណាស់ ទ្រង់រើសយកកូនសម្ដេចចៅហ្វាកៅ ពីរនាក់មកគឺ ឈ្មោះពេជ១ ស្ដេចតាំងជាចៅពញាស្រាល (ទីក្រឡាហោម) ឈ្មោះក្រេះ១ ស្ដេចតាំងជា ចៅពញាលំពាំង (ទីចក្រី) និងចៅពញាវៀង ទីយមរាជ (កុយ) រួមជា៣ នាយឱ្យលើកទ័ពទៅច្បាំងនឹងកងទ័ពសម្ដេចចៅពញាយោធានរិន្ទ ឧកញ៉ាយមរាជ ជាទ័ពខាងអម្ចាស់ត្រើយខាងលិច។ សម្ដេចព្រះស្រីជេដ្ឋាទ្រង់ផ្ដាំថា : បើសម្ដេចចៅពញា និង ឧកញ៉ាយមរាជបែកទៅហើយ ឱ្យឃុំពល ២០០០០ នាក់ ទៅចោមបន្ទាយខែត្រកំពង់សៀមទៀត។

មេកងធំ ទាំងបីនាក់ ទទួលព្រះរាជតម្រាស់ហើយ ក៏ថ្វាយបង្គំលា លើកទ័ពឆ្លងទៅចោមបន្ទាយរាយទ័ពច្បាំងនឹងកងទ័ព សម្ដេចចៅពញាយោធានរិន្ទ ឧកញ៉ាយមរាជតាមត្រាស់បង្គាប់។ ទ័ពទាំងសងខាងច្បាំងគ្នាជាច្រើនដង ច្រើនគ្រា ម្ដងចាញ់ ម្ដងឈ្នះ ពុំបានសម្រេចជ័យជំនះទៅខាងណាៗឡើយ។ លុះដល់ខែជេស្ឋ ជិតដល់ពេលនឹងត្រូវឱ្យរាស្ត្រធ្វើស្រែ សម្ដេចព្រះស្រីជេដ្ឋាស្ដេចពិជ័យនគរ ទ្រង់ឱ្យបន្ថយមេទ័ពទាំងបីនោះ ចូលទៅសម្រាកខ្លួនវិញ ទើបទ្រង់ព្រះតំរិះថា តាំងពីធ្វើសង្គ្រាមនឹងពញាចន្ទមកនេះ ការខូចខាតទ្រព្យ និង ស្បៀងអាហារ អាណាប្រជានុរាស្ត្រ ក៏អស់ជាច្រើន ដូច្នេះគួរតែយើងគិតបែងផែនដីយកសេចក្ដីសុខវិញ ជាការល្អជាង។ លុះទ្រង់ឈ្វេងយល់យ៉ាងនេះហើយ ទើបទ្រង់ឱ្យតែង ព្រះរាជសារ ដាក់ក្នុងបំពង់មាស តម្កល់ លើព្រះពានមាស ពិសេស ថ្លៃថ្លាប្រពៃ ល្អហើយទ្រង់ត្រាស់ប្រើ ចៅពញាសង្គ្រាមកែវ មួយ ជារាជទូតពញារក្សាសម្បត្តិ "ឯម" មួយជាឧបទូត ព្រះជំនាញអាវុធ គាមមួយជាត្រីទូត ឱ្យអញ្ជើញព្រះរាជសារចុះទូក-ង បាំងសប្បធន់ ៣ លើកព្រះពាន ព្រះរាជសារនោះមកថ្វាយ សម្ដេច ព្រះមហាចន្ទរាជា។ រាជទូត ឧបទូត ឆ្លងមកដល់ផែនកំពង់សៀម ប៉ងនឹងឡើងគោកដើម្បីអញ្ជើញព្រះរាជសារទៅថ្វាយ ព្រះបរមខត្តិយាមហាចន្ទរាជាធិរាជ ក៏ខណៈនោះ ម៉ឺនជំនិតសទ្រង់សួ ជាព្រះញាតិដែលនាំរេហ៍ពល ៣០០ នាក់ ដើរល្បាតតាមសព្វដង កាលឃើញរាជទូតទាំង៣ ដែលអញ្ជើញព្រះរាជសារមកហើយ ក៏ស្រែកឱ្យពលចូលចាប់។ រាជទូតទាំង៣នាក់ ក៏ប្រយុទ្ធគ្នានឹងទ័ពល្បាត ត្រាតែធ្លាក់បំពង់ព្រះរាជសារ និង ព្រះពានមាស នោះទៅក្នុងទឹកទៅ។ ទ័ពល្បាតចាប់យកបានតែ រាជទូត ឧបទូត ត្រីទូត ទាំង ៣ នាក់ និង ពល១០០នាក់ ចំណុះទូកទាំង៣ នោះនាំទៅក្រាបទូលថ្វាយ រាយសេចក្ដីគ្រប់ប្រការ។ សម្ដេចព្រះបរមក្សត្រមហាចន្ទរាជា ទ្រង់ព្រះវិនិច្ឆ័យទោស ឧកម៉ឺនជំនិតសទ្រង់សួរថា : ដែលឧកម៉ឺនចាប់បំរើសត្រូវ ដែលមកជារាជទូត ឧបទូត ត្រីទូតនេះ ទាស់នឹងព្រះច្បាប់សម្រាប់ស្រុកអំពីបូរាណរាជប្រវេណីហើយ ត្រូវតែមានទោសទ្រង់ប្រោស ឱ្យចុះព្រះរាជអាជ្ញា (ឱ្យវាយខ្នង) ២៤ ខ្វាប់ម្នាក់ឱ្យដាក់ឃ្នាងបណ្ដើរអាក្រោស ឧកម៉ឺនជំនិត "ស" ទ្រង់ "សួ" ៣ ជុំបន្ទាយទ័ព។ លុះធ្វើទោសស្រេចហើយ ស្ដេចមានព្រះបន្ទូលត្រាស់សួរទៅទតទាំង៣ ថា ឯងមកនេះ តើដោយប្រការម្ដេច? រាជទូត យកសេចក្ដីក្រាបបង្គំទូលថា ទូលព្រះបង្គំ ជារាជបំរើ ព្រះករុណាត្រើយខាងកើត ស្ដេចឱ្យនាំព្រះរាជសារ មកថ្វាយល្អងធូលី ជាម្ចាស់ផែនដី ប៉ែកខាងលិច ប៉ុន្តែឥឡូវនេះ ព្រះរាជសារនោះធ្លាក់ទឹក បាត់ ក្នុងគ្រាដែលគេចោមចាប់នោះអស់ទៅហើយ តែនៅចាំសេចក្ដីខ្លះៗ បើនឹងក្រាបបង្គំទូលទៅក្រែងសេចក្ដីនោះពុំសព្វគ្រប់។ ហេតុនេះសូមទ្រង់ព្រះរាជទានទោស។ សម្ដេចព្រះមហាចន្ទរាជា ស្ដេចទ្រង់ប្រោសឱ្យទូតទាំងនោះ ទូលព្រះអង្គតាមចាំរៀងខ្លួនចុះ។ រាជទូតត្រើយខាងកើត ក៏ទូលថា ដ្បិតហ្លួង ជាម្ចាស់លើត្បូងទូលព្រះបង្គំជាខ្ញុំ មានព្រះរាជហឫទ័យប្រណីរាស្ត្រ ដែលវិនាសស្លាប់ បាត់បង់ជាច្រើនក្នុងសង្គ្រាម ដែលបានធ្វើមក ជាច្រើនឆ្នាំនោះ។ ឥឡូវនេះ ហ្លួងជាអម្ចាស់លើត្បូងទូលព្រះបង្គំជាខ្ញុំ ស្ដេចមានព្រះហឫទ័យ ចង់បញ្ឈប់សង្គ្រាម សុំចងជាព្រះរាជមេត្រីចែកផែនដី នឹងអម្ចាស់ត្រើយខាងលិចឱ្យស្មើគ្នា។ បើទ្រង់ព្រះករុណាវិសេស ជាអម្ចាស់លើត្បូងខាងនេះ ទ្រង់យល់ព្រមល្មមផងនោះ ព្រះពុទ្ធសាសនា និង អាណាប្រជានុរាស្ត្រ នឹងបានសុខក្សេមក្សាន្ត តទៅដោយសារព្រះសតិប្រាជ្ញា ទ្រង់ព្រះករុណាពិសេស ទាំងពីរព្រះអង្គ បម្រុងរាស្ត្រឱ្យសុខ ជាព្រះកិត្តិយសខ្ពស់ប្រសើរ។ សម្ដេចព្រះបរមនាថ បរមបពិត្រ ជាអម្ចាស់ត្រាស់ថា: ក្រុងកម្ពុជា រាជធានីនេះ ជាព្រះរាជសម្បត្តិ អំពីព្រះបរមរាជអយ្យកោអយ្យិកាយើងរៀងមក។ ឯព្រះស្ដេចកន អម្ចាស់ឯងនោះ ប្រៀបដូចជាចោរមកលួចផែនដីយើង ហើយមកសុំចែកសម្បត្តិ នឹងម្ចាស់ទ្រព្យនេះ តើឯងឃើញថា គប្បីហើយឬ? ប៉ុន្តែឥឡូវនេះបើម្ចាស់ឯង ចង់ឈប់សង្គ្រាម ក៏ឈប់តាមចិត្តចុះ។ តែថាឱ្យម្ចាស់ឯង ថយទៅជាមុនចុះ សុំអញថយទៅជាក្រោយ។ មានព្រះបន្ទូលចប់ហើយ ស្ដេចព្រះរាជទានពានមាសមួយ ជាជំនួសព្រះពានដែលធ្លាក់ទឹកនោះទៅទូតទាំង ៣ នាក់វិញ។ រាជទូតត្រើយខាងកើត ទាំង ៣ នាក់ ក្រាបថ្វាយបង្គំលាចេញទៅ ចុះទូក-ង ឱ្យពួកស៊ីថាយ អុំឆ្លងទៅក្រាបបង្គំទូល អម្ចាស់ខ្លួនសព្វសេចក្ដី។ សម្ដេចព្រះស្រីជេដ្ឋា ក្រុងពិជ័យនគរ (ស្ដេចកន) ទ្រង់ជ្រាបហើយ ឃើញថាពុំសមប្រកបតាមព្រះហឫទ័យ ដែលទ្រង់ប្រាថ្នាទេ ទ្រង់ព្រះពិរោធណាស់តែក្លែងធ្វើជាទ្រង់ព្រះសម្រួលហើយត្រាស់ថា ចៅពញាចន្ទរាជាដែលមកលួចវាយស្រុកខែត្រខាងលិចនេះ តើខត្រូវជាចោរដែរឬ ពុំមែនជាចោរទេ។ រាជទូតទាំង៣ ក្រាបបង្គំទូលថា : ទូលព្រះបង្គំទាំងឡាយនឹកឃើញថា : នឹងទូលតបទៅវិញដែរ តែបើនឹងទូលតបត សេចក្ដីទៅវិញដូច្នេះ ពុំហ៊ាន ដ្បិតទៅគ្នាតិចពេក។ ដែលទូលព្រះបង្គំទាំងឡាយបានរួចខ្លួនមកនេះ ក៏ព្រោះតែបុណ្យបារមី សម្ដេចជាអម្ចាស់គ្រប់គ្រងហើយ ទើបបានជារួចមកនេះ។ សម្ដេច ព្រះស្រីជេដ្ឋា ទ្រង់ព្រះសណ្ដាប់ សព្វគ្រប់ហើយ ព្រះអង្គចាត់ចៅហ្វាយស្រុក និង កងទ័ព ឱ្យនៅរក្សាបន្ទាយ មាត់ឃ្មុង និង បន្ទាយស្រីសឈរ ហើយព្រះអង្គលើកកងទ័ពត្រឡប់ទៅ ក្រុងពិជ័យនគរវិញ។ សម្ដេច ព្រះបរមបពិត្រ ជាអម្ចាស់ ផែនដី ប៉ែកខាងលិច ទ្រង់ជ្រាបថា : ព្រះស្ដេចកន លើកទ័ពត្រឡប់ទៅមុនហើយ ទើបព្រះអង្គ បង្គាប់ចៅហ្វាយស្រុក ឱ្យនៅរក្សាបន្ទាយកំពង់សៀម បារាយណ៍ ជើងព្រៃ រួចស្ដេចលើកទ័ពត្រឡប់មក បន្ទាយខែត្របរិបូណ៌វិញ ^(២២)។ ព្រះអង្គលើកហួសទៅខែត្រពោធិ៍សាត់ទៀត ហើយត្រាស់ឱ្យពលធ្វើដំណាក់តូច ធំ ប្រក់ស្លឹក មានសន្ធិយាចុងរោង ទីក្រៅ ក្នុង។ រួចស្រេចចូលគង់ ទ្រង់មានព្រះរាជបន្ទូលនិងអស់សព្វមុខមន្ត្រីថា : ទំនៀមពីបុរាណរៀងមក ដល់រដូវមហាសង្ក្រាន្តចូល ឆ្នាំថ្មីហើយ ព្រះមហាក្សត្រាធិរាជ ស្ដេចតែងចេញទតព្រះនេត្រ អស់សេនាទាហាន និង អាណាប្រជានុរាស្ត្រក្នុងខែត្រ ដែលបានហាត់ក្បួន គុនដាវអាវុធ មកប្រជុំថ្វាយថ្វីដៃ។ បើគូណាដៃជា ទ្រង់តែងប្រោសព្រះរាជទានរង្វាន់ និង ចិញ្ចឹមឱ្យជានាយរេហ៍ពលតទៅ។ បីឆ្នាំមកហើយ យើងបានឃើញថា មនុស្សដែលចូលមកប្រឡងយកថ្វីដៃ តិចណាស់ យើងនឹងរើសដាក់ជាទាហានក៏ពុំគ្រប់គ្រាន់ ពុំធួននឹងរាជការដែលត្រូវការ។ ឥឡូវនេះជិតចូលឆ្នាំថ្មីហើយគប្បីឱ្យអស់សេនាបតីប្រកាសឱ្យគ្រប់ខែត្រដឹងថា : បើឈ្មោះណា បាញ់កាំភ្លើង ធ្នូ ស្នា ត្រង់ ច្បាំងលើខ្នងដំរី ឈ្នះគេ បីថ្ងៃ យើងនឹងទុកជាឯក លេខ ១ ហើយយើងនឹងប្រោសព្រះរាជទាន ឱ្យមានយសសក្ដិជា ៥ ហ៊ូពាន់ ព្រះរាជរង្វាន់មាស ប្រាក់ ភូមិឋាន ស្រែចំការច្បារដំណាំ ភូមិឋាន ឱ្យតាមសមគួរ។ បើឈ្មោះណាកាន់អាវុធច្បាំងគ្នា លើខ្នងសេះឈ្នះគេ បីថ្ងៃ យើងនឹងទុកជាទោ លេខ ២ យើងនឹងព្រះរាជទានយសសក្ដិជា ៤ ហ៊ូពាន់ និងរង្វាន់មាស ប្រាក់ ភូមិឋាន ឱ្យតាមសមគួរ។ បើឈ្មោះណាកាន់អាវុធច្បាំងឈ្នះគេនៅដីបីថ្ងៃ ទុកជាត្រី លេខ ៣ យើងនឹងប្រោសព្រះរាជទានយសសក្ដិ ៣ ហ៊ូពាន់ និងរង្វាន់មាសប្រាក់ តាមសមគួរ។ បើគូណា មានថ្វីដៃ ចុះជារណ្ដាប់ ក្រៅពីនោះយើងនឹងព្រះរាជទានជា ឧកម៉ឺន ជាម៉ឺន ជានាយរាល់រូប។ អស់សេនាបតី ក្រាបបង្គំទទួលព្រះរាជបន្ទូល ថ្លៃវិសេសហើយ ក៏ថ្វាយបង្គំលាចេញទៅធ្វើសំបុត្រប្រកាស ប្រាប់ទៅចៅហ្វាយស្រុក ឱ្យប្រាប់អស់ អ្នកមុខ អ្នកការបណ្ដារាស្ត្រ ឱ្យដឹងគ្រប់គ្នា តាមត្រាស់បង្គាប់។ ខណៈនោះ អស់មនុស្ស ដែលមានចំណេះវិជ្ជាការ ខំហ្វឹកហាត់រៀនរាល់គ្នា។ លុះចូលសង្ក្រាន្តថ្មី ឆ្នាំរោង ទោស័ក សេនាទាហាន អាណាប្រជានុរាស្ត្រ ចូលមករកនាយចៅហ្វាយទីទៃៗដើម្បីចាំដល់ថ្ងៃចូលព្រ័ត្រនឹងប្រឡងចំណេះវិជ្ជាការ ថ្វាយថ្វីដៃគ្រប់ៗគ្នា។ ការប្រឡងជាន់នោះ រើសបានសេនាទាហានច្រើន លើសឆ្នាំមុន ១០ សួន។ ព.ស. ២០៦៤, គ.ស. ១៥២០, ម.ស. ១៤៤២, ច.ស. ៨៨២ ឆ្នាំរោង ទោស័ក សិរីរាជសម្បត្តិ ស្ដេចគ្រប់គ្រងនគរ នៅខែត្រខាងលិច បាន ៥ ព្រះវស្សា សម្ដេចព្រះអគ្គមហេសី សម្ភពព្រះរាជបុត្រាមួយព្រះអង្គ ទ្រង់ព្រះនាម ព្រះរាមាធិបតី នោះសម្ដេចព្រះបិតុរង្គាធិរាជ ជាអម្ចាស់ ត្រាស់ឱ្យព្រះរាជគ្រូ បុរោហិត ព្រឹទ្ធាចារ្យ សេនាបតី រៀបទទួលតាមព្រះសិរីយស សម្ដេចព្រះឱរសាធិរាជឯក តាមទំនៀម។ លុះបានមួយខែក្រោយមក ទ្រង់ត្រាស់បង្គាប់ឱ្យមុខងារ ធ្វើព្រះរាជពិធី ចម្រើនព្រះកេសាព្រៃ។ ធ្វើស្រេចហើយ អស់សេនាបតី មន្ត្រីមុខងារទាំងពួង នាំកូនប្រុសស្រី និង ទាសាទាសី គោ ក្របី សេះ រទេះ ទូកចេញ ហែសុវណ្ណមាលា។ ថ្វាយភួងព្រះហស្ថរាល់ៗគ្នា។ ឯសម្ដេចព្រះវររាជបិតា ក៏ទ្រង់ប្រោសព្រះរាជទាន សួយសារអាករ ក្នុងខែត្របាត់ដំបង ជាចំណងព្រះហស្ថ នៃសម្ដេចព្រះប្រិយបុត្របរិសុទ្ធជារាមាធិបតី។ ឆ្នាំម្សាញ់ ត្រីស័ក ព.ស. ២០៦៥, គ.ស. ១៥២១, ម.ស. ១៤៤៣, ច.ស. ៨៨៣ នោះអ្នកព្រះនាងបទុមបុប្ផា ជាព្រះស្នំឯក សម្ភពព្រះរាជបុត្រាមួយអង្គទ្រង់ប្រោសព្រះនាមថា ព្រះអង្គបរមិន្ទរាជា។ សម្ដេចព្រះវររាជបិតា ទ្រង់ពេញព្រះស្នេហា ទាំងពីរព្រះអង្គដូចគ្នា។ នេះនឹងនិយាយអំពីឧកញ៉ាមន្ត្រីកែវ សេនាបតី ភូសម្រេចរាជការផ្នែកទ័ពជើងគោក ខាងព្រះចៅក្រុងកម្ពុជាទិសខាងលិចនោះ។ កាលដល់ជិតចូលឆ្នាំម្សាញ់ ត្រីស័កហើយឧកញ៉ា ក៏គិតថា : កាលមុនព្រះស្ដេចកន បានឱ្យពល ១០០ នាក់មកក្លែងកល ប៉ងនឹងធ្វើអន្តរាយដល់ព្រះបរមបពិត្រជាអម្ចាស់យើង។ ការណ៍នេះ យើងពុំទាន់បានសងកលទៅវិញម្ដងសោះ។ គិតហើយ ឧកញ៉ាចក្រីកែវ ក៏ហៅសេនាមានថ្វីដៃ បាញ់ត្រង់ ៤ នាក់ មកនិយាយថា: កាលមុនព្រះស្ដេចកន ឱ្យទាហានរបស់វា ១០០ នាក់ ឱ្យក្លែងចូលមកចង់ធ្វើអន្តរាយ អម្ចាស់យើង យើងពុំទាន់បានសងកលវាម្ដងនៅឡើយ។ ឥឡូវនេះជិតចូលឆ្នាំថ្មីហើយ ព្រះស្ដេចកន មុខជានិងប្រមូលសេនាទាហានឱ្យល្បងថ្វីដៃ ជាមិនខាន។ ដូច្នេះនរណាហ្ន៎ បណ្ដាអ្នក អាចនឹងទទួលអាសាទៅប្លម ធ្វើជាពួករបស់វាហើយ បាញ់វាសម្លាប់ចេញបានសោះនឹងនឿយព្រួយរវល់ច្បាំងតទៅទៀត ថាបើ ឯងរាល់គ្នា សម្រេចការណ៍នេះឱ្យបានដូចប្រាថ្នាយើងនឹងក្រាបទូលសុំឱ្យឡើងយសសក្ដិ ឱ្យបានជាធំ។ ខណៈនោះ សេនា ៤ នាក់ ដែលមានថ្វីដៃត្រង់ខាងបាញ់កាំភ្លើងគឺ ឈ្មោះ ប្រាច១ នៅខែត្រទ្រាំង ឈ្មោះក្ដាន់១ នៅខែត្រកំពត ឈ្មោះតោ១ នៅបន្ទាយមាស ឈ្មោះជ័យមួយ នៅសំរោងទង បានចូលមកនៅជាខ្ញុំរាជការហើយ បានចងជាសំលាញ់នឹងគ្នា គិតគ្នាថា : យើងចូលមកនៅជាខ្ញុំរាជការនេះ ប្រាថ្នានឹងស្វែងរកគុណបំណាច់ បើបានកលហើយត្រូវតែទទួលយកអាសា អម្ចាស់ផែនដី។ លុះយល់ព្រមគ្នាហើយ សេនាទាំង ៤ នាក់ក៏ឆ្លើយថា : យើងខ្ញុំប្របាទទាំង ៤ នាក់នេះ សុំទទួលយកអាសា ធ្វើការថ្វាយព្រះបរមបពិត្រ។ ថាហើយទាំង ៤នាក់នោះក៏សំពះជម្រាបលាចេញមក។ លុះមកដល់កំពង់លួង ក្នុងខែត្រសំរោងទង ទាំង ៤ នាក់ក៏សុំដោយសារទូកគេ ឆ្លងចូលទៅដល់ខែត្របាសានហើយ កាត់ទៅដល់ក្រុងស្រឡប់ពិជ័យនគរ។ បានមកដល់ក្រុងនេះ ពីរថ្ងៃហើយ សេនាទាំងនោះ បានសម្គាល់ឃើញថាមានមនុស្សម្នាកាន់កាំភ្លើងគ្រឿងអាវុធ ចូលទៅទីដែលរាំងព្រ័ត្រ នៅវាលមុខព្រះពន្លាជាច្រើន ឃើញរាស្ត្រប្រជានាំគ្នាមើលពិធីនោះ ក៏ជាច្រើនម៉ឺនណាស់។ លុះថ្ងៃរសៀលម៉ោង២ សេនាទាំងបួននាក់ ក៏ចូលទៅបន្លំអែបនឹងអ្នកស្រុក ដែលឈរមើលនោះ។ ក្នុងវេលានោះ សម្ដេចព្រះស្រីជេដ្ឋា ព្រះចៅក្រុងស្រឡប់ពិជ័យនគរ ស្ដេចតើនចាកក្រឡាបន្ទំ ហើយចូលស្រង់ ទ្រង់គ្រឿងសម្រាប់ព្រះមហាក្សត្រ រួចទ្រង់នាំអស់ព្រះស្នំធំតូច ចេញទៅគង់នៅព្រះពន្លាខ្ពស់ ចំពោះមុខសេនាយោធាទាហាន ធំតូច ដែលមកជួបជុំ រួចទ្រង់ផ្គូ មនុស្សជិះសេះ ជិះដំរីចូលប្រកាប់គ្នា។ អស់ភ្នាក់ងារក៏វាយស្គរជ្វា តាមទំនងចូលសង្គ្រាម។ ការប្រឡងយកថ្វីដៃ លុះបានឈ្នះចាញ់ហើយ ចៅពញាមហាសេនាយោធាសង្គ្រាម ក៏នាំមនុស្សខាងដែលឈ្នះនោះ ចូលថ្វាយបង្គំ ទើបសម្ដេចព្រះស្រីជេដ្ឋា ប្រទានប្រាក់មួយជញ្ជីង ហើយឱ្យជានាយពលរេហ៍រួចទ្រង់ឱ្យលើកវង់ ចង់ឱ្យខ្ពស់ស្មើក្បាល។ វង់នោះ គូសខ្សែក្រៅ ពណ៌ខ្មៅ ខ្សែបន្ទាប់ពណ៌ក្រហម ចំណុចខាងក្នុងវង់នោះ លាបពណ៌ស រួចឱ្យមនុស្សបាញ់ម្នាក់ម្ដង គ្រប់ៗគ្នា។ មនុស្សដែលបានបាញ់ពេលនោះ ដល់ទៅ ២៣ នាក់ តែបាញ់ពុំត្រូវក្នុងវង់ទាំង ៣ ជាន់នោះឡើយ។ អស់អ្នកកាន់ធ្នូ ខ្លះបាញ់ដល់ខ្លះបាញ់ពុំដល់។ អ្នកកាន់ស្នាបាញ់ពុំដល់សោះ។ អ្នកកាន់កាំភ្លើងបាញ់ដល់តែមិនត្រូវ។ ទើបព្រះអង្គប្រែព្រះភក្ដ្រទៅត្រាស់នឹងព្រះស្នំឯក ទោត្រី ចត្វាថា អាចោលម្សៀតទាំងអស់នេះ មានថ្វីដៃយ៉ាងនេះ ស្រីណានឹងដោយកើត។ ខណៈនោះពួកព្រះស្នំក្រមការ ឮហើយ ក៏សើចទ្រហឹងអឺងកង។ ខ្លះទូលថា : ក្រែងវង់នោះ នៅឆ្ងាយណាស់ដឹងឬ? ទើបព្រះអង្គថា ឆ្ងាយប៉ុណ្ណឹង ក៏អញបាញ់ត្រូវដែរបើអញបាញ់ត្រូវ ឱ្យអញធ្វើម្ដេច? ពួកព្រះស្នំថា : បើទ្រង់បាញ់ត្រូវ នឹងក្រងផ្កាថ្វាយ។ ខ្លះថា​ បើទ្រង់បាញ់ត្រូវ នឹងថ្វាយព្រះស្រី យ៉ាងក្រអូប ៥។ ខ្លះថា ឱ្យដករោមភ្នែក។ ខ្លះថា បើទ្រង់បាញ់ត្រូវខ្ញុំម្ចាស់ទទួលកោត។ លុះអស់អ្នកព្រះស្នំ ទូលថ្វាយកំសាន្តចប់ហើយ សម្ដេចព្រះស្រីជេដ្ឋា ទ្រង់ព្រះសណ្ដាប់ហើយ ទ្រង់ត្រូវព្រះទ័យណាស់ ទើបទ្រង់ស្ទុះចេញមកក្រៅ កន្ត្រាក់យកព្រះកៅទណ្ឌ និង សរចរចុះទៅរានហាល ហើយព្រះអង្គឡើងឈរលើព្រះកើយ ព្រះហស្ថស្ដាំចាប់ព្រួញទាំង ៥ គងឡើងហើយទ្រង់ត្រាស់ប្រាប់នាម៉ឺនមុខមន្ត្រីស្រីស្នំក្រមការ ដែលជួបជុំក្នុងទីនោះទាំងប៉ុន្មានថា : ឱ្យចាំមើលយើង យើងនឹងបាញ់ឱ្យត្រូវវង់ស។ ទ្រង់ថ្លែងកៅទណ្ឌនោះទៅ សរក៏ត្រូវវង់ សមែន។ លុះទ្រង់ថ្លែងព្រួញមួយទៅទៀត ព្រួញនេះ ក៏ត្រូវបញ្ជូនព្រួញចាស់រហូតទៅ ព្រួញថ្មីជាប់នៅនោះ។ លុះបាញ់ព្រួញជាគម្រប់៣ ទៀត ព្រួញគម្រប់៣នេះ ទៅត្រូវព្រួញជាគម្រប់២រហូតទៅត្រូវជាប់នឹងព្រួញគម្រប់មួយ។ កាលនោះអស់ព្រះស្នំក្រមការ និង សេនាបតីមន្ត្រីធំតូច ឃើញដូច្នោះ ក៏ស្រែកហ៊ោគឹកកង។ ភ្នាក់ងារ តូរ្យតន្ត្រី ក៏តាំងវាយស្គរថ្វាយសព្វសាធុការពរខ្ទ័រខ្ទារនៅទីនោះ។ ឯបំរើទាំង ៤ នាក់ដែលឧកញ៉ាចក្រីកែវ ប្រើទៅនោះ ឃើញវឹកវរដូច្នោះហើយ ក៏លើកកាំភ្លើងឡើងតម្រង់ចំទៅឆ្អឹងជំនីរ ព្រះស្ដេចកនខាងឆ្វេង។ តែដោយតេជះ ព្រះស្ដេចកនពុំទាន់អស់បុណ្យ គ្រាប់នោះបាញ់ទៅខុសមួយទះដៃនឹងបាញ់ថែមទៀតក៏ពុំទាន់។ ខណៈនោះសម្ដេច ព្រះស្រីជេដ្ឋា អម្ចាស់ផែនដីស្រឡប់ពិជ័យនគរស្ដេចកំពុងឈរ មាននៅជាប់ព្រួញពីរ នៅព្រះហស្ថនោះ លុះឮសូរកាំភ្លើងបាញ់ខាងឆ្វេងហើយ ក៏ក្រឡាស់ប្រែព្រះភក្ត្របាញ់តាមផ្សែងរំសេវនោះទៅ ព្រួញក៏ត្រូវប្រជុំចិញ្ចើមអាដែលបាញ់ព្រះអង្គ ស្លាប់ នៅទីនោះមួយរំពេច។ ទ្រង់ទតទៅឃើញអាម្នាក់ លូកដៃទៅគ្រាហ៍គ្នាវានោះ ទ្រង់ក៏បាញ់មួយព្រួញទៅទៀត ត្រូវត្រង់សៀតផ្កា អាដែលលូកដៃទៅគ្រាហ៍នោះ ស្លាប់មួយរំពេចទៀត។ អស់សេនាបតី មន្ត្រីនាយកងទ័ព និង ប្រជានុរាស្ត្រ ក៏ភ្ញាក់ផ្អើលវឹកវរជាកោលាហលរចល់ រកចាប់ពួកក្បត់ ពួកក្បត់ក៏រត់រួច ចាប់ពុំបាន។ ព្រះស្ដេចកន ក៏ឱ្យកាត់ក្បាលអាដែងស្លាប់ទាំងពីរនាក់នោះ ដោតជាបំរាម រួចស្ដេចត្រឡប់ចូលព្រះរាជវាំងវិញ។ ក្រោយនោះ សម្ដេចព្រះស្រីជេដ្ឋា ក្រុងស្រឡប់ពិជ័យនគរ ទ្រង់ព្រះចិន្តាថា : ពញាចន្ទរាជា បានជោគជ័យជាច្រើន ដោយហេតុឱ្យរង្វាន់សេនាទាហាន ហើយឱ្យតែត្រឹមខ្លួនដែលចូលមកធ្វើខ្ញុំរាជការ ដូច្នេះ គួរយើងគិតឱ្យរង្វាន់ឱ្យបានច្រើន ជាងចៅពញាចន្ទរាជា។ គិតហើយស្រេច ស្ដេចចេញទៅជួបជុំ សេនាបតី មន្ត្រី តូចធំ​ ខ្ញុំរាជការ ហើយត្រាស់បង្គាប់ឱ្យធ្វើសំបុត្រ បញ្ញត្តិជាច្រើនច្បាប់ ប្រាប់ទៅទាំងព្រះនគរថា : ឱ្យបណ្ដារាស្ត្រចូលមកប្រឡងថ្វីដៃគ្រប់គ្នា បើឈ្មោះណាជាសេនាទាហាននោះ ឈ្មោះនោះត្រូវបានយសសក្ដិទ្រព្យសម្បត្តិ ដូចបញ្ញត្តិមុន ហើយត្រូវបានរង្វាន់ទៅ ឪពុកម្ដាយ​បុត្រភរិយា ដែលនៅថែរក្សាផ្ទះសំបែងនោះថែមទៀតផង។ អស់បណ្ដារាស្ត្រ បានដឹងក្នុងសេចក្ដីបញ្ញត្តិដូច្នោះហើយ ក៏ខិតខំឱ្យកូនចៅ និងប្ដីខំរៀនសិល្ប៍ស្ត្រសា មន្តវិជ្ជាការ ចូលមកថ្វាយខ្លួន នៅធ្វើជាខ្ញុំរាជការជាច្រើន ចម្រើនឡើងជាងអង្គម្ចាស់ផែនដីទិសខាងលិច មួយភាគជាបីភាគ។ ឯបំរើ ឧកញ៉ាចក្រី ដែលទៅលុកនោះ នៅរស់ពីរនាក់។ លុះត្រឡប់ឆ្លងទន្លេ ដើរទៅដល់ខែត្រពោធិ៍សាត់ហើយ ក៏ចូលទៅប្រណិប័តន៍ ប្ដឹងអ្នកឧកញ៉ាចក្រី តាមដំណើរ សេចក្ដីគ្រប់ប្រការ។ ឧកញ៉ាចក្រី ក៏នាំហេតុដំណើរនោះ ឡើងក្រាបបង្គំទូលក្រោមល្អងធូលីព្រះបាទ តាមដំណើរសេចក្ដីទើបព្រះបរមចក្រមហាចន្ទរាជាធិរាជ បរមរាមាជាអម្ចាស់ ទ្រង់ត្រាស់នឹងអស់ខ្ញុំព្រះរាជការ សេនាទាំងឡាយថា ដែលឧកញ៉ាចក្រី គិតធ្វើដូច្នេះពុំគួរទេ ដ្បិតដើមនោះ អាស្ដេចកន វាជាស្ដេចព្រៃវាឱ្យមនុស្សមកលុកយើងនោះវាខុសច្បាប់ ខុសទំនៀមទ័ពក្រស័ត្រទៅហើយ។ ការដែលឧកញ៉ចក្រី ឱ្យមនុស្សទៅលបលុកវាវិញ នឹងនាំឱ្យខូចព្រះកេរ្តិ៍ ព្រះយសដែរ។ ប៉ុន្តែគ្រានេះ យើងអភ័យទោសឱ្យម្ដងចុះ ហើយទ្រង់ត្រាស់ប្រដៅថា វិស័យសឹកក្រស័ត្រ បើថានឹងគិតជាឧបាយកលបែបណាៗនោះលុះត្រាតែកំពុងប្រទល់ប្រទះទ័ពគ្នា។ ឥឡូវនេះ គេនឹងយើងវិលមកលំនៅរាល់ខ្លួនហើយ ហើយយើងប្រើមនុស្សឱ្យទៅលបលុកគេនោះ ពាក្យបុរាណលោកហៅថា ចោរសង្គ្រាម ពុំប្រសើរឡើយ។ ទ្រង់ត្រាស់ហើយ ស្ដេចយាងចូលទៅទីខាងក្នុងព្រះរាជរោងរមវិញទៅ។ តាំងតែពីខែនោះរៀងមក ស្ដេចទាំងពីរព្រះអង្គទ្រង់សម្រាកឈប់លែងធ្វើសង្គ្រាមនឹងគ្នា រាស្ត្រប្រជា ក៏បានសុខបន្តិច។ តែបើអ្នកឈ្មួញ លក់ដោយរទេះ ដោយទូកនោះ ស្ដេចឱ្យមានកងទ័ពនៅត្រួតត្រាមើល។ បើឃើញ រទេះណា ទូកណា មានគ្រឿងសស្ត្រាវុធ ត្រូវឱ្យដកហូតចេញ ពុំឱ្យមានឡើយ។ ពេលនោះ អ្នកឈ្មួញទៅមក ជួបគ្នាទាំងនគរខាងកើត ខាងលិច លក់ដូរទំនិញចេញចូលជាសុខទាំងសងខាង។ កងទ័ពរបស់ស្ដេចត្រើយខាងលិច ខាងកើតប្រកាន់ច្បាប់តែសព្វខ្លួនឥតមានឱ្យខុសឆ្គងឡើយ។ ព.ស. ២០៦៥, គ.ស. ១៥២១, ម.ស. ១៤៤៣, ច.ស. ៨៨៣ ឆ្នាំម្សាញ់ ត្រីស័ក ក្នុងវេលាចូលឆ្នាំថ្មីទី៣ ថ្ងៃនោះ អស់អាណាប្រជានុរាស្ត្រ ក្នុងបស្ចិមទិសអាណាចក្រ ចូលមកប្រឡងយកថ្វីដៃ គុនដាវ គុនអាវុធគ្រប់ធុន ច្រើនអស្ចារ្យ អាណាប្រជានុរាស្ត្រ ចូលមកក្រាបបង្គំសុំជ្រកក្រោមព្រះបារមី ច្រើនលើសឆ្នាំមុន។ សម្ដេចព្រះបរមបពិត្រ ចន្ទរាជាធិរាជ ទ្រង់ក៏ប្រោសប្រទានយសសក្ដិ តាមថ្វីដៃរាល់រូបកាយ។ នាយកង នាយទ័ព ក៏កាន់តែមានចំនួនច្រើននាក់ជាងឆ្នាំមុនមួយជាពីរ។ ក្នុងឆ្នាំបញ្ឈប់សង្គ្រាមនោះ ទ្រង់ព្រះករុណាពិសេស ជាអម្ចាស់ផែនដីខាងលិច ស្ដេចព្រះរាជដំណើរចេញពីបន្ទាយ ខែត្រពោធិ៍សាត់ ទៅប្រពាតព្រៃ ទាក់ដំរី។ ទ្រង់ឱ្យតាំងបន្ទាយចោមដេញបញ្ជូនធ្នាក់ ចាប់បានដំរីភ្លុកស្ដញី ក្នុងខែត្រពោធិ៍សាត់ ៤០ ហើយទ្រង់ត្រាស់បង្គាប់ហ្មថែមទៀតថា : ឱ្យឡើងទៅទាក់ដំរីនោះ តាំងពីខែត្រពោធិ៍សាត់ រហូតដល់ទៅខែត្រសំរោងទង និង ខែត្រថ្ពង កំពង់សោម បានដំរី ៣៥ ទៀត រួមទាំងអស់បានដំរី ៧៥។ ស្រេចហើយ ស្ដេចនាំត្រឡប់វិលមក បន្ទាយទ័ពលួង នៅខែត្រពោធិ៍សាត់វិញ លុះចូលឆ្នាំ ថ្មី ព.ស. ២០៦៦, គ.ស. ១៥២២, ម.ស. ១៤៤៤, ច.ស. ៨៨៤ ឆ្នាំមមី ចត្វាស័ក ទាហានដែលចូលមកប្រឡងថ្វាយថ្វីដៃហើយ រើសសម្រាំងបានជាប់លេខ ១, ២, ៣ ច្រើនជាងមុនមួយភាគទ្រង់ប្រោសព្រះរាជទានយសសក្ដិ និងប្រាក់មាស តាមសមគួរ។ ខណៈ នោះ សេនាបតី មន្ត្រី ខ្ញុំរាជការ ក្រាបបង្គំទូលថា : ក្រុមទាហាន ក៏មានសមគួរនឹងធ្វើការហើយ នៅឡើយតែខ្ញុំរាជការស្រុកនោះ មានចំនួនតិច ពុំដែលបានដេញប្រយោគវិជ្ជាការរបស់អ្នករៀនលេខ និង អក្សរទេសោះ ព្រោះលោកទាំងនោះសម្គាល់ថា: កាលនៅបួសជាសមណៈ នោះមានដេញប្រយោគសស្ត្រាបាលី រួចហើយ ទើបលោកធ្វេសប្រហែស ពុំបានសិក្សាឱ្យស្ទាត់ជំនាញ ខាងមុខលេខនេះនៅឡើយ។ ពីបូរាណរៀងមក បើឈ្មោះណាដេញបានប៉ុន្មានប្រយោគ ដល់សឹកមក លោកបញ្ជូនឈ្មោះនោះ ជាក្រុមព្រះរាជបណ្ឌិត សម្រាប់តែងតាំងជាមន្ត្រីក្រុមស្រុក។ ក្នុងឆ្នាំនេះ គួរតែឱ្យពួកសង្ឃការីនិមន្តព្រះសង្ឃរាជ ព្រះរាជាគណៈ ឋានានុក្រម និង គ្រឹហាវាស ទៅប្រជុំដេញសាស្ត្រា ដេញលេខនព្វន្តគុនហា ក្នុងខែត្របរិបូណ៌ឱ្យបានច្រើន។ ខណៈនោះព្រះបរមបពិត្រ ពិនិត្យតាមពាក្យមន្ត្រី យកសេចក្ដីក្រាបបង្គំទូលនោះទៅ ឃើញថាពេញព្រះរាជហឫទ័យណាស់ ទើបស្ដេចព្រះរាជដំណើរ នាំព្រះបុរោហិត បណ្ឌិតកវី ស្រីព្រះស្នំ ក្រុមការ និង ពួកសេវកាមហាមាត្យ យាត្រាចាកនិគមបរមនិវេសន៍ បន្ទាយពោធិ៍សាត់ មកដល់ខែត្របរិបូណ៌។ ព្រះអង្គចូលគង់ក្នុងព្រះពន្លាជ័យក្នុងបន្ទាយចាស់ ហើយទ្រង់បរិច្ចាគព្រះរាជទ្រព្យ ថ្វាយព្រះសង្ឃ និង ព្រះរាជទានរង្វាន់ឱ្យអស់អ្នក ដែលដេញសាស្ត្រា បាលី បានប្រយោគ។ បើខាងព្រះសង្ឃដេញប្រយោគបានលេខ ទ្រង់នឹងតាំងជា បាឡាត់ សមុហ៍ បៃដីកា។ បើខាងគ្រឹហាវាសវិញ ទ្រង់ព្រះរាជទាន ជាមន្ត្រី ខ្ញុំរាជការក្រុមស្រុក តាមគុណវិជ្ជាការ ហើយត្រាស់បង្គាប់ចាងហ្វាងមហោស្រព ឱ្យតាំងហាត់ល្ខោនប្រុសស្រី ភ្លេងតូរ្យតន្ត្រី ជាសម្រាប់ព្រះឥស្សរិយយស។ នេះនឹងនិយាយខាងឯសម្ដេចព្រះស្រីជេដ្ឋា អម្ចាស់ផែនដី នគរខាងកើតនោះឃើញការសង្គ្រាមស្ងប់ស្ងាត់ហើយ ក៏ធ្វេសប្រហែស ពុំសូវយកព្រះទ័យទុកដាក់នឹងរាជការដែនដីឡើយ។ ទ្រង់សម្រាន្តព្រះរាជហឫទ័យ តែនិងអស់អ្នកព្រះស្នំក្រមការ ព្រះចិន្តាភ្លើតភ្លើនទៅដោយនូវ ល្ខោន ចំរៀងច្រៀង សូរតូរ្យតន្ត្រី ជានិច្ចកាល ជាអលជ្ជី។ ក្នុងឆ្នាំមមីនោះ ក្នុងព្រះនគរខាងកើត អស់រាស្ត្រប្រជា រកស៊ីពុំសូវសុខសាន្ត ទាំងជំនួញជួញលក់ ក៏ពុំសូវចម្រើនដូចសព្វឆ្នាំ។ ក្នុងវេលាយប់មួយនោះ ព្រះអង្គទ្រង់ព្រះតំរិះ យល់ថា : អញសោយរាជ្យនេះ មកយូរហើយ នៅឡើយតែចិត្តរាស្ត្រ ពុំដឹងជាស្រលាញ់អញឬប្រែចិត្ត គិតទៅចូលនឹងពញាចន្ទរាជាវិញទេដឹង។ លុះយប់ស្ងាត់ស្ដេចយាងទៅតែមួយព្រះអង្គឯងលបស្ដាប់រាស្ត្រ។ ខណៈនោះ ទ្រង់ឮរាស្ត្រប្រជុំគ្នានិយាយថា : អម្ចាស់ផែនដីយើងសព្វថ្ងៃនេះមានបុណ្យអស្ចារ្យណាស់ ទាំងព្រះរាជហឫទ័យ ក៏ធូរទូលាយ យើងសុខសប្បាយមករាល់ឆ្នាំ តែក្នុងឆ្នាំនេះ ហេតុអ្វីក៏ខាត ពុំបានចម្រើនផលប្រយោជន៍សោះ។ ហេតុដូចម្ដេច ក៏ព្រះបាទអស់ជុំនុំ (២៣) ពុំឃើញជុំនុំដោះទុក្ខសុខរាស្ត្រ ឱ្យបានរកស៊ីធូរទូលាយឡើងវិញ។ ខណៈនោះ សម្ដេចព្រះស្រីជេដ្ឋា ទ្រង់ព្រះសណ្ដាប់ បានជ្រាបគ្រប់ប្រការហើយ ទ្រង់ត្រឡប់ ទៅព្រះដំណាក់វិញ។ លុះព្រឹកឡើង ទ្រង់បង្គាប់ព្រះអាល័ក្ស និង ក្រុមព្រះសុភាធិបតី ឱ្យត្រាទុកថា : ព្រះរាជបញ្ញត្តិ ឱ្យតុលាការធ្វើទោស អ្នកទោស អ្នកដែលចាញ់សេចក្ដីគេនោះ ឱ្យបែងជាភាគ៣ ឱ្យប្រណីចោលភាគ១ ឱ្យយកតែភាគ២ ជាទីសម្រាលជាង ពីបូរាណច្បាប់មុន។ សេចក្ដី ដែលព្រះស្រីជេដ្ឋា បន្ធូរបន្ថយច្បាប់ឱ្យស្រាលមកនោះទ្រង់ជ្រាបដល់សម្ដេចព្រះបរមខត្តិយា មហាចន្ទរាជា អគ្គមហាបុរសរដ្ឋ ជាអម្ចាស់ទិសខាងលិច ទើបស្ដេចមានព្រះរាជបរិហារ ត្រាស់សួរអស់មន្ត្រីកវី រាជបុរោហិតថា នគរគេខាងកើត ធ្វើច្បាប់បង្គាប់ ឱ្យយកទោសឱ្យស្រាលនេះ តើជាត្រូវឬខុស? អស់សេវកាមហាមាត្យ យកមសេចក្ដីក្រាបទូល ព្រះករុណា ក្រោមល្អងធូលី ព្រះបាទថា រាស្ត្រសព្វថ្ងៃ ក្រីក្រពិបាកណាស់ គេគិតប្រណីនេះ ក៏សមគួរណាស់ហើយ។ ទើបព្រះបរមបពិត្រ ត្រាស់តបថា : អាព្រះស្ដេចកននេះ វាជាមនុស្សខូចបានជាវាប្រណីទោសអាពួក ដែលធ្វើខុសនោះ។ បើដូច្នេះ យើងឱ្យតាំងជាច្បាប់បង្គាប់ ឱ្យលក់អាមនុស្សខូចកាចនោះ ក្នុងរឿងនីមួយៗ ឱ្យតាំងក្រយាពិន័យជា ៤ ភាគ ចោលភាគ១ យកភាគ៣ ដើម្បីឱ្យអាមនុស្សនោះវា រាងចាលលែងខូចកាចតទៅ។ សេចក្ដីប្រណីរាស្ត្រដែលព្រះស្ដេចកន វាបន្ធូរច្បាប់ដូច្នេះនេះ គឺធ្វើដើម្បីឱ្យជាតិត្រកូលវាដែលខូចកាចនោះកម្រើកចិត្តលួចប្លន់តាមជាតិត្រកូលឱ្យច្រើនឡើងហើយ យើងនឹងយកតាមវាពុំបានទេ។ ឧកញ៉ាសុភាធិបតី និង ឧកញ៉ាមន្ត្រីធិរាជ ក៏ក្រាបបង្គំទទួលព្រះរាជតំរាស់ តម្កល់លើត្បូង ហើយកត់ត្រាទុកជាព្រះរាជបញ្ញត្តិ ប្រតិបត្តិតាម តរៀងមក។ នេះនៅនិយាយថា មានរាស្ត្រម្នាក់ឈ្មោះចៅ លួង ប្រពន្ធឈ្មោះនាងឥន្ទ មានក្មួយស្រីម្នាក់ឈ្មោះនាងខ្មា បាវស្រីនាងខ្មានោះ ឈ្មោះនាងគាំ។ នៅភូមិជិតនោះ មានប្រុសម្នាក់ទៀតឈ្មោះចៅពេជបានជាមានពាក្យរាស្ត្រទាំងផ្ដាស ហៅរួមសេចក្ដីថា ចៅ លួង ឥន្ទ ខ្មា គាំ ពេជ។ ខណៈនោះ ចៅពេជទៅដណ្ដឹងនាង ខ្មា យកមកធ្វើជាប្រពន្ធ។ លុះនៅយូរបន្តិចទៅ ចៅពេជ ទៅសហាយនិងនាងគាំ ជាខ្ញុំនាង ខ្មា។ ដោយខ្លាចចិត្ត ចៅលួង នាងឥន្ទជាមាជាមីង នាងខ្មាជាប្រពន្ធ ចៅពេជ ក៏ទៅគិតនិងចៅទន់ នាង ទាន ជាខ្ញុំរបស់ខ្លួន ឱ្យជួយធុរៈ។ ចៅ ទន់ នាង ទាន ក៏យល់ព្រម នាំពង្រត់នាងគាំចុះទូករត់ពីខេត្តស្រីសឈរ ទៅនគរខាងលិច ដើម្បនឹងមិនឱ្យ ចៅក្រមនគរខាងកើត ជំនុំជម្រះយកទោសបាន។ ឯចៅលួង នាងឥន្ទ លុះព្រឹកឡើងដឹងហេតុហើយ ក៏នាំស្ម័គ្រប័ក្សពួក ៦ នាក់ចុះទូកចេញពីខេត្តស្រីសឈរ តាមទៅទាន់ ចៅពេជ នាងគាំ នៅកំពង់លង្វែក។ ទទួលជាពេលនោះ បានមេគយកំពង់លង្វែក ដឹងហេតុទាន់ ក៏ចាប់បញ្ជូនខ្លួនចៅពេជ នាងគាំទៅឱ្យមេគយធំនៅកំពង់ឆ្នាំង។ មេគយនៅកំពង់ឆ្នាំង ក៏ជូនខ្លួនទៅចៅហ្វាយស្រុក ដែលរក្សាបន្ទាយខែត្ររលាប្អៀរ។ ចៅហ្វាយស្រុក សួរកត់យកចំលើយចៅពេជ។ ចៅពេជឆ្លើយដោះសាខ្លួនថា : ខ្លួនប្រាថ្នានឹងមកថ្វាយខ្លួន ជាខ្ញុំម្ចាស់ផែនដីខាងលិច តែចៅលួងជាមា មិនព្រមឱ្យមក ទើបបានជាខ្ញុំនាំប្ដីប្រពន្ធរត់មកនេះ។ តែដោយដំណើររបស់ខ្ញុំមិនបានស្ងប់ស្ងាត់ ទើបបានជាចៅលួង ជាមាតាមមកទាន់ ចាប់បានខ្លួនខ្ញុំយ៉ាងនេះ។ ចំលើយចៅលួងឆ្លើយថា : ចៅពេជនេះ ជាប្ដីនាងខ្មា ដែលត្រូវជាក្មួយប្រសាខ្ញុំបាទ។ វាផិតនាងខ្មា ទៅសហាយនឹងនាងគាំ ជាបាវនាង ខ្មា ហើយនាំពង្រត់នាងគាំព្រមទាំង យកទ្រព្យរបស់មកផង។ នោះចៅក្រម បាឡាត់ខែត្រ វិនិច្ឆ័យសេចក្ដីថា បើលួចនាំពង្រត់ខ្ញុំគេមកមានក្នុងមាត្រា ១ច្បាប់ក្រមទាសកម្មករ ត្រូវមានទោស។ តែក្នុងរឿងនេះ លួចខ្ញុំប្រពន្ធឯងនេះ គ្មានមាត្រាច្បាប់ និងឱ្យចៅពេជមានទោសឡើយ។ ចៅក្រមកាត់សេចក្ដីដូច្នេះ ចៅលួងមិនសុខចិត្ត ក៏សុំឱ្យសាលាខែត្របញ្ជូនទៅតុលាការក្នុងខែត្របរិបូណ៌។ ឧកញ៉ាសុភាធិបតី មន្ត្រីកុត្តរាជ កាត់សេចក្ដីតាមច្បាប់ ត្រូវនឹងសាលាខែត្រ។ គូក្ដីមិនសុខចិត្ត នាំឡើងក្រាបបង្គំទូល ព្រះករុណាមហាចន្ទរាជាធិរាជ ព្រះករុណាទ្រង់កាត់សេចក្ដីថា : ប្រពន្ធជាអ្នកទំនុកបម្រុង ហើយខ្លួនលួចចាំពង្រត់ខ្ញុំប្រពន្ធឯងនេះ ត្រូវមានទោសធ្ងន់ជាងលួចខ្ញុំអ្នកដទៃ ដូច្នេះអ្នកប្រព្រឹត្តខុសនេះ ត្រូវឱ្យបណ្ដើរអាក្រោស ៣ ថ្ងៃហើយវាយខ្នង ១០០ ខ្វាប់ នឹងព្រ័ត្រលួសហើយហូតនាងគាំ ជាខ្ញុំនាងខ្មា និងចៅ ទន់ នាងទាន ជាខ្ញុំចៅពេជ នាំទៅប្រគល់ឱ្យនាងខ្មាវិញ ឱ្យនាងខ្មាដាច់មេត្រីក៏បាន ជាប់មេត្រីវិញក៏បាន។ ក្រោយនោះព្រះបរមបពិត្រ ត្រាស់ឱ្យតែងច្បាប់គ្រប់ក្រម។ ឧកញ៉ាសុភាធិបតីមន្ត្រីកុត្តរាជ ក៏ប្រជុំគ្នាតែងច្បាប់ តាមត្រាស់បង្គាប់ហើយ ព្រះករុណាក៏ចេញត្រួតត្រារាល់ពេលវេលា។ លុះរួចជាស្រេចហើយ ទើបទ្រង់ឱ្យកិត្តិយសដល់លោកជំទាវ បែរ៉ាជាព្រះមាតាចិញ្ចឹម ត្រាស់ជាព្រះរាជបញ្ញត្តិថា: តាំងពីថ្ងៃនេះទៅ នឹងធ្វើហត្ថ ធ្វើព្យាយាមជាអ្វីៗ ឱ្យយកហត្ថលោកជំទាវ បែរ៉ាជាកំណត់។ ហេតុនេះហើយ បានជារៀងមក មនុស្សទាំងពួង ក៏យកតែតាមហត្ថ បែរ៉ានោះ។ លុះដល់ចេញព្រះវស្សា ឆ្នាំមមែ បញ្ចស័ក វស្សានោះ ព្រះបរមរាជឱង្ការមហាចន្ទរាជា ទ្រង់មានព្រះរាជឱង្ការថា : កាលមុន យើងមានធ្វើព្រះរាជពិធី ចេញព្រះវស្សាម្ដងហើយ នៅកំពង់ប្រាសាទ ខែត្រលង្វែក។ ក្រោយនោះ យើងរវល់តែនឹងការសង្គ្រាមយើងមិនទាន់បានធ្វើទេ។ ដូច្នេះ តាំងអំពីថ្ងៃនេះទៅ យើងត្រូវធ្វើព្រះរាជពិធី អុំទូក លយកន្ទោង ផ្ដាច់ព្រះវស្សាម្ដង ៣ រដូវ អកអំបុក សំពះព្រះខែ ម្ដង៣ថ្ងៃ ជាសណ្ដាប់ព្រះមហាក្សត្រតទៅ តាមព្រះរាជពិធីព្រាហ្មណ៍កុំឱ្យខានឡើយ។ នោះនាម៉ឺន សព្វមុខមន្ត្រីក៏បានរៀបព្រះរាជពិធី តាមព្រះរាជបញ្ញត្តិ តាំងពីថ្ងៃនោះរៀងមក។ ព្រះពិធី អុំទូកលយកន្ទោងនោះរួចហើយ ទ្រង់ត្រាស់ឱ្យបើកព្រះរាជទ្រព្យ ចំណាយចាយជួល សេនាទាហាន រេហ៍ពលឱ្យលើកដីខឿនព្រះវិហារខ្លះ កាប់ឈើធ្វើគ្រឿងព្រះវិហារខ្លះ ធ្វើព្រះអារាម នៅទីដែលតាំងព្រះពន្លាជ័យ ឯជើងផ្សារបរិបូណ៌។ ព្រះអង្គតែងស្ដេច ទៅទតព្រះនេត្រត្រួតត្រាការនោះរឿយៗ។ ខណៈនោះ មានពួកល្ខោនម្នាក់ជាតួព្រះលក្ខណ៍ ប្រកបដោយរូបឆោមលោមពណ៌ល្អ។ ស្ដេចតែងឱ្យអញ្ជើញគ្រឿងជិតព្រះអង្គ។ លុះដល់ខែបុស្ស ថ្ងៃចន្ទនោះ កំលោះរូបល្អនោះ កាត់សក់តែងខ្លួន ចូលទៅក្នុងវាំង អស់ជនទាំងឡាយ សរសើររាល់មាត់ថា : នាយកំលោះរូបល្អ កាត់សក់ម្ដងនេះ សមនឹងរូបកាយណាស់ទាំងព្រះករុណាជាម្ចាស់ជីវិតលើត្បូង ក៏ពេញព្រះរាជហឫទ័យដែរ។ ទ្រង់នាំខ្លួនទៅបង្ហាញព្រះអគ្គទេពី និង ព្រះស្នំក្រុមការ។ ព្រះអគ្គមហេសី ក៏ក្រាបទូលសរសើរគ្រប់គ្នា។ តែក្នុងគ្រានោះទ្រង់ទតព្រះនេត្រទៅ ឃើញសក់នៅជាប់នឹងកៀនត្រចៀក និង កចៅ ^(២៤) នោះនៅឡើយទើបទ្រង់ត្រាស់ថា : ឱ្យចៅនោះទៅលាងកនោះចេញ។ នាយកំលោះរូបល្អនោះ ក្រាបថ្វាយបង្គំលាចេញទៅ។ សម្ដេចព្រះបរមបពិត្រ ទ្រង់ក្រែងយឺតយូរក្រឡេកព្រះនេត្រទៅ ឃើញទាហានក្រុមវាំងពីរនាក់ ទ្រង់ត្រាស់ថាឱ្យទៅជួយលាងកវាឱ្យឆាប់ផង។ ទាហានក្រុមវាំងពីរនាក់នោះ ឮពុំច្បាស់ ស្មានថា : ទ្រង់ត្រាស់បង្គាប់ឱ្យតាមទៅកាត់ ក ក៏តាមទៅទាន់ឃើញហើយ ក៏ចាប់ចៅនោះ ចងចំណង ៥ ប្រការ ឱ្យអង្គុយភាវនានៅវាលខាងត្បូងបន្ទាយលួង ហើយប្រហារជីវិត។ ខណៈនោះ មានតួល្ខោនម្នាក់ទៀត ជាគូ នឹងចៅនេះហើយជាមិត្តនឹង នាយកំលោះរូបនោះផង លុះបានដឹងហេតុនេះហើយ ក៏ចូលទៅក្រាបបង្គំទូល អម្ចាស់ផែនដីត្រើយខាងលិចឱ្យជ្រាប។ លុះទ្រង់ជ្រាបហើយ ព្រះបាទអ្នកជាម្ចាស់ត្រាស់ប្រើម្នាក់ទៀតថា : ឱ្យទៅឃាត់កុំឱ្យប្រហារជីវិត។ ក្រោយនោះទ្រង់យល់ថា : បំរើដែលឱ្យទៅឃាត់នោះ ទៅមិនទាន់ក៏ឱ្យយួរក្បាលទៅចោលឱ្យដាក់នឹងតោក ឬតុតម្កល់ក្បាលនោះ កុំឱ្យខូច ហើយឱ្យចូលមក នឹងបានមើលសក់ មើលមុខជាផ្លាស់ប្ដូរដូចម្ដេច ឬ នៅល្អដូចដែល។ ព្រះរាជបំរើចេញទៅ ឃើញទាហានក្រុមវាំងនោះ យួរក្បាលចូលមក ក៏ស្រែកទៅថាស្ដាប់មិនបានជាក់ ទៅកាប់ឯក្បាលកំលោះនោះកូវ ទ្រង់ប្រោសគេម៉្លេះ ហើយទៅកាប់ចោលអសារឥតការ តែបើបានជាកាប់ហើយកុំយួរ "ហេតុនេះហើយ បានជាជាប់ឈ្មោះស្រែវាល ភូមិកំលោះយូររៀងមក"។ ឯនាយទាហានក្រុមវាំង ទាំងពីរនាក់នោះ ឮហើយភិតភ័យណាស់ គិតថាខ្លួនមុខជានឹងអស់ជីវិតហើយ រួចប្រគល់ក្បាលនោះឱ្យទៅព្រះរាជបំរើនាំទៅថ្វាយឯខ្លួន ក៏គេចរត់ពួនព្រៃទៅ។ ទាហានទាំងនោះគិតថា បើខ្លួនខំតែនៅក្នុងនគរខាងលិចនេះមុខជាហ្លួង ឱ្យតាមយកទៅសម្លាប់មិនខាន ដូច្នោះមានតែរត់ទៅពឹងបុណ្យបារមី ហ្លួងខាងកើតវិញទើបជា។ គិតព្រមគ្នាហើយ ទាហាននោះ ក៏នាំគ្នារត់ទៅ។ លុះរត់ទៅដល់វាលស្រាបអង្កាម ទាហានទាំងនោះគិតថា : ទៅទាំងឈាមប្រឡាក់ខ្លួន ប្រឡាក់ដាវយ៉ាងនេះ តែជួបនឹងកងល្បាត មុខជាគេចាប់ទៅថ្វាយវិញពុំខាន។ គិតដូច្នោះហើយ ក៏នាំគ្នាចូលទៅងូតទឹក លាងដាវ ក្នុងត្រពាំងវាលស្រាបអង្កាមនោះ "បានជាជាប់ហៅ ត្រពាំងលាងដាវ រៀងមក"។ ឯព្រះរាជបំរើ នាំក្បាលនាយកំលោះរូបល្អ ទៅថ្វាយ ព្រះបរមបពិត្រទ្រង់ត្រាស់សួររកទាហាន ក្រុមវាំងទាំងពីរនាក់នោះ។ ព្រះរាជបំរើក្រាបទូលថា : ទាហានទាំងពីរនាក់នោះ ប្រគល់តែក្បាលនេះ មកឱ្យទូលព្រះបង្គំជាខ្ញុំហើយ គេរត់បាត់ទៅ ទ្រង់ជ្រាបថា ទាហានក្រុមវាំងទាំងពីរនោះមុខជារត់ទៅពឹងអាស្ដេចកន ពុំខានឡើយ ទើបទ្រង់ត្រាស់បង្គាប់ ឧកញ៉ាដ៏រុងសេនា ចាងហ្វាងទាហាននោះ ឱ្យចាត់ទាហានសេះ២០ នាក់ ឱ្យទៅតាមចាប់យកខ្លួន ទាហានក្រុមវាំងទាំងពីរនាក់នោះឱ្យបាន។ ឧកញ៉ាដ៏រុងសេនា ក៏ចាត់បំរើសេះ ២០ នាក់ឱ្យទៅតាមដូចត្រាស់បង្គាប់។ ទាហានទាំង២០នាក់ក៏ស្រូតតាមទៅ បានឃើញទាហានក្រុមវាំងទាំងពីរនាក់ កំពុងងូតទឹកលាងដាវក៏ចាប់នាំខ្លួនមកក្រាបបង្គំថ្វាយ។ ព្រះបរមបពិត្រ ទ្រង់ឱ្យតុលាការ ពិចារណា សួរកត់យកចំលើយតាមច្បាប់។ ទាហានទាំងពីរ នាក់នោះឆ្លើយថា : ខ្លួនស្ដាប់ ឮថាទ្រង់ត្រាស់ឱ្យកាប់ក ទើបបានជាកាប់ លុះកាប់ហើយភិតភ័យ ទើបបានជារត់ចូលហ្លួងខាងកើត ប្រាថ្នាឱ្យរួចជីវិត។ ព្រះបាទបរមបពិត្រ ជាអម្ចាស់ជីវិតលើត្បូងទ្រង់ជ្រាបហើយ ទ្រង់ព្រះពិរោធណាស់ ទ្រង់ត្រាស់ឱ្យសេនាបតី ចេញសំបុត្របញ្ញត្តិ ឱ្យលើកលែង ហៅហ្លួងខាងកើត ឱ្យហៅតែព្រះស្ដេចកន ថាបើអ្នកណាមិនស្ដាប់ នឹងយកទោសដល់ជីវិត។ បន្ទាប់មក ព្រះបាទអ្នកជាអម្ចាស់ ទ្រង់ត្រាស់បង្គាប់ភ្នាក់ងារ ឱ្យយកក្បាលកំលោះរូបល្អនោះទៅ ធ្វើសាលា ធ្វើបុណ្យតាមសមគួរ។ បន្ទាប់មក ទ្រង់ត្រាស់ឱ្យយកទាហានក្រុមវាំងទាំងពីរនាក់នោះ ទៅប្រហារជីវិត ទុកជាបំរាម។ ក្រោយនោះ ក្នុងឆ្នាំដដែល ព្រះបរមខត្តិយាមហាចន្ទរាជា ព្រះអង្គឱ្យតែងសំពៅពីរ ផ្ទុកទំនិញទៅលក់នៅស្រុកជ្វា ម៉ាឡាយូ ហើយទិញបានកាំភ្លើងធំ ១០០ កាំភ្លើងតូច ១០០០ ដើម ថែមលើកាំភ្លើងចាស់ ទុករក្សាព្រះនគរ។ ឯសម្ដេចព្រះស្រីជេដ្ឋាអម្ចាស់ផែនដីខាងកើត កាលជ្រាបថា : សម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជាទិញកាំភ្លើងបានជាច្រើន មកទុកសម្រាប់ព្រះនគរ ហើយ ព្រះអង្គ ក៏ឱ្យធ្វើសំពៅពីរផ្ទុកទំនិញទៅលក់ឯស្រុកម៉ាឡាយូដែរ ហើយទិញបានកាំភ្លើងធំ​ ១៥០ កាំភ្លើងតូច ៣០០ ដើម។ លុះសំពៅនោះវិលមកវិញខ្យល់ផាត់សំពៅមួយទៅជាប់នៅពាម "ប្រហែលជាពាមមាត់ជ្រូក" សំពៅមួយទៀត ជាប់នៅស្រុកកំពត។ នោះនាយកងទ័ព ស្រុកពាម ស្រុកកំពតចាប់បានសំពៅមួយ យកបានកាំភ្លើងធំ ១៥០ កាំភ្លើងតូច ៣០០ ដាក់ផ្ទុករទេះឱ្យមេឃុំនាំទៅថ្វាយ ព្រះបាទអ្នកជាអម្ចាស់ នៅបន្ទាយខែត្របរិបូណ៌។ ព្រះបាទអ្នកជាអម្ចាស់ផែនដីខាងលិច កាលទ្រង់ទតឃើញបំរើនាំគ្រប់សព្វសស្ត្រាវុធមកក្រាបបង្គំថ្វាយហើយ ទ្រង់ព្រះអំណរណាស់។ ទ្រង់ប្រោសព្រះរាជទានរង្វាន់ដល់មេទ័ពមេកងនោះជាច្រើន។ សម្ដេចព្រះស្រីជេដ្ឋា ម្ចាស់ផែនដីខាងកើត ស្ដេចគង់នៅព្រះរាជវាំងស្រីសឈរ ទ្រង់ត្រាស់ឱ្យកេណ្ឌកងទ័ពបាន ១៤០០០០ នាក់ ទ្រង់ឱ្យចៅហ្វាទឡ្ហៈកៅ និង សម្ដេចចៅពញាមោង នៅរក្សាបន្ទាយស្រឡប់ពិជ័យព្រៃនគរហើយ ហើយទ្រង់ចាត់ ចៅពញាចក្រី ឃុំពល ៣០០០០ នាក់ជាទ័ពមុខ ចៅពញាក្រឡាហោម ឃុំពល ២០០០០ នាក់ ជាទ័ពស្ដាំ ចៅពញាវៀងឃុំពល ២០០០០ នាក់ ជាទ័ពឆ្វេង ចៅពញាវាំង ឃុំពល ២០០០០ នាក់ ជាទ័ពក្រោយចៅពញាស្រាល ឃុំពល ១០០០០ នាក់ ជាកងក្រវែលខាងស្ដាំ ចៅពញាលំពាំង ឃុំពល ១០០០០ នាក់ ជាទ័ពកងក្រវែលខាងឆ្វេង ចៅពញាស្នងធ្នឹមព្រះនគរ ឃុំពល ១០០០០ នាក់ ជាកងក្រវែលខាងមុខ ព្រះអង្គស្រីជេដ្ឋាឯង ឃុំពល ៣០០០០ នាក់ ជាទ័ពហ្លួងឆ្លងមកដល់ស្រុកភ្នំពេញហើយ លើកទ័ពគ្រប់កង ព្រមដោយនូវស្វេតច្ឆ័ត្រ អភិរម សែនត្វាន់ឡើងគង់ព្រះទីនាំងស័ង្ខរស្មី លើកទ័ពតម្រង់ទៅខែត្របរិបូណ៌។ ឯសេះល្បាត ខាងព្រះបរមខត្តិយាមហាចន្ទរាជា ឃើញហើយ ក៏ឃ្មាតខ្មី យកសេចក្ដីទៅក្រាបបង្គំទូល ព្រះបរមបពិត្រ។ លុះទ្រង់ជ្រាបគ្រប់ប្រការហើយ ទ្រង់ត្រាស់ឱ្យសម្ដេច ព្រះភាគិនេយ្យោយសរាជា ឡើងទីជានាយយក និងមន្ត្រីខាងជើងទឹក លើកទ័ពទូកគង់ព្រះទីនាំងចក្រពត្តិ សារាយអណ្ដែតនាំទូកចម្បាំង ៤០០ ហើយទ្រង់ចាត់ទ័ពជើងគោកថែមទៀត។ ទ្រង់ត្រាស់ឱ្យឧកញ៉ាចក្រីទេព កូនពញាមឿង ឃុំពល ១០០០០ នាក់ ជាទ័ពស្ដាំឱ្យចៅពញាឧទ័យធិរាជ "សូ" ឃុំពល ១០០០០ នាក់ជាទ័ពឆ្វេង ឱ្យឧកញ៉ារាជតេជះ ឃុំពល ១០០០០ នាក់ជាទ័ពក្រោយ ឱ្យឧកញ៉ាវង្សាអគ្គរាជ ឃុំពល ១០០០០ នាក់ជាកងជន្ល ឱ្យឧកញ៉ានរិន្ទ្រធិបតី ចៅពញាមនោមេត្រី ចៅពញាស្រែន្យាធិបតី ចៅពញាស្រែន្យសេនា ឃុំពលម្នាក់ៗ ៣០០០ នាក់ ទៅបង្កប់នៅសងខាងផ្លូវ ឱ្យសម្ដេចព្រះសុទត្តឃុំពល ដំរី ៣០០០ ទៅបង្កប់ក្នុងព្រៃខាងលិចវាលស្រាបអង្កាម ឱ្យឧកញ៉ាដ៏រុងសេនាឃុំពលសេះ ៥០០ ជាកងជន្លទី២។ លុះបានឫក ជាពេលាល្អហើយ បុរោហិតក៏តាំង ផ្លុំត្រែស័ង្ខ ហោរាថ្វាយឫក្សរួចហើយ ព្រះបរមបពិត្រមហាខត្តិយា ចន្ទរាជាទ្រង់គ្រឿង កកុធភណ្ឌ ^(២៥) សម្រាប់រាជយុទ្ធ ឡើងគង់ព្រះទីនាំងពិជ័យរាជកុញ្ជរ លើកអស់និករចេញទៅ។ ឯឧកញ៉ាវង្សាអគ្គរាជ ជាកងជន្លទី១ លើកទ័ពទៅដល់ស្ទឹងក្រាំងពន្លៃ ជួបនឹងទ័ពព្រះស្រីជេដ្ឋា (គឺព្រះស្ដេចកន) ហើយបានតតាំងច្បាំងគ្នានៅទីនោះយូរបន្តិច ក៏ឧកញ៉ាវង្សាអគ្គរាជ នាំពលរត់ថយក្រោយ មកដល់ខាងលិចភូមិឈូកស ខែត្រលង្វែក។ ខណៈនោះឧកញ៉ានរិន្ទសេនា ឃុំពលទាហានសេះ ៤០នាក់ កាល់ពលខ្លួន និងពលឧកញ៉ាវង្សាអគ្គរាជ ឱ្យចូលតតាំងច្បាំងទៀត ហើយបណ្ដែតទូកថយក្រោយ។ មេទ័ពខាងព្រះស្ដេចកន ឃើញហើយយល់ថា : ខ្លួនមានជ័យជំនះក្នុងសង្គ្រាមពីរដងហើយ ក៏បរពលសម្រុកគ្រលុកតាមទៅដល់ស្ទឹងជ្រៃ។ ឧកញ៉ាចក្រីទេពជាកងជន្លទី៣ ក៏ចេញពីព្រៃបរពលតមួយស្របក់ ក៏នាំពលគេចរត់ចេញថយទៅទៀត។ ខណៈនោះ នាយកងទ័ពខាងព្រះស្ដេចកន ស្រែកទូលថា : ចក្រីបាក់ទ័ពទៀតហើយ ^(២៦) ឯកងទ័ពគ្របកងខាងព្រះស្ដេចកន ឮថា ចក្រីបាក់ទ័ពទៅទៀតហើយ ក៏រឹងរឹតតែមានចិត្តជោរឡើង មិតតែដេញតាមទៅ ត្រាតែជួបនឹងទ័ពឧកញ៉ាក្រឡាហោម ដែលបង្កប់ចាំនៅវាលស្រាបអង្កាមនោះ។ ឧកញ៉ាក្រឡាហោមក៏ទទួលច្បាំងជាមាំមួន សម្ដេចព្រះសុទត្ត ដែលឃុំដំរីចម្បាំង ៣០០ នោះ ឃើញបានឫក្សហើយ ក៏បរដំរីជល់ជាន់មកពីក្រោយ។ ឯកងទ័ពដែលបង្កប់ទាំងសងខាងនោះ ក៏វាយប្រសប់ពីឆ្វេងពីស្ដាំ ទាំងព្រះបរមបពិត្រ ក៏បែរព្រះទីនាំងរាជកុញ្ជរចូលលុកលុយកាប់ចាក់ប្រសព្វគ្នាមកបណ្ដាលឱ្យស្លាប់ពលខាងព្រះស្ដេចកនប្រមាណ ២០០០០ នាក់។ លុះដល់មុខព្រះស្ដេចកន ព្រះទីនាំងពិជ័យរាជកុញ្ជរ ដែលចេះកាន់នូវអាវុធគ្រវែងចាក់សម្លាប់ពួកពលព្រះស្ដេចកន បណ្ដាលឱ្យស្លាប់ជាច្រើន។ ស្ដេចកន ទ្រាំមិនបានក៏បែកទ័ព រត់កាត់ព្រៃមកដល់ចុងព្រៃរលាប្អៀរខាងស្ដាំចោលទ័ពអស់ជាប់តែខាងទាហានស្មើចិត្តប្រមាណ ១០០ នាក់ ហើយមកជួបនឹងទ័ព ឧកញ៉ាសួគ៌ាលោក ឧកញ៉ាមនោមេត្រី ឧកញ៉ាឧទ័យធិរាជ ដែលបង្កប់ក្នុងព្រៃ។ ទ័ពទាំងនោះស្ទុះចេញមកតាំងហ៊ោ ដេញទ័ពស្ដេចកន ខ្ចាត់ខ្ចាយទៅទៀត។ ស្ដេចកន នៅសល់តែទាហាន ១០០ នាក់រត់តាមទៅៗ លុះទៅដល់ចុងភូមិតាជេស ខែត្រលង្វែក កងទ័ព ១០០ នាក់នោះ ពុំចេះហែលទឹកទាំងអស់គ្នាទេ ចេះតែ ២០ នាក់ប៉ុណ្ណោះ។ អ្នកចេះហែលក៏រត់ទៅលើកោះតូច នាំគ្នាតោងសេះព្រះ ទីនាំងសង្ខរស្មីនោះ ឆ្លងទៅស្ទឹងស្ងួតជើងព្រៃជាត្រើយខាងកើត។ លុះកងទ័ព ឧកញ៉ាយមរាជ ឧកញ៉ាសួគ៌ាលោក ដេញទៅដល់ឃើញទ័ពសត្រូវកំពុងតែហែលក៏ស្រែកហៅ កងទ័ពជើងទឹកឱ្យតាមចាប់។ សូរស័ព្ទដែលបង្កូកហៅទ័ពជើងទឹកតែមួយម៉ាត់ម្នាក់ ក៏លាន់ឮដូចជាគេស្រែកហ៊ោ (ព្រោះហេតុនោះហើយ បានជាកោះតូចនោះ ប្រែឈ្មោះហៅថា កោះហ៊ោរៀងមក)។ ឯម៉ឺនពិភក្ដិលិខិត ម៉ឺនជំនិតសទ្រង់ ម៉ឺនបម្រុងអក្ខរា ទាំង៣ នាយជាអាមាត្យ ជាមន្ត្រីស្ដេចកនជាប់បាវប្រាំមួយប្រាំពីរនាក់ ស្ពាយត្រា ជាសម្រាប់រាជរបស់ស្ដេចកន នោះរត់បែកពីស្ដេចកន ទៅដល់ចុងភូមិកំពង់ម្ដា ខែត្ររលាប្អៀរ ក៏ចាប់យកទូកអ្នកស្រុកនោះ ចុះចែវតាមស្ដេចកនទៅ។ មានព្យុះខ្យល់ រលកបោកខ្លាំង ទូកលង់លិចទាំងត្រាសម្រាប់រាជ្យនោះ បាត់ទៅក្នុងព្រះធរណី បាតទន្លេនៅទីនោះ ក៏ស្រុតទៅជ្រៅពន់ប្រមាណ។ នាយអាល័ក្សទាំង ៣ យកផ្ដៅពីរបន្ទាសមកតតែមួយសំយុងទៅត្រង់កន្លែងដែលលង់ត្រានោះ ក៏ពុំដល់ នឹងរកមនុស្សឱ្យមុជតាមទៅ មនុស្សផងឃើញជ្រៅណាស់ ពុំហ៊ានមុជតាម។ នាយទាំង ៣ នាក់ខ្លាច ខុសនឹងព្រះស្ដេចកន ក៏នាំគ្នាមុជទឹកទៅតាមត្រានោះលុះដល់មរណៈទាំង ៣ នាក់នោះទៅ "ព្រោះហេតុនោះ បានជាទីនោះ ហៅអន្លង់ត្រារាជ្យ យារៗមកហៅថា តំបន់អន្លង់រាជ្យ" ទ្រង់ស្រូតព្រះទីនាំងចក្រពត្តិសារាយអណ្ដែតប្រជួសតាមទៅដល់កៀនតាឆឹង។ ឯសម្ដេចព្រះស្រីជេដ្ឋា ទតពីលើខ្នងសេះព្រះទីនាំងទៅឃើញ ក៏បរសេះព្រះទីនាំងនោះ នាំទាហានរួមចិត្តមកដល់ចុងភូមិកំពង់ចាម ក៏បរសេះព្រះទីនាំងនោះ ហែលឆ្លងទឹក តម្រង់ទៅតំបន់ដូនម៉ៅត្រើយខាងកើត ព្រមទាំងទាហានរួមចិត្ត ២០ នាក់នោះ ក៏ហែលតោងសេះនោះទៅដល់ច្រាំងទន្លេម្ខាង សេះនោះក្លាយជានាគមុជទឹកបាត់ទៅ។ នេះនឹងនិយាយ អំពីសម្ដេចចៅហ្វាកៅ ដែលចាំរក្សាបន្ទាយស្រឡប់ពិជ័យព្រៃនគរនោះ មុននេះ ៣ ថ្ងៃ យល់សប្ដិឃើញ ខ្យល់កំបុត្រត្បូង កួចទង់ជ័យ សម្ដេចព្រះស្រីជេដ្ឋាជាភ្លើងឆេះអណ្ដែតកណ្ដាលអាកាស ហើយធ្លាក់នៅកំពង់ចាម។ លុះព្រឹកភ្ញាក់ឡើង ភ័យណាស់ និយាយប្រាប់និមិត្តនោះឱ្យសម្ដេចចៅពញាហែង ជាបិតាក្មេក សម្ដេចព្រះស្រីជេដ្ឋាស្ដាប់ហើយ ហៅហោរាមកប្រាប់ហេតុឱ្យទាយ។ ហោរាពិនិត្យទៅឃើញថា : យល់សប្ដិថ្ងៃអង្គារ ជាភ្លើង ហើយឃើញឆេះទង់ជ័យនោះទំនាយថា ទ័ពលួងបរាជ័យហើយ ត្រង់ដែលថាឃើញ ខ្យល់កំបុតត្បូង កួចនាំទៅកណ្ដាលអាកាសនោះថាជាបុណ្យបារមីនៅមាន មានទេវតានាំឱ្យរួចពីចំណោម ត្រង់ដែលភ្លើងធ្លាក់ទឹក នៅកំពង់ចាមនោះថាលួងនឹងរួចដល់ទីនោះ។ សម្ដេចចៅហ្វាកៅ ឮ ហើយភ័យណាស់ក៏ឱ្យសម្ដេចចៅពញាហែង នៅចាំរក្សាបន្ទាយ ហើយផ្ដាំថា ឱ្យខិតខំកេណ្ឌរេហ៍ពល ទុកបម្រុងឱ្យបានច្រើន។ ឯខ្លួនសម្ដេចចៅហ្វាកៅ នាំខ្មាន់ធ្នូ និងទាហានកាំភ្លើងតូច ១០០០ នាក់ និងព្រះទីនាំងគជេន្ទ្រយុទ្ធ ទៅបោះទ័ពចាំ នៅដូនម៉ៅជាត្រើយទន្លេខាងកើត។ លុះឃើញសម្ដេចព្រះស្រីជេដ្ឋា គង់សេះនាំទាហាន ហែលឆ្លងមកដល់ច្រាំងហើយ សេះនោះក៏លិចវិនាសទៅក្នុងទឹកទៅ ចៅហ្វាកៅ ក៏ស្ទុះទៅទទួលយករួច តែសម្ដេចព្រះស្រីជេដ្ឋា និងទាហានរួមមិត្ត ២០ នាក់នោះ ដល់ទៅលើមាត់ច្រាំង ល្មមព្រះទីនាំងចក្រពត្តិនោះ ត្រឡប់មកដល់សម្ដេចចៅហ្វាកៅ ឱ្យទាហានបាញ់ធ្នូ បាញ់កាំភ្លើង កុំឱ្យព្រះភគិនេយ្យោយសរាជា ឡើងតាមមកបាន។ ព្រះយសរាជា ក៏ត្រឡប់ព្រះទីនាំង មករកទ័ពទូក ដែលតាមទៅជាក្រោយវិញ។ លុះជួបហើយស្ដេចឱ្យឈប់នៅទីមួយអន្លើ។ ជួនជាពេលនោះ មានខ្យល់ព្យុះខ្លាំងណាស់ ស្ដេចត្រាស់ឱ្យយកអាវុធសឹកទុកសិន ហើយចូលទូកចម្បាំងទៅឈប់ក្នុងបឹងមួយអន្លើ។ ទ្រង់ឱ្យសាងវត្តមួយនៅទីនោះទុកជា ព្រះកេរ្តិ៍ ហេតុនោះហើយ បានជាប់ឈ្មោះហៅថា វត្តព្រែកលួងរៀងមកដល់បច្ចុប្បន្នសព្វថ្ងៃនេះ។ ឯសម្ដេចចៅហ្វាកៅ កាលបានទទួលសម្ដេចព្រះស្រីជេដ្ឋារួចហើយ ជួនជាវេលាយប់ ក៏អញ្ជើញស្ដេចផ្ទំ សម្រាកកំលាំង នៅក្នុងព្រៃដូនម៉ៅនោះទៅ តែទីនោះមានមូសខ្លាំងណាស់ នឹងទ្រាំពុំបាន ទើបសម្ដេចព្រះស្រីជេដ្ឋា ទ្រង់ផ្សងមិនឱ្យមានមូស មូសក៏គ្មានក្នុងទីនោះរៀងមកដល់ឥឡូវនេះ។ លុះព្រឹកឡើង សម្ដេចចៅហ្វាកៅអញ្ជើញសម្ដេចព្រះស្រីជេដ្ឋាឡើងគង់ព្រះទីនាំង ពិជ័យគជយុទ្ធ នាំរេហ៍ពលទាំង ១០២០ នាក់ស្រូតរូតដល់ទៅភូមិដំរីស ព្រះទីនាំងពិជ័យគជយុទ្ធនោះ ឈឺស្រុតនៅទីនោះទៅ។ ព្រះស្ដេចកនទ្រង់ធ្វើបុណ្យហើយ ឱ្យកប់ដំរីនោះនៅទីនោះ បានជាជាប់ហៅទួលខ្នប់ព្រះដំរីរៀងមក។ សម្ដេចព្រះស្រីជេដ្ឋា ទ្រង់ពិនិត្យពីព្រះទីនាំង ពិជ័យគជយុទ្ធ និងព្រះទីនាំងស័ង្ខរស្មីកាលណាទ្រង់សង្ស័យនឹងបុណ្យបារមីព្រះអង្គ ជាពន់ពេក ទ្រង់នឹកថា : កាលខ្លួនអញមានបុណ្យ ត្រូវបានព្រះទីនាំងពីជ័យគជយុទ្ធនោះ គឺបានក្នុងកាលកសាងបន្ទាយស្រឡប់ពិជ័យព្រៃនគរ គឺថាកាលនោះ មានហ្មម្នាក់ឈ្មោះផៃនាំយកដំរីមកថ្វាយ ដែលមានកំពស់១០ហត្ថ។ ថ្វាយរួចហើយ ហ្មផៃនោះ ត្រឡប់ទៅវិញបាត់ ពុំដឹងជានៅស្រុកណា ភូមិណាទេ ឱ្យរកខ្លួន នឹងឱ្យរង្វាន់ ពេញចិត្ត ក៏រកខ្លួនពុំឃើញ។ ឯព្រះទីនាំងស័ង្ខរស្មីទៀត កាលអញលើកទ័ព ដេញព្រះស្រីសុគន្ធបទ ដល់ទៅក្បាលកោះសូទិន ទាំងយប់នោះ ក៏មានឈ្មោះ ចៅឥន្ទ យកសេះនោះមកថ្វាយ ដែលមានកំពស់ ១០ ហត្ថ ៤ ធ្នាប់មានកំលាំងហែលទឹក សន្ធឹកដូចរន្ទះ គឺហែលក្នុងថ្ងៃបាន ១០០០ សិន លឿនលើសប្លែកនឹងសេះទាំងពួង។ លុះព្រឹកឡើង រកចៅឥន្ទ ដែលថ្វាយសេះនោះ នឹងឱ្យរង្វាន់ក៏រកពុំឃើញ។ ព្រះទីនាំងទាំងពីរនេះ ដូចជាទេវតានិម្មិតថ្វាយឥឡូវវិនាសអស់ទាំងពីរទៅហើយ ដូច្នេះឃើញថា បុណ្យបារមីអញ មិនយឺនយូរ ប៉ុន្មានឡើយ។ គិតហើយ ស្ដេចកន ក៏ទ្រង់ព្រះកន្សែងសោកជារ៉ាំរ៉ៃ ក្រៃពេកណាស់។ សម្ដេចចៅហ្វាកៅ យល់សម្ដេចព្រះស្រីជេដ្ឋា ជាក្មួយយំសោកស្ដាយព្រះទីនាំងខ្លាំងពេកដូច្នោះក៏គិតថា : បើអញមិនក្លែងនិយាយ ឱ្យមានតំរេកទេ ឃើញថាសម្ដេចព្រះស្រីជេដ្ឋា នឹងដល់អស់ព្រះជន្មក្នុងគ្រានេះមិនខាន។ គិតហើយ ចៅហ្វាកៅក៏ក្រាបទូលថា : សូមទ្រង់កំសាន្តព្រះរាជហឫទ័យខ្លះទៅ កុំអាល័យព្រះទីនាំងទាំងពីរនោះខ្លាំងពេក ព្រះទីនាំងនោះ វាស្រុតស្នងព្រះអង្គ ដែលទ្រង់មានព្រះគ្រោះជាទំងន់នោះ។ ឯបុណ្យបារមី ព្រះអង្គនៅមានទៅមុខជាច្រើន ពីព្រោះថា ក្រោយព្រះអង្គលើកទ័ពទៅធ្វើសង្គ្រាមនឹងព្រះចន្ទរាជានោះ ចៅហ្វាយស្រុកជើងបាក់ដែង នាំដំរី ២ សេះ២ មកចាំក្រាបទូលថ្វាយ ទំហំនិងកំពស់ប្រហែលៗគ្នា នឹងព្រះទីនាំងមុននេះ ហេតុនេះទ្រង់នឹងព្រួយព្រះទ័យស្ដាយអ្វី សេះ ១ ដំរី ១ នោះ។ វាបាត់ទៅតែពីរ យើងបានដល់ទៅបួនឡើងវិញហើយ។ សម្ដេចព្រះស្រីជេដ្ឋា ទ្រង់ជ្រាបដូច្នោះហើយ ទ្រង់ព្រឺក្នុងព្រះរាជហឫទ័យណាស់ ទ្រង់តម្រង់ព្រះស្មារតីបាន ទ្រង់ក៏ត្រាស់នឹងសម្ដេចចៅហ្វាថា : យើងនឹងទៅក្រុងស្រឡប់ពិជ័យព្រៃនគរ ឬនឹងទៅក្រុងស្រីសឈរ។ ដ្បិតក្នុងក្រុងស្រីសឈរនោះ យើងមានគ្រប់គ្រួនៅទីនោះច្រើន។ ទើបសម្ដេចចៅហ្វាកៅ ទូលថា : យើងធ្វើការសង្គ្រាមមានជ័យច្រើនដង យើងបានជាស្ដេច ជាចៅហ្វានេះ តាំងពីនៅតតាំងច្បាំងគ្នា នៅស្រីសឈរ ដូច្នេះ គួរយើងយកក្រុងស្រីសឈរនោះជាដើមទីយើងត្រូវបញ្ជូនគ្រប់គ្រួ ទៅទុកក្នុងស្រឡប់ពិជ័យព្រៃនគរ យកស្រុកស្រីសឈរជាទីចំបាំង។ បើពុំឈ្នះនៅទីនោះទេ សុំយើងទៅតាំងតនៅក្រុងស្រឡប់ពិជ័យព្រៃនគរម្ដងទៀត ឱ្យបានពីរគ្រា។ សម្ដេចព្រះស្រីជេដ្ឋា ទ្រង់ជ្រាបហើយ ទ្រង់យល់ព្រមហើយ ក៏នាំគ្នាទៅដល់ក្រុងស្រីសឈរ ហើយឱ្យសម្ដេចចៅហ្វាកៅ នាំគ្រប់គ្រួទៅក្រុងពិជ័យព្រៃនគរ ហើយត្រាស់ផ្ដាំនឹងសម្ដេចចៅហ្វាកៅថា : ឱ្យកេណ្ឌរេហ៍ពល ឱ្យបានជាច្រើននៅរក្សាបន្ទាយនោះ។ សម្ដេចចៅហ្វាកៅ ក៏ទទួលធ្វើតាមព្រះរាជបញ្ជាការ។ ឯសម្ដេចព្រះភាគិនេយ្យោយសរាជា កែវនាយក ព្រះអង្គចាំបាត់ ពុំឃើញទ័ពជើងគោកលើកមកព្រះអង្គក៏ឱ្យថយទ័ពទូកទៅភ្នំពេញវិញ ដើម្បីនឹងស្ដាប់ព្រះរាជា សម្ដេចព្រះបិតុលា រាជាធិរាជ។ សម្ដេចព្រះបរមខត្តិយាមហាចន្ទរាជា ជាអម្ចាស់ជីវិតលើត្បូង ព្រះអង្គលើកពិជ័យសង្គ្រាម មកដល់ស្រុកឧដុង្គហើយ ស្ដេចទៅថ្វាយបង្គំព្រះចេតិយ ព្រះបដិមាករ ហើយស្ដេចត្រឡប់មកគង់ព្រះពន្លាវិញ។ ទ្រង់ត្រាស់ចាត់កងទ័ព ជាច្រើនកង :

• ១. ឱ្យចៅពញាតេជោ ចៅហ្វាយស្រុកសំរោងទង ជាមេទ័ពមុខ កាន់ពល ២០០០០ នាក់ជាទ័ពស្រួច។
• ២. ឱ្យឧកញ៉ាមនោមេត្រី កាន់ពល ១០០០០ នាក់ជាមេទ័ពស្ដាំ។
• ៣. ឱ្យឧកញ៉ារាជាមេត្រី ជាមេទ័ពឆ្វេង កាន់ពល ១០០០០ នាក់។
• ៤. ចៅពញាមន្ត្រីភ័ក្ដី ជាមេកងទ័ពក្រោយ។ ទាំង ៤ កងឃុំពល ៥០០០០ នាក់ លើកជាទ័ពជើងគោកទៅខែត្រកំពង់សៀម ឆ្លងទៅមាត់ឃ្មុង និង ភ្នំពានជាំង ស្ទាក់ផ្លូវកុំឱ្យសម្ដេចចៅពញាហែងជាឪពុកក្មេកព្រះស្ដេចកន លើកទៅជួយព្រះស្ដេចកនបាន។

ទើបទ្រង់ចាត់ទ័ពមួយផ្លូវទៀត :

• ១. ឧកញ៉ាចក្រី "ទេព" កូនទី៣ ពញាមឿង ឃុំពល ២០០០០ នាក់ជាមេកងទ័ពមុខ។
• ២. ឧកញ៉ាយមរាជ ឃុំពល ១០០០០ នាក់ជាទ័ពឆ្វេង។
• ៣. ឧកញ៉ាក្រឡាហោម ឃុំពល ១០០០០ នាក់ជាទ័ពស្ដាំ។
• ៤. ព្រះអង្គឯង ទ្រង់ពល ៤០០០០ នាក់ជាទ័ពហ្លួង។
• ៥. ឧកញ៉ាមហាមន្ត្រី ឃុំពល ៥០០០ នាក់ជាទ័ពបង្កប់ហើយ ទ្រង់ត្រាស់ផ្ដាំឱ្យធ្វើតាមគ្រប់ប្រការ។

ព.ស. ២០៦៨ , គ.ស. ១៥២៤, ម.ស. ១៤៤៦, ច.ស. ៨៨៦ ឆ្នាំវក ឆស័ក សម្ដេចព្រះបរមខត្តិយាមហាចន្ទរាជា លុះទ្រង់ចាត់ទ័ពស្រេចហើយ ស្ដេចចូលស្រង់ទ្រង់គ្រឿងរឿងរង្គសង្គ្រាមយុទ្ធបរិសុទ្ធ នូវគ្រឿងកកុធភណ្ឌ ព្រះហោរាថ្វាយពិជ័យឫក្សព្រះរាជគ្រូ បុរោហិត ថ្វាយទឹកស័ង្ខ ទឹកកុណ្ឌី ទឹកក្លស់ ផ្លុំត្រែស័ង្ខ ក្រុមសុរិយាតូរ្យតន្ត្រីវាយគង ទូងស្គរ ខ្ទ័រខ្ទារ ទាំងក្រឡាប្រឹថពី ស្ដេចគង់ ព្រះរាជយានព្រមដោយនូវស្វេតច្ឆ័ត្រ ៩ ចាន់ និងចាមរ បៃមន សែនត្វាន់ ទង់ ឆ័ត្រ លឿង ខៀវ ស ព្រាត ប្រុះឆ្លុះសែងព្រះសុរិយា ស្ដេចយាងទៅគង់ព្រះទីនាំងចក្រពត្តិសារាយអណ្ដែត។ ឯអស់មន្ត្រីសេនារេហ៍ពល សឹងជិះទូកហ៊ោទូក-ង មួង យោងពីមុខ នៅពីខាងក្រោយ តាមអណ្ដាប់អណ្ដោយ លើកចេញទៅប្រថាប់ទ័ព នៅព្រះប្រសប់ ឈប់ចាំស្ដាប់សូរស័ព្ទគ្រប់កងដែលលើកទៅ។ ផ្លូវខាងណាទន់នឹងបានលើកទៅជួយខាងនោះ។ សេចក្ដីនេះ ឈប់ស្លេះតែប៉ុណ្ណេះ នឹងតាំងនិយាយអំពី ព្រះស្ដេចកន កាលតាំងខ្លួនសោយរាជ្យជាសម្ដេចព្រះស្រីជេដ្ឋា ក្នុងក្រុងស្រីសឈររួចហើយ ទ្រង់ព្រះតំរិះថា : គួរគិតរកជ័យភូមិ សាងនគរថ្មី ដ្បិតផ្លាស់វង្សថ្មី។ ទ្រង់ព្រះតំរិះម៉្លោះហើយ ក៏លើកពួករាជសេវកាមហាយោធា តាមមាគ៌ារង្គាត់គន់រកទីជ័យភូមិ ពុំត្រូវព្រះរាជហឫទ័យក្នុងខេត្តស្រីសឈរសោះ។ ស្ដេចទៅឯខេត្តព្រៃវែង ក៏ពុំត្រូវព្រះរាជហឫទ័យ លុះប្រាំបីថ្ងៃដល់ទៅស្ទឹងពាមមេត្រេក ខេត្តបាភ្នំ ទើបមានទីទំនួលស្រួលល្អ ទ្រង់ក៏ឱ្យតាំងបន្ទាយវាំងនៅទីនោះ បានជាជាប់ឈ្មោះហៅទីកន្លែង បឹងកំពង់ចៅហ្វា១ កំពង់យមរាជ១ កំពង់ក្រឡាហោម១ កំពង់ចក្រី១ នៅទីនោះ ឯអ្នកស្រុក អំពីស្រុកកណ្ដោលជ្រុំ១ ជើងបាក់ដែង១ រោងដំរី១ ព្រៃនគរ១ គ្រប់ទិស តែងត្រេកមេត្រី មកចុះចូលទៅថ្វាយបណ្ណាការ ច្រើនជាអនេក ទើបទ្រង់ប្រែឈ្មោះ ទីភូមិនោះជា មេត្រេកវិញ។ ទ្រង់សាងព្រះនគរបាន ៨ខែ ពុំទាន់ស្រេច ស្ដេចទ្រង់ព្រះតំរិះយល់ជាថ្មីថា : តាំងព្រះនគរនេះ ជិតនៅដែនយួនណាស់ បើយួនលើកមក នឹងពិបាកកេណ្ឌពល តច្បាំងឱ្យរួសរាន់មិនទាន់ការណ៍ ទ្រង់ជំនុំព្រមសេនាបតីហើយ ព្រមរាជសេវកាមាត្យា មុខមន្ត្រីព្រះស្នំក្រមការសេនាយោធា ទៅរកទីជ័យភូមិក្នុងខេត្តត្បូងឃ្មុំ។ លុះដល់ទៅទីមួយអន្លើ វាយគងហៅគ្នាវាស់នាទីជីកដី ជាស្នាមភ្លោះ កបន្ទាយតែ ៥ សិនបួនជ្រុង។ នោះមានខ្លះមិនពេញចិត្តថា ដ្បិតតូចខ្លះថា ទីនេះមិនមានជ័យភូមិល្អទេ តែវាយគងហៅប្រជុំគ្នាកាលណា ស្ដីដោយគ្នាថា ព្រោះគំនិតអ្នកនេះយ៉ាងនេះ អ្នកនោះយ៉ាងនោះ កើតជំលោះឈ្លោះដោយគ្នាវឹកវរ។ លុះមានរាស្ត្រទៅនៅ ជាប់ឈ្មោះហៅ ភូមិអាដោលគងជ័យបន្ទាយវរតាមហេតុ ដែលជេរដោលគ្នា និងវាយគងរៀងមក។ កាលធ្វើបន្ទាយនៅទីនោះមិនស្រុះស្រួលហើយ ទើបទ្រង់ពិនិត្យទៅឃើញថា: ត្រូវរកទីកន្លែងមួយទៀត ឱ្យជីកដីធ្វើបន្ទាយ ៤ សិនបួនជ្រុង តែមិនទាន់ហើយទេ ទ្រង់ឱ្យឈ្មោះហៅ បន្ទាយស្រឡប់ពិជ័យនគរធ្វើជិតនឹងរួចហើយ ពិគ្រោះទៅយល់ថា តូចទាបណាស់ មិនសមជាក្រុងធំ មិនល្មមនឹងពលប្រាំពីរប្រាំបីស្បែក នៅបានឡើយ ហើយទីនោះ ទឹកក៏ពុំសូវបរិបូណ៌ ឃើញមានទីខាងត្បូងនោះចំងាយប្រមាណប្រាំមួយប្រាំពីរសិន មានដីទំនាបជ្រាបមានទឹក មានទូលល្អ ជំនុះព្រម ទើបរើពិធីនោះ ទៅតាំងបន្ទាយទៅទីនោះ បណ្ដោយ ២៥ សិន ទទឹង ១៥ សិន កំពស់ ១៥ ហត្ថ ជាបន្ទាយស្ដេចគង់។ ទ្រង់ឱ្យធ្វើបន្ទាយមួយទៀតជាខាងលិច បន្ទាយស្ដេចគង់នោះ ចំងាយពីរសិន ជាបន្ទាយសម្រាប់ចំបាំង ទទឹងបួនសិន បណ្ដោយប្រាំមួយសិន បន្ទាយទាំងពីរនោះ កំពស់ខាងលើបីព្យាម កំរាស់ជើងទេរប្រាំមួយព្យាម កំពស់ម្ភៃហត្ថ ស្នាមភ្លោះ អមបន្ទាយ ដែលស្ដេចគង់នោះ ទទឹងពីរសិនជុំវិញ។ ស្នាមភ្លោះ បន្ទាយចម្បាំងនោះ ទទឹងមួយសិនបីជ្រុង គិតតែជ្រុងខាងជើង ត្បូង ឯក្នុងបន្ទាយស្ដេចគង់ទិសខាងលិច ទិសខាងកើតបន្ទាយចំបាំងនេះដាក់រោងដំរី រោងសេះ រោងព្រះរាជយាន ក្នុងបន្ទាយចំបាំងនោះ ឱ្យតាំងរោងទាហាន ២២ ខ្នង និងវែងជុំវិញ ក្នុងបន្ទាយដែលស្ដេចគង់នោះ ឱ្យតាំងកំពែងកែវបី វាស់ជុំវិញហើយឱ្យសាងប្រាសាទពីរ សាងព្រះចន្ទឆាយា ១ ដំណាក់ព្រះស្នំ២២ ក្នុងព្រះរាជមន្ទីរធំនោះមានក្រឡាព្រះបន្ទុំធំមួយ ក្រឡាព្រះបន្ទុំតូច៧ ជាសម្រាប់តែងព្រះអង្គ ទ្រង់គ្រឿងតាមថ្ងៃទាំង ៧។ ប្រាសាទ ព្រះដំណាក់ទាំងប៉ុន្មាន សឹងតែឱ្យលាងម្រ័ក្សណ៍ជាតិហិង្គុល បិទមាសឆ្លុះឈ្លាស រន្ទាលច្រាលឆ្អៅ។ ទ្រង់ឱ្យជីកស្រះស្រង់ សួនច្បារ ផ្កាស៊ុមខាងក្នុងសម្រាប់ស្រង់ និង សម្រាប់ព្រះស្នំក្រមការងូតទឹក ខាងមុខកំពែងកែវនោះ។ ទ្រង់ឱ្យជីកស្រះធំមួយ ឱ្យចៅពញាវៀងជីកទិសខាងត្បូង ចៅពញាវាំង ជីកទិសខាងជើងចៅពញាស្រាលជីកទិសខាងកើត ចៅពញាលំពាំងជីកទិសខាងលិច ទំហំស្រះនោះមួយសិនប្រាំព្យាមបួនជ្រុង ហើយទ្រង់ត្រាស់បង្គាប់ ចៅពញាស្រាលគឺទីក្រឡាហោម ឱ្យប់ចាត្រីព្រួល រ៉ស់ ឆ្ដោ ទៅលែងក្នុងស្រះខាងក្នុងខាងក្រៅ តាមស្នាមភ្លោះបន្ទាយនោះ។ ស្រុកនោះ សម្បូណ៌ត្រី មិនឱ្យខ្ញុំរាជការអត់ឃ្លានហើយក្នុងព្រះរាជវាំងនោះទ្រង់ ឱ្យធ្វើថែវជុំវិញ និងរោង ផ្លូវដើរទៅមកមិនឱ្យត្រូវថ្ងៃត្រូវភ្លៀងទេ។ ខាងក្រៅបន្ទាយទាំងពីរនោះ ទ្រង់ត្រាស់ឱ្យធ្វើបន្ទាយឆាក់ ទាំង ៨ ទិសសម្រាប់ចំបាំង ហើយឱ្យធ្វើឃ្លាំងតាំងទុកក្នុងបន្ទាយ ១៥ ខ្នង សម្រាប់ដាក់ស្រូវអង្ករ ត្រីងៀតត្រីឆ្អើរ និងភោជនាហារសម្រាប់ចែកចាយ សេនាទាហានរេហ៍ពល មិនឱ្យអត់ឃ្លាន។ សម្ដេចព្រះស្រីជេដ្ឋា អង្គនេះ ព្រះអង្គពុំមានអគ្គមហេសីទេ ព្រះអង្គបានព្រះនាង ផាលែង ជាកូនសម្ដេចពញាហែងលើកឡើងជាព្រះស្នំឯក។ ទ្រង់សព្វព្រះទ័យនឹងព្រះស្នំឯកណាស់។ ឱ្យតាំងប្អូនព្រះស្នំឯក ជាស្នងធ្នឹមព្រះនគរ។ ឯបន្ទាយនោះ មានទ្វារធំ ៤ ទ្វារតូចតាមជ្រុងបន្ទាយ ៤។ ទ្វារធំខាងកើតឱ្យឈ្មោះហៅថា ទ្វារចក្រ ឱ្យពញាឆ្លូករាជការនៅរក្សា ជាទ្វារសម្រាប់ ស្ដេចឡើងគង់ព្រះបញ្ជរទតទិសនានា។ ទ្វារធំខាងត្បូងឱ្យឈ្មោះហៅថា ទ្វារស្នងទ្រង់ ស្ដេចឱ្យស្នងធ្នឹមព្រះនគរជាប្អូនថ្លៃនៅថែរក្សាត្រួត្រា ហើយជាសម្រាប់ស្ដេច ចេញទតសេនាទាហាន សមថ្វីដៃ។ ទ្វារធំខាងលិច ឱ្យឈ្មោះហៅថា ទ្វាររោង ស្ដេចឱ្យពញារោងរាជភក្ដី នៅត្រួតត្រា សម្រាប់ស្ដេចចេញទតដំរី សេះ ព្រះរាជយាន។ ទ្វារធំខាងជើងឱ្យឈ្មោះហៅថា ទ្វារត្រាច់ ឱ្យពញាត្រាច់សារវន្ត នៅត្រួតត្រា សម្រាប់ស្ដេចនាំព្រះស្នំក្រមការ ចេញទៅប្រពាតព្រឹក្សាទាំងឡាយជាទីកំសាន្តព្រះរាជហឫទ័យ។ ក្នុងកំពែងព្រះវិហារ ស្ដេចសាងវត្ត សាងប្រាសាទមួយហើយយកមាសខ្មៅ សាងព្រះពុទ្ធរូបមួយព្រះអង្គ មានព្រះភ្នែន ១២ ធ្នាប់ កំពស់ ២០ ធ្នាប់តម្កល់ក្នុងប្រាសាទនោះ។ ទ្រង់តាំងនាមហៅព្រះអង្គខ្មៅ ទ្រង់តាំងនាម ចៅអធិការវត្តនោះថា ព្រះអរិយញាណសាគរ អាប៉ោ ប្រគេនរេហ៍ពល ៥០០ នាក់ជាសម្រាប់វត្ត។ ទ្រង់តាំងនាមវត្តនោះហៅថា វត្តប្រាសាទ ខ្លះហៅថា វត្តខ្មៅ។ ឯអ្នកព្រះម្នាង ផាលែងនោះសាងព្រះអារាមមួយខាងជើងបន្ទាយពិជ័យព្រៃនគរ។ លុះសាងរួចហើយ នាងឱ្យជញ្ជូនសព្វទ្រព្យទាំងពួង ទៅគរថ្វាយព្រះស្រីរតនត្រ័យនៅទីនោះ បានជាជាប់ឈ្មោះ មកហៅវត្តគរ សព្វថ្ងៃនេះ។ ឯក្រុងពិជ័យព្រៃនគរនោះ ទ្រង់ឱ្យសាងថ្នល់មួយ តម្រង់ទៅខេត្តរោងដំរី ដើម្បីជាសម្រាប់ព្រះអង្គ យាងទៅក្រសាលសមុទ្រ ថ្នល់មួយនៅវត្តព្រះធាតុ ដើម្បីសម្រាប់ស្ដេច ព្រះរាជដំណើរទៅថ្វាយបង្គំ គោរពព្រះបរមធាតុ ព្រះអរហន្តថេរ។ សេចក្ដីនេះ ស្លេះទុកត្រឹមនេះសិន នឹងអធិប្បាយអំពីវត្តព្រះធាតុនេះតទៅ។ កាលផែនដីព្រះបាទអរត្តពលពាសោនោះ ព្រះអង្គចាត់ព្រះរាជបុត្រាមួយព្រះអង្គព្រះនាមពញាអរ តាំងជាំសម្ដេចចៅពញាអរជូន ឱ្យមកគ្រងស្រុកត្បូងឃ្មុំ ជាសាមលរាជធំ។ សន្តតិវង្សពញាអរ គ្រងស្រុកនេះបាន ៨ តលុះផុតបុត្រព្រះរាជត្រកូលនោះទៅ ដោយព្រះរាជជាន់ក្រោយៗ របស់សម្ដេចចៅពញាអរជូននោះអាឥតបុត្រនឹងតវង្សនោះក្នុងផែនដីព្រះបាទធម្មាសោករាជ ព្រះអង្គចាត់ព្រះរាជនត្តាមួយព្រះនាមព្រះអង្គកែម ឱ្យមកគ្រងស្រុកត្បូងឃ្មុំ តាំងព្រះនាមជាសម្ដេចចៅពញាអរជូន ព្រះអង្គកែម មានទ្វារ៤ ចៅមឿង ៥ គឺ : មឿងទួលអង្គុញ ងារជាឧកញ៉ារិទ្ធីតេជោ ១ ចៅមឿងព្រៃជើកតួ ងារជាឧកញ៉ាក្រៃសរ សេនាចាប់ជូន១ ចៅមឿងជុំចែ ងារជាឧកញ៉ាមន្ត្រីស្នេហា ១ ចៅមឿងជ្រៃរហា ងារជាំឧកញ៉ាចន្ទអន្សា១ ចៅមឿងថ្មគ្រែ ងារជាឧកញ៉ាគីរីពុទ្ធបាទ១។ មានទ្វារ៤ទ្វាររូង ងារជាឧកញ៉ាក្រៃសរសង្គ្រាមរូប ១ ទ្វាររៀលងារជាឧកញ៉ាក្រៃយោធារៀល១ ទ្វារលោ ងារជាឧកញ៉ាក្រៃអនុជិតទ្វាលោ១ ទ្វារកត់ងារជាឧកញ៉ារឿងរង្គទ្វារកត់១។ សម័យថ្ងៃមួយនោះ បណ្ដាអ្នកស្រុកទាំងប៉ុន្មាន ក្រឡេកទៅឃើញព្រះអរហន្តហោះធ្យានលើអាកាស ធ្លាក់មកលិចទៅក្នុងដីបាត់ បែករស្មីជា ៧ ពណ៌ ក៏នាំគ្នាឆោឡោជីកដីនោះទៅ ជ្រាបដល់សម្ដេចចៅពញាអរជូនអង្គកែម ព្រះអង្គក៏ទ្រង់សាទរ ចេញមកឃោសនាអស់ក្រមការ ឱ្យជួយជីកដីនោះទៅ ឃើញព្រះបរមសារីរិកធាតុ ហើយក៏ឆោឡោធ្វើសក្ការបូជា ធ្វើព្រះអារាម ធ្វើព្រះវិហារ សីមា ព្រះចេតីយ សុទ្ធសឹងតែពីថ្ម ល្អថ្លៃថ្លា បញ្ចុះព្រះបរមសារីរិកធាតុ រួចតាំងនាមចៅអធិការ វត្តនោះជា សម្ដេចព្រះសិរីធម្មធាតុតាំងនាមវត្តនោះហៅ វត្តព្រះធាតុ បានជាជាប់ហៅវត្តព្រះស្រី ព្រះធាតុរៀងមក។ ព្រះអង្គធ្វើបុណ្យឆ្លង៣ខែ និមន្តព្រះសង្ឃទេសនា តាំងពី ៥០ ជាតិ មកដល់ទសជាតិ ហើយសម្ដេចចៅពញាអរជូនអង្គកែម សព្វព្រះទ័យនឹងរឿងព្រះមហោសថណាស់ទ្រង់ត្រាស់ឱ្យជីកជាអុងម៉ុង ១ តែអុងម៉ុងនោះតូច ទ្រង់សព្វព្រះទ័យ ទ្រង់ឱ្យជីកមួយទៀត ទំហំទទឹង១៤ ហត្ថ កំពស់១៥ហត្ថ ជម្រៅទទឹងចម្ងាយវែងឆ្ងាយទៅដល់មាត់សមុទ្រដែលនៅស្រុកយួន ជាតំណាងអុងម៉ុងព្រះមហោសថ បានជាអ្នកស្រុកហៅ អុងម៉ុង ព្រះមហោសថរៀងមក។ នេះនឹងនិយាយអំពីសម្ដេចព្រះស្រីជេដ្ឋា ម្ចាស់ផែនដីត្រើយខាងកើត ដែលទ្រង់មកចាត់ឱ្យសម្ដេចចៅហ្វាកៅ នាំគ្រប់គ្រួទៅហើយ ត្រាស់បង្គាប់ចៅពញាវៀង ចៅពញាវាំង ចៅពញាស្រាល ចៅពញាលំពាំង កេណ្ឌកងទ័ពមកឱ្យរក្សាព្រះនគរ ទើបបានតែ ១០០០០ នាក់នោះ នាយគយខាងពាមផ្កាយម្រេច ១ នាយគយខាងខែត្រព្រៃវែង១ នាយគយខាងពាមរ ១ ទាំង ៣ មេគយនេះ យល់កងទ័ពទាំង ៣ ផ្លូវ លើកដល់ទៅហើយក៏ភិតភ័យ ឡើងសេះចូលទៅប្ដឹងសេនាបតីឱ្យយកសេចក្ដីក្រាបបង្គំទូលសម្ដេចព្រះស្រីជេដ្ឋា សម្ដេចព្រះស្រីជេដ្ឋា ត្រាស់ថា : យើ ពញាចន្ទរាជា អញស្មានថា បានផែនដីតែប៉ុណ្ណោះក៏នឹងគិតនៅស្ងៀម រក្សាតែផែនដីដោយខ្លួនឱ្យរាស្ត្ររកស៊ីឱ្យសុខសប្បាយទៅហើយ ឥឡូវរុករានទន្ទ្រានលើកយកយោធាទាហាន តាមមកទៀត។ ខណៈនោះទ្រង់ត្រាស់បង្គាប់សេនាបតីទាំង ៤ ឱ្យតឿនពលឡើងរក្សានាទីភាគបន្ទាយ តែកាលពិនិត្យរេហ៍ពលទៅឃើញបានចំនួន បានតែ ១០០០០ នាក់ ទ្រង់យល់ថានឹងទប់រក្សាបន្ទាយព្រះរាជវាំងពុំបាន ទើបទ្រង់ត្រាស់ឱ្យកៀរគ្រួ លើកចោលបន្ទាយបាសាន។ លុះធ្វើដំណើរមកទ័ពព្រះស្រីជេដ្ឋា ក៏មកជួបប្រទះនឹងទ័ពចៅពញាសួគ៌ាលោក "សុខ" កូនពញាមឿង។ ទ័ពទាំងសងខាង ក៏បានច្បាំងគ្នា ពីព្រឹកលុះថ្ងៃត្រង់ តែពុំទាន់ឈ្នះចាញ់។ ឧកញ៉ាចក្រី "ទេព" កូនទី៣របស់ពញាមឿង និង ចៅពញាតេជោ ចៅហ្វាយស្រុកខែត្រសំរោងទង បានដឹងថា : ព្រះស្ដេចកន និងមុខមន្ត្រីរេហ៍ពល រត់ចោលបន្ទាយដូច្នោះហើយ ព្រមទាំងឮសូរកាំភ្លើង កំពុងច្បាំងគ្នាជាខ្លាំងណាស់ទៀត ក៏តឿនកងទ័ពស្រូតតាមទៅហើយ បានទាន់កំពុងច្បាំងគ្នា។ មេទ័ពទិសខាងលិចទាំងពីរកង ក៏ដេញពលឱ្យចូលជួយច្បាំង ប្រកាប់គ្នាយ៉ាងសាហាវ ពលខ្មាំងស្លាប់ជាច្រើន។ មេទ័ពត្រើយខាងលិចព្រួតគ្នាចូលទៅប្រយុទ្ធ និងចាប់ព្រះស្ដេចកនទៀត តែស្ដេចកន ខំបរពលវាយទំលាយ តែពុំរួចក៏ថយ កងទ័ពនិងគ្រប់គ្រួ ចូលទៅនៅក្នុងបន្ទាយស្រីសឈរវិញ ហើយឱ្យបិទទ្វារបន្ទាយឱ្យរេហ៍ពលឡើងរក្សានាទីបន្ទាយជាមាំមួន។ ឯស្នាព្រះអង្គ ជាក្មួយព្រះស្ដេចកន ឃុំពល ៥០០ នាក់នៅក្រៅបន្ទាយលុះឃើញព្រះស្ដេចកន ជាប់ចំណោមហើយ នាំពល ៥០០ នាក់នោះ វាយជ្រែកចូលទៅ ក៏ពុំបានទើបស្នាព្រះអង្គជិះសេះ បរជាប្រញាប់ទៅជម្រាបសម្ដេចចៅហ្វាកៅ នៅបន្ទាយពិជ័យព្រៃនគរ តាមហេតុគ្រប់ប្រការ។ សម្ដេចចៅហ្វាកៅ លុះបានដឹងហើយ ក៏និយាយនឹងសម្ដេចចៅពញាហែង ជាបិតាក្មេកព្រះស្ដេចកន និងឧកញ៉ាចក្រីជាមា ព្រះស្ដេចកន ពញាស្នងធ្នឹមព្រះនគរ "ផាលង់" ជាប្អូនថ្លៃព្រះស្ដេចកន ថា : ឱ្យនៅត្រួតបន្ទាយឱ្យមាំមួន កុំឱ្យធ្វេសប្រហែស។ កាលមន្ត្រីទាំង ៣ នាយទទួលពា្យហើយសម្ដេចចៅហ្វាកៅ ក៏ឡើងជិះសេះនាំពល ៥០០០០ នាក់ លើកស្រូតទៅជួយព្រះស្ដេចកន។ លុះឃើញទ័ពខាងលិច កំពុងតែចោមបន្ទាយដូច្នោះ ក៏បរពលវាយជ្រែកចូលទៅ។ សម្ដេចព្រះស្រីជេដ្ឋា ព្រះស្ដេចកន នៅលើក្បាលបន្ទាយ ឃើញមានកងទ័ពជ្រែកចូលមក អរណាស់ ក៏នាំចៅពញាវៀង ចៅពញាវាំង ចៅពញាស្រាល ចៅពញាលំពាំង វាយជ្រែកចំណោមចេញទៅ តែវាយបាន៣ថ្ងៃហើយក៏នៅតែចេញពុំរួច។ ឯសម្ដេចព្រះឧត្តមបរមខត្តិយាមហាចន្ទរាជាធិរាជ ព្រះអង្គលើកទ័ពទៅដល់ភូមិស្វាយ ឫស្សីស្រុកហើយទ្រង់ជ្រាបថា : មេទ័ពទាំង ៣ ចោមបន្ទាយ ព្រះស្ដេចកន ៣ ថ្ងៃហើយពុំបែក ចាប់ខ្លួនពុំបាន ពុំទាន់ឈ្នះចាញ់ ទើបទ្រង់ត្រាស់ប្រើសម្ដេចចៅហ្វាទឡ្ហៈឱ្យលើកទ័ពទៅជួយថែមទៀត ហើយព្រះអង្គលើកទ័ពទៅតាំងបន្ទាយឈប់ទ័ពនៅទន្លេបិទ ខែត្រត្បូងឃ្មុំ។ ស្រេចហើយ ទ្រង់ចាត់ឧកញ៉ាមហាមន្ត្រីឱ្យឃុំពល ១០០០០ នាក់ ឱ្យលើកទ័ពទៅបង្កប់ក្នុងព្រៃរំលោងប្របផ្លូវចង្អៀត ទ្រង់ផ្ដាំថា : បើឃើញទ័ពអាខ្មាំងលើកទៅជួយ ឬ លើករត់ចេញពីបន្ទាយមក ឱ្យលើកទ័ពទៅបោះស្កាត់ពីមុខវា ចាប់វាឱ្យបានកុំឱ្យអាខ្មាំងរត់រួច។ ទ្រង់ត្រាស់បង្គាប់ព្រះសុទត្ត ឱ្យឃុំពលកាំភ្លើងតូច ២៥០ នាក់ឱ្យទៅបង្កប់ចាំមើលឃើញកងទ័ពខ្មាំងចុះក្នុងផ្លូវរំលោងហើយ ទ្រង់ផ្ដាំថា : ឱ្យព្រួតគ្នាបាញ់ កុំឱ្យខ្មាំងរត់រួច ទើបទ្រង់ត្រាស់បង្គាប់ឧកញ៉ាមហាទេព ឱ្យឃុំពល ៤០០ នាក់ ទៅពួនចាំនៅលើភ្នំពានជាំងថា បើឃើញទ័ពខ្មាំងមកដល់ឱ្យព្រួតគ្នាបាញ់នឹងកាំភ្លើងធំ នឹងព្រួតប្រមៀលដុំថ្ម ទម្លាក់ឱ្យត្រូវពួកខ្មាំង ចាប់ខ្មាំងឱ្យបាន។ មេកង ទាំងបី ក៏ថ្វាយបង្គំលា ធ្វើតាមត្រាស់បង្គាប់។ ឯចៅពញាតេជោ មេទ័ពខាងលិច យល់ទ័ពខ្មាំងវាយផ្ទប់ទាំងពីរខាង នឹងទ្រាំខាងមុខវាមិនបាន ទើបស្រែកឱ្យពលបើកផ្លូវឱ្យខ្មាំងចេញទៅ។ ឯព្រះស្ដេចកន យល់ឃើញដូច្នេះហើយ​ក៏នាំពលចេញពីបន្ទាយទៅ ទំលាយទ័ពដែលព័ទ្ធចេញបាន។ ក្នុងគ្រានោះ មេទ័ពទាំងបីកង ក៏ដេញពលសត្រូវ ចាក់កាប់ស្លាប់ពលខ្មាំងជាង ១០០០០ ប្លាយនាក់។ ព្រះស្ដេចកន និងចៅហ្វាកៅ ខំបរពលស្រូតរូត ឆ្លងទន្លេតូច ទៅតាមផ្លូវមេសព្រះចន្ទ កាត់តម្រង់ទៅក្រុងពិជ័យព្រៃនគរ។ ពេលនោះសម្ដេចចៅពញាបែន មេទ័ពខាងលិច លើកទៅប្រទះនឹងទ័ពខាងកើត*លបែកខ្ចាត់ខ្ចាយដូច្នោះ ក៏បរពលឱ្យចូលកាប់ចាក់ពលខ្មាំងស្លាប់ជាច្រើន ហើយសម្ដេចពញាបែន ជិះសេះរាំដាវ ខ បរដេញទៅទាន់ សម្ដេចចៅហ្វាកៅ។ សម្ដេចចៅហ្វាកៅ ឱ្យព្រះស្ដេចកន បរសេះរត់ទៅមុនឯខ្លួនចៅហ្វាកៅ បែរមកប្រកាប់ប្រចាក់គ្នាមួយស្របក់ តែទទួលជាពេលនោះ សេះសម្ដេចចៅពញាបែនស្រុតជើងក្នុងអន្លង់សម្ដេចចៅពញាបែន ក៏ធ្លាក់អាវុធពីដៃ ដូច្នេះសម្ដេចចៅហ្វាកៅយល់បានការហើយក៏ពួយនឹងលំពែងទៅត្រូវសម្ដេច ចៅពញាបែន ធ្លាក់ពីលើសេះស្លាប់មួយរំពេច។ ឯមេទ័ពខាងលិចទាំងបីកង លើកទៅដល់ក៏បរពលឱ្យចូលច្បាំង។ នោះសម្ដេចចៅហ្វាកៅ ឃើញទ័ពខាងលិចច្រើនលប់កម្លាំង ក៏បរសេះរត់ទៅតាមព្រះស្ដេចកន។ ព្រះស្ដេចកន កំពុងរត់ក្នុងផ្លូវរំលោងលុះឃើញសម្ដេចចៅហ្វាកៅ មកដល់ហើយ ក៏នាំស្រូតទៅ។ មួយរំពេចនោះ ឧកញ៉ាមហាមន្ត្រីយល់ទ័ពខ្មាំងនៅក្នុងរំលោង ហើយក៏បរពលស្កាត់ស្ទាក់ពីមុខភ្លាម។ ទ័ពខ្មាំងនឹងវាយទម្លាយទៅ ក៏ពុំរួច នឹងងាកឆ្វេងស្ដាំ ក៏ពុំបាន ព្រោះទើសនឹងច្រាំងខ្ពស់ណាស់ នឹងថយក្រោយក៏ពុំបានឡើយ ហើយកងទ័ពពីក្រោយក៏ដេញប្រផាប់ជាប់មកដែរ។ ឃុនលួងព្រះស្ដេចកន ភ័យណាស់ទើបប្រឹក្សានឹងសម្ដេចចៅហ្វាកៅ ថា: យើងម្ដងនេះ នឹងរត់ទៅខាងណា ក៏ពុំបាន ព្រោះសងខាងមានច្រាំងខាន់ ខាងមុខមានទ័ពគេបោះស្កាត់ ខាងក្រោយមានទ័ពគេដេញ នឹងជ្រែកទៅខាងណា ក៏ពុំរួចដែរ យើងមុខជាស្លាប់នៅទីនេះពុំបាន។ ថាតែម៉្លោះហើយស្ដេចកន ក៏ក្រាបយំលើខ្នងសេះ។ សម្ដេចកៅ យល់ដូច្នោះហើយ ក៏ចាប់ដៃទាញឡើងហើយថា បើមាស្លាប់សុំក្មួយស្លាប់តាម។ បើមាមានជីវិតរស់ទេ ក្មួយនឹងភ័យខ្លាចវាថ្វី។ ថាហើយ ចៅហ្វាកៅ ក៏បរសេះវាយទម្លាយចេញទៅ។ ឯព្រះសុទត្ត យល់ទ័ពខ្មាំងជាប់ចំណោមហើយ ក៏បរពលកាំភ្លើង ២៥០ នៅឈរបាញ់ពីលើមាត់ច្រាំងទៅ ត្រូវពលខ្មាំងស្លាប់ជាច្រើនណាស់។ សម្ដេចកៅយល់ដូច្នោះហើយ ក៏ស្រែកប្រកាសថា : បើយើងមិនខំប្រឹង គង់តែស្លាប់នឹងគ្រាប់កាំភ្លើងគេអស់មិនខាន យើងស៊ូចូលទៅប្រកាប់ បើស្លាប់នឹងប្រយុទ្ធគេ យើងក៏មានកេរ្តិ៍ឈ្មោះដែរ បើរស់ យើងក៏បានរួចទៅបន្ទាយជួបប្រពន្ធកូនជាមិនខាន។ ឯអស់ពួកខ្មាំងស្ដាប់ឮហើយ ក៏ចូលចិត្តពួតដៃគ្នា ចូលវាយទម្លាយទ័ពមុខត្រាតែរួចចេញមក សល់នៅតែមនុស្ស ៥០០០ នាក់ ក្រៅពីនោះស្លាប់អស់។ ទ័ពទាំងនោះ ក៏ខំស្រូតរូត រត់ទៅដល់ច្រកចង្អៀតផ្លូវភ្នំពានជាំង អស់កំលាំងណាស់ ក៏នាំគ្នាឈប់ដាំបាយស៊ី។ ឧកញ៉ាមហាទេព យល់ហើយ ក៏ឱ្យប្រមៀលថ្ម បាញ់នឹងកាំភ្លើង ធ្នូ ស្នា ត្រូវពួកពលព្រះស្ដេចកន ស្លាប់ជាច្រើនទៀត។ ព្រះស្ដេចកន និងចៅហ្វាកៅ ព្រមទាំងទាហាន ៥០០០ នាក់ នាំគ្នារត់ទៅទៀត។ ឧកញ៉ាមហាទេព ដេញតាមទៅឃើញច្រកចង្អៀតណាស់ ក្រែងត្រូវកលឧបាយសត្រូវ ក៏វាយស្គរហៅពលថយមកជួបនឹងទ័ពទាំង ៥ កងវិញ ហើយនាំគ្នាទៅក្រាបបង្គំទូលសម្ដេច ឧត្តមបរមខត្តិយាមហាចន្ទរាជា សូមទ្រង់ជ្រាប គ្រប់ប្រការ។ សម្ដេច ព្រះបរមខត្តិយាមហាចន្ទរាជា ទ្រង់ជ្រាបថា : សម្ដេចចៅពញាបែនស្លាប់ ចាប់ខ្មាំងក៏មិនបានហើយ ទ្រង់ស្ដាយណាស់ ទ្រង់មានព្រះបន្ទូលថា : ចៅពញាបែន មិនគួរជាស្លាប់នឹងដៃ អាខ្មាំងឡើយ។ ទ្រង់ព្រះពិរោធនឹងពួកអាខ្មាំងណាស់ ទើបទ្រង់ត្រាស់ឱ្យឧកញ៉ាយមរាជសួស្តិ៍ ឃុំពល ២០០០ នាក់ ទៅវាយបន្ទាយពិជ័យនគរ ឱ្យឧកញ៉ាវាំងឃុំពល ២០០០០ នាក់ទៅវាយទិសខាងលិច ឱ្យសម្ដេចព្រះភាគិនេយ្យោយសរាជា ជាកែវនាយក មេទ័ពធំ ត្រួតត្រាលើមេទ័ពទាំងអស់។ មេទ័ពទាំង ៣កងក៏លើកពលទៅចោមបន្ទាយ តាមត្រាស់បង្គាប់ រៀងៗខ្លួនពុំមានធ្វេសប្រហែសឡើយ។ (សាស្ត្រាទាំងប៉ុន្មាននិយាយថា ព្រះបរមខត្តិយាមហាចន្ទរាជាស្ដេចឱ្យលើកទ័ពទៅប្រាំកង តែដល់រាប់ឈ្មោះមេទ័ពឃើញតែបីកង)។ សម្ដេចចៅហ្វាកៅ ដែលនាំព្រះស្រីជេដ្ឋា ព្រះស្ដេចកន រត់ទៅនោះ លុះរត់ទៅដល់បន្ទាយហើយ ក៏រួបរួមនឹងសម្ដេចចៅពញាហែង ចៅពញាចក្រី និង ចៅពញាស្នងធ្នឹមព្រះនគរ "ផាលន" នឹងចៅពញាវាំង ចៅពញាស្រាល ចៅពញាលំពាំង តាំងឱ្យត្រួតត្រារក្សាពុំហ៊ានធ្វេសប្រហែស ទាំងយប់ទាំងថ្ងៃ។ មេទ័ពទាំងបីកង ខាងព្រះបរមខត្តិយាមហាចន្ទរាជា លុះលើកទៅដល់ បង្គាប់ពលឱ្យឡើងក្បាលបន្ទាយ ខាងសត្រូវឥតមានបង្អែបង្អង់ឡើយ។ ពួកពលខ្មាំងក៏ពួយនឹងលំពែងបាញ់នឹងកាំភ្លើង ប្រមៀលដុំថ្ម ទម្លាក់មកត្រូវអស់រេហ៍ពល មេទ័ពខាងលិច បណ្ដាលឱ្យស្លុតស្លាប់អស់ជាច្រើន។ មេទ័ពខាងលិចយល់ជា ទ្រាំពុំបានហើយ ក៏វាយស្គរបរពលថយមកវិញ។ មេទ័ពខាងលិចព្យាយាមបរពលឱ្យចូលចោមបន្ទាយព្រះស្ដេចកនឥតឈប់ឈរ តែឡើងបន្ទាយមិនបាន។ ទ័ពទាំងសងខាងតតាំងច្បាំងគ្នាដូច្នេះដល់ទៅ ៣ ខែ ក៏យកបន្ទាយនោះពុំបាន ដ្បិតបន្ទាយនោះ ធំហើយខ្ពស់ៗណាស់។ ក្នុងខណៈនោះ ចូលក្នុងឆ្នាំមមី ចត្វាស័ក ព.ស. ២០៦៦, គ.ស. ១៥២២, ម.ស. ១៤៤៤, ច.ស. ៨៨៤ ខែជេស្ឋ ដែលគួរទុកឱកាសឱ្យរាស្ត្រធ្វើស្រែប្រកបចំការច្បារដំណាំ ទើបសម្ដេចព្រះស្រីជេដ្ឋា ម្ចាស់ផែនដី គ្រងពិជ័យនគរ មានព្រះរាជសារ ចាត់ឱ្យចៅពញាមន្ត្រី ជារាជទូត នាំទៅថ្វាយ ព្រះបរមខត្តិយាមហាបពិត្រ ជាអម្ចាស់ជីវិតលើត្បូង ផែនដីត្រើយខាងលិចដែលមានសេចក្ដីថា : ព្រះរាជសារ មហាទិព្វវិសេស ព្រះបាទសម្ដេច ស្ដេចព្រះរាជឱង្ការ ព្រះស្រីជេដ្ឋា បរមខត្តិយាមហាធិបតី​សិរីយសោធរ គ្រងពិជ័យនគរ បវររាជធានី ជាអម្ចាស់លើត្បូង។ ចម្រើនផ្លូវព្រះរាជមេត្រីមក ព្រះបាទសម្ដេចព្រះរាជឱង្ការ ព្រះមហាចន្ទរាជា រាមាធិបតីទិសខាងលិចបានទ្រង់ជ្រាប។ យើងធ្វើមហាពិជ័យសង្គ្រាមនឹងគ្នា ជាអង្វែងឆ្នាំហើយ អស់អាណាប្រជានុរាស្ត្រ ទាសកម្មករ បវររាជធានី ក៏នឿយព្រួយ ព្រាត់ប្រាសបុត្រភរិយាជាច្រើន។ ឥឡូវនេះរដូវដែលត្រូវរាស្ត្រធ្វើស្រែក៏មកដល់ហើយ។ យើងជាម្ចាស់ផែនដី ទិសខាងកើតយល់ថា គួរឈប់សង្គ្រាមមួយវេលា បង្អង់ឱ្យរាស្ត្រធ្វើស្រែចំការសិន លុះរាស្ត្រធ្វើរួចកាលណា សុំយើងធ្វើសង្គ្រាម ល្បងព្រះបារមីតទៅទៀត។ ព្រះអង្គជាអម្ចាស់ទិសខាងលិចយល់ដូចម្ដេច? ថាបើយល់ព្រមហើយ ឱ្យរំសាយកងទ័ព ទៅធ្វើស្រែចំការយកប្រយោជន៍ចិញ្ចឹមបុត្រភរិយា តាមប្រវេណីចុះ។ ព្រះបាទសម្ដេចព្រះបរមខត្តិយា មហាចន្ទរាជាធិរាជ ជាអម្ចាស់ជីវិតលើត្បូង ទ្រង់ព្រះសណ្ដាប់ហើយ ទ្រង់ត្រាស់នឹងព្រះរាជទូតថា : ម្ចាស់ឯងគិតនេះ ក៏ត្រឹមត្រូវតាមផ្លូវច្បាប់ហើយ។ សេចក្ដីនេះអញយល់ព្រមតាមហើយ តែឱ្យម្ចាស់ឯងរំសាយកងទ័ពទៅ ជាមុនចុះ ចាំអញរំសាយទៅតាមក្រោយ។ វេលានោះចៅពញាមន្ត្រី រាជទូតក៏ថ្វាយបង្គំត្រឡប់ទៅក្រាបទូលសម្ដេចព្រះស្រីជេដ្ឋាវិញ។

សម្ដេចព្រះស្រីជេដ្ឋា គឺព្រះស្ដេចកនបានទ្រង់ជ្រាបហើយ ក៏ឱ្យរំសាយកងទ័ព ទៅធ្វើស្រែចំការ តាមភូមិលំនៅទីទៃៗ។ ឯសម្ដេចព្រះបរមឧត្តម ខត្តិយាចន្ទរាជា ទ្រង់ជ្រាបដោយកងល្បាតថាព្រះស្ដេចកន រំសាយទ័ពហើយ ព្រះអង្គក៏ឱ្យរំសាយកងទ័ពដែរ ទ្រង់ទុកនៅសម្រាប់បន្ទាយ ប្រមាណ ១០០០ នាក់។ ក្នុងថ្ងៃមួយនោះ សម្ដេចព្រះស្រីជេដ្ឋា ព្រះហត្ថាម្ខាងទ្រង់កៅទណ្ឌ ព្រះហត្ថាម្ខាងទ្រង់នូវព្រួញ ២៥ ស្ដេចនាំអ្នកព្រះម្នាង ផាលែន និងព្រះស្នំក្រមការ យាងព្រះបាទាតាមផ្លូវថ្នល់ ទៅថ្វាយបង្គំព្រះអរហន្តធាតុ នៅវត្តព្រះធាតុតាមសព្វដង។ ព្រះរាជកិច្ច

នោះដឹងដល់ ឧកញ៉ាយមរាជសួស្តិ៍ជាមេទ័ពហ្លួងខាងលិច ទើបមេទ័ពនេះ ក៏ចាត់កងទ័ពកាំភ្លើងតូច ១០០ នាក់ឱ្យទៅបង្កប់ចាំក្នុងព្រៃ ដើម្បីលបលុកព្រះស្ដេចកន។ លុះព្រះស្រីជេដ្ឋាទៅដល់ ទាហានកាំភ្លើងដែលឧកញ៉ាយមរាជសួស្តិ៍ ចាត់ទៅនោះក៏បាញ់ទៅត្រូវដាច់ព្រះពស្ត្រ សម្ដេចព្រះស្រីជេដ្ឋា ៥ គ្រាប់។ សម្ដេចព្រះស្រីជេដ្ឋា ទ្រង់ព្រះពិរោធណាស់ ទ្រង់កៅទ័ណ្ឌបាញ់ទៅវិញ បាញ់ម្ដងចេញទៅ ៥ ព្រួញ បាញ់ ៥ ដងត្រូវជា ២៥ ព្រួញបណ្ដាលឱ្យស្លាប់ពល ឧកញ៉ាយមរាជសួស្តិ៍ ២៥ នាក់ ទ័ពសល់ពីនោះមិនហាននៅតទៅទៀតក៏បែករត់ទៅប្ដឹងឧកញ៉ាយមរាជសួស្តិ៍វិញ តាមដំណើរគ្រប់ប្រការ។ 

ខណៈនោះសម្ដេចព្រះស្រីជេដ្ឋា ក៏នាំព្រះស្នំក្រមការត្រឡប់ទៅបន្ទាយពិជ័យព្រៃនគរវិញ ហើយទ្រង់ឱ្យតែងព្រះរាជសារ ហើយចាត់ឧកញ៉ាមហាមន្ត្រីទេព ឱ្យអញ្ជើញព្រះរាជសារនោះ ទៅថ្វាយព្រះបរមខត្តិយាមហាចន្ទរាជា សូមទ្រង់ជ្រាប។ រាជទូត ក៏ក្រាបថ្វាយបង្គំលា អញ្ជើញព្រះរាជសារទៅដល់សេនាបតី សេនាបតី នាំចូលទៅថ្វាយព្រះបរមបពិត្រ។ ព្រះបរមបពិត្រ ស្ដេចឱ្យអាល័ក្ស ថ្លែងសេចក្ដីតាមព្រះរាជសារថា : យើងជាម្ចាស់ផែនដីទិសខាងកើត មានព្រះរាជសារមកសុំឱ្យបញ្ឈប់សង្គ្រាមដើម្បីឱ្យរាស្ត្រធ្វើស្រែ ម្ចាស់ផែនដីខាងលិចក៏ព្រមហើយ។ ឥឡូវនេះហេតុអ្វី ម្ចាស់ផែនដី ទិសខាងលិចដែលធ្វើជាព្រះមហាក្សត្រធំហើយ ស្ដេចមកស្រដីគ្មានពាក្យសត្យសោះ គឺថាឱ្យទាហានទៅលបបាញ់យើងក្លែងធ្វើដូចទ័ពចោរប្លន់ដូច្នេះ ? ព្រះបាទ ព្រះបរមឧត្តម ខត្តិយាមហាចន្ទរាជា ទ្រង់ជ្រាបហើយ ទ្រង់ព្រះពិរោធខឹងកងទ័ពដែលទៅលួចបាញ់នោះ ពន់ប្រមាណ។ ទ្រង់ត្រាស់ឱ្យសួររកមុខទៅឃើញថា ឧកញ៉ាយមរាជសួស្តិ៍ ឱ្យកងទ័ពទៅលបបាញ់ ទើបត្រាស់ឱ្យសេនាទាហាន ក្រុមរក្សាព្រះអង្គ ចាប់យកឧកញ៉ាយមរាជ ទៅសម្លាប់ភ្លាម។ ឧកញ៉ាយមរាជស្លាប់ហើយ គ្មាននរណាហ៊ានកប់សោះ។ លុះដល់ខ្មោចយមរាជនោះហើម ទ្រង់ជ្រាបហើយទ្រង់ត្រាស់បង្គាប់ប្រាប់អនុញ្ញាតឱ្យញាតិសន្តាន យកខ្មោចនោះទៅធ្វើបុណ្យហើយត្រាស់បង្គាប់ឱ្យបញ្ចូលកងទ័ព ដែលសល់៧៥នាក់នោះ ជាពលរក្សាផ្នូរខ្មោចឧកញ៉ាយមរាជហេតុនេះហើយ បានជាជាប់មានពលសម្រាប់ងារយមរាជ នៅទីនោះរៀងមក។ ឯទីដែលឧកញ៉ាយមរាជ ហេតុនេះហើយ បានជាជាប់មានពលសម្រាប់ងារយមរាជ នៅទីនោះរៀងមក។ ឯទីដែលឧកញ៉ាយមរាជស្លាប់ហើមនោះ លុះមានអ្នកស្រុកទៅនៅហៅថា ភូមិយមរាជហើយ តែយារៗមក ក៏ហៅភូមិហើយមរៀងមកសព្វថ្ងៃនេះ។ ឯព្រះបាទសម្ដេច ព្រះបរមខត្តិយាមហាចន្ទរាជា គ្រាដែលឈប់សង្គ្រាមនោះព្រះអង្គតាំងបន្ទាយនៅភូមិក្ដុល មានរេហ៍ពល សម្រាប់បន្ទាយ ១០០០០ នាក់ ហើយព្រះអង្គទុកតែសម្ដេច ព្រះភាគិនេយ្យោយសរាជា ជាកែវនាយក និងសេនាទាហាន ៤០០០ នាក់ឱ្យនៅរក្សាបន្ទាយ។ ឯព្រះអង្គ និងរេហ៍ពល ៦០០០ នាក់ ព្រះអង្គយកជាប់និងព្រះអង្គទៅខែត្រពោធិ៍សាត់វិញ។ ព្រះអង្គឱ្យឈ្មោះបន្ទាយដែលព្រះអង្គគង់នោះ ហៅថាបន្ទាយជ័យវិញ។ នេះនៅនិយាយអំពី សម្ដេចព្រះស្រីជេដ្ឋា ព្រះអង្គគ្រងពិជ័យព្រៃនគរនោះវិញ។ លុះដល់ខែមិគសិរ បុស្ស ហើយទ្រង់គិតថា: ទ្រង់នឹងធ្វើសង្គ្រាមយកជ័យជំនះលើសម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជា ក្នុងគ្រានេះ ឱ្យត្រាតែបាន ទើបទ្រង់ត្រាស់បង្គាប់ចៅហ្វាកៅ សម្ដេចចៅពញាហែង ចៅពញាស្នងធ្នឹមព្រះនគរ ចៅពញាវៀង ចៅពញាវាំង ចៅពញាស្រាល និងចៅពញាលំពាំង ជាសេនាបតី ឱ្យកេណ្ឌរេហ៍ពល ចំនួនបាន ១៥០០០ នាក់ មកសមហាត់ឱ្យស្ទាត់ ហើយនឹងបានលើកទៅវាយបន្ទាយក្ដុលវិញ។ បើមានជ័យជំនះហើយ ទ្រង់នឹងលើករហូតទៅវាយបន្ទាយជ័យ សម្ដេចផែនដី ក្នុងឆ្នាំនេះឱ្យបាន។ សេនាបតីទាំងប្រាំមួយនាក់ ក៏ថ្វាយបង្គំលាចេញទៅ ចាត់សំបុត្រឱ្យកេណ្ឌមកគ្រប់គ្រាន់ តាមព្រះបន្ទូលពិសេស។ សេចក្ដីដែលកេណ្ឌរេហ៍ពលមកសមហាត់នេះ ឮសូរសព្ទទៅដល់សម្ដេចព្រះភាគិនេយ្យោយសរាជា ជាកែវនាយក ទើបទ្រង់ត្រាស់ប្រឹក្សានឹង ឧកញ៉ាចក្រីទេព ឧកញ៉ាសួគ៌ាលោកសុខ កូនពញាមឿង និង សម្ដេចចៅពញាកែវ ចៅពញាឧទ័យធិរាជ ចៅពញាតេជោនោះអស់នាយកងទ័ពថា : ពលគេដល់ទៅ ១៥០០០០ នាក់ ពលយើងតែ ៤០០០ នាក់ដូច្នេះ នឹងគិតដូចម្ដេចកើត។ វេលានោះឧកញ៉ាចក្រី ចៅពញាសួគ៌ាលោក កូនពញាមឿងយកសេចក្ដីក្រាបទូល ពលយើង សម្ដេចព្រះបរមបពិត្រ ជាអម្ចាស់ ទ្រង់ឱ្យបន្ថយអស់ទៅហើយ បើយើងនឹងឱ្យទៅកេណ្ឌថែមមកទៀត ក្រែងពុំទាន់តែកាលបិតាទូលព្រះបង្គំលោតអន្លង់សម្លាប់ខ្លួន ទៅកេណ្ឌទ័ពបិសាច ឱ្យជួយធ្វើការនោះ បានផ្ដាំទុកនឹងពញាចាន់មេស្មឹងជាភឿនថា បើម្ចាស់ផែនដីមានសេចក្ដីទាល់ ធុរៈដូចម្ដេចកុំឱ្យស្ដេចមានព្រះបន្ទូលផ្ទាល់ថាឱមេស្មឹងនិយាយឆ្លងព្រះបន្ទូល លោក នឹងកេណ្ឌបិសាចមកជួយឱ្យបានសម្រេច។ ឥឡូវការណ៍យើង ក៏ប្រទាល់ខ្លួនណាស់ហើយ គួរយើងធ្វើតាមបណ្ដាំនោះល្បងមើលសម្ដេចព្រះភាគិនេយ្យោយសរាជា ជាកែវនាយក ទ្រង់ជ្រាបហើយ ទ្រង់ត្រាស់ឱ្យហៅពញាចាន់មេស្មិល ចូលមកត្រាស់ប្រាប់ ដូចកូនពញាមឿងទាំងពីរនាក់ យកសេចក្ដីក្រាបបង្គំទូល។ ខណៈនោះពញាចាន់ មេស្មិល ទទួលព្រះបន្ទូលពិសេសហើយក៏ឱ្យធ្វើរោងរាជវ័តិ និង ទង់ ឆ័ត្រ គ្រឿងសក្ការៈបូជា ស្លៀកសស្រេចហើយ ក៏ចូលទៅក្នុងរោងរាជពិធី ឧទ្ទិសដល់ខ្មោចពញាមឿងថា : សុំឱ្យពញាជួយឱ្យបានសម្រេច ដូចជួយការណ៍ក្នុងខែត្រពោធិ៍សាត់។ ក្នុងគ្រានោះ បិសាចពញាមឿងចូលសណ្ឋិត នឹងមេស្មឹល ហើយថ្លែងប្រាប់កូនទាំងពីរថា : ឱ្យយកចំបើងថងជារូបមនុស្ស ឱ្យច្រើនកាន់ប្រឆេះ ឱ្យពួកពលចេះតែតាំងហ៊ោ បាញ់កាំភ្លើងពីចម្ងាយទៅ សុំយើងកេណ្ឌទ័ព បិសាចទៅជួយឱ្យសម្រេច។ វេលានោះកូនពញាមឿងទាំងពីរនាក់ លុះដល់វេលាយប់ហើយ ក៏ឱ្យរេហ៍ពលយកចំបើង ចងជារូបមនុស្សហើយ ចងប្រឆេះនៅរូបចំបើងនោះ យកទៅដាក់នៅក្បាលត្រោក ជុំវិញបន្ទាយ ព្រះស្ដេចកន។ ឯបិសាចពញាមឿង ក៏កេណ្ឌបិសាចឱ្យតាំងហ៊ោ បីដូចជាគេប្លន់យកបន្ទាយ។ ទ័ពស្ដេចកនឮហើយ ក៏តាំងតែបាញ់កាំភ្លើង ធ្នូ ស្នា ចោលដុំសិលា ពីក្នុងបន្ទាយមកជាច្រើនរាត្រី។ សម្ដេចចៅហ្វាកៅ ធ្វើតែដូច្នេះ ១៥ រាត្រី។ កងទ័ពក្នុងបន្ទាយ បាញ់អស់ព្រួញ ធ្នូ ស្នា រលោះទាំងគ្រាប់រំសេវ។ លុះដល់យប់គម្រប់ ១៥ នោះ ស្រាប់តែឮតាំងហ៊ោ វាយគង ទូងស្គរ ក្រោមដី និង​លើអាកាសដូចរន្ទះ កក្រើកទាំងព្រះធរណី ផង់ធូលី ក៏បក់បលោកចូលភ្នែក។ អស់សេនាទាហាន ទ្រាំពុំបាន ក៏បើកទ្វារបន្ទាយខាងកើត ហើយរត់ទៅទិសអគ្នេយ៍ ប៉ងនឹងទៅខែត្ររោងដំរី ដើម្បីនឹងទៅពឹងប្រទេសចាមឱ្យមកជួយ។ កងទ័ពបិសាចបណ្ដាលអាត្មា ឱ្យឃើញជាកងទ័ពឈរតាំងហ៊ោតាមផ្លូវថ្នល់ ដល់ទៅខែត្ររោងដំរីនោះ។ ឯព្រះស្ដេចកន សម្ដេចកៅ ចក្រី និងស្នងភឹមព្រះនគរ "ផាលន់" នាំអ្នកម្នាង "ផាលែន" រត់ចេញតាមទ្វារប៉មទិសឦសាន ដើម្បីនឹងទៅទិសឯជើងកាត់ទៅស្រុកលាវ។​ លុះដល់ទៅព្រៃមួយអន្លើឱ្យបោះទ័ពបង្អង់នៅទីនោះ លុះយូរទៅជាប់ហៅថា ភូមិបង្អង់ យារៗមកហៅថាភូមិជើងវាំង។ ទីនោះជាព្រៃគគីរ មានដើមគគីរជាច្រើន។ ព្រះស្ដេចកន ឃើញដើមគគីរមួយធំ ក្រៃលែង ឱ្យបាំងស្រមោលវាស់លមើលឃើញ ៣៤ ព្យាម សំណុំ ៩ព្យាម ទើបស្ដេចកន ប្រឹក្សានឹងអស់មន្ត្រី នាយកងទ័ពថា : ចៅពញាចន្ទរាជា មានទូកសារាយអណ្ដែត វែងតែ ១៨ ព្យាម ឯដើមគគីរយើងនេះ បើកាប់ធ្វើទូកយកឱ្យខាងវែងបាន ៣៤ ព្យាម។ បើយកតែឱ្យធំ ហើយឱ្យវែងបាន ២៥ ព្យាម។ ដូច្នេះ គួរយើងឱ្យកាប់ដើមគគីរ ធ្វើទូកឱ្យបានជាស្រេច ហើយនិងឱ្យរាជសារទៅបបួលចៅពញាចន្ទរាជា អុំភ្នាល់ដាក់ព្រះនគរ។ ថាបើមិនភ្នាល់ យើងនឹងឱ្យរេហ៍ពលតាំងហ៊ោចំអកចំអន់ ឱ្យឈឺចិត្ត។ ថាបើហ៊ានឱ្យអុំភ្នាល់ទូកយើងវែងជាងដល់ទៅ ៧ព្យាមនោះ គង់មានជ័យជំនះដោយងាយបាន។ គិតព្រមហើយ ស្ដេចកន ក៏ឱ្យរេហ៍ពល កាប់ដើមគគីរនោះ ចាំងលុងបានជាទូកមួយវែង ២៥ ព្យាម ទទឹង ១២ ហត្ថ ទើបឱ្យឈ្មោះព្រៃគគីរនោះ ហៅថា ព្រៃគគីររៀងមក។ ឯទូកដែលកាប់បាននោះ សិតពុំទាន់ហើយ ស្ដេចកន ឱ្យអូសយកទៅធ្វើឯបន្ទាយ សង់រោងនឹងសិតទូកនោះ ហើយឱ្យសាងព្រះចេតិយមួយ នឹងឱ្យបម្រើទៅលួចព្រះអង្គខ្មៅ ពីក្នុងបន្ទាយពិជ័យព្រៃនគរនោះ មកដំកល់ទុកក្នុងព្រះចេតិយនោះ គិតនឹងយកបន្ទាយ ដែលសាងថ្មីនេះជាមហានគរ។ កំពុងតែសាងព្រះចេតិយ ធ្វើបន្ទាយ និងសិតទូកនោះ កងទ័ពបិសាចពញាចាន់ តាមទៅសម្ដែងឫទ្ធិតាំង ហ៊ោស័ព្ទសូរដូចជាផ្គរ រន្ទះទាំងផែនប្រឹថពី។ ស្ដេចកន ចៅហ្វាកៅ និងអស់នាយកងទ័ព មើលមិនឃើញ ច្បាំងតតាំងពុំកើត ឃើញប្លែកអស្ចារ្យណាស់ ទ្រាំពុំបានក៏នាំគ្នារត់ពីទីនោះទៅទៀត។ ស្ដេចកន សម្ដេចកៅ សម្ដេចចៅពញាហែង រត់បែកទៅចុងម្ខាង ឯអ្នកម្នាងផាលែន និងចក្រីនី រត់បែកផ្លូវគ្នាទៅទិសខាងត្បូង ទៅដល់ភូមិគោកស្រុក។ ទីដែលបែកផ្លូវគ្នានោះ ជាប់ហៅភូមិនាងឃ្វាងផ្លូវ យារៗមកហៅថា ភូមិស៊ាងឃ្វាង។ តមកអ្នកម្នាង ផាលែន រត់ទៅទៀត ចូលព្រៃលេចវាលទៅគិតថា : ក្រែងស្ដេចកនតាមរកខ្លួនពុំឃើញ ក៏កាត់សក់ចងនឹងមែកឈើនោះ ប្រាថ្នាឱ្យស្ដេចកនឃើញហើយតាមរក បានជាជាប់ហៅវាលចងសក់ ដល់សព្វថ្ងៃនេះ។ តមកទៀត នាងដើរហួសទៅទៀត ត្រូវថ្ងៃក្ដៅណាស់ នោះមានសត្វខ្លែងមួយហ្វូង ចម្កាងស្លាបហើយបាំងពីលើ មិនឱ្យក្ដៅ លុះមានគេទៅនៅ ភូមិនោះក៏បានជាប់ហៅថា ភូមិបង្ហើរខ្លែង។ នាងដើរហួសទៅទៀត ឃើញត្រពាំងមួយ ទឹកថ្លាល្អ នាងក៏ចូលទៅកក់ក្បាលនៅទីនោះ លុះមានគេទៅនៅភូមិ បានជាប់ឈ្មោះហៅថា ភូមិស្រែកក់រៀងមក (គួរតែស្រែសំបូរដើមកក់)។ នាងដើរទៅទៀតមានអូរមួយ នឹងដើរឆ្លងមិនរួចនាងបន់ដល់អ្នកតាបង់បត់ សុំឱ្យមានទូកឆ្លង នោះអ្នកតាបង់បត់ ដំណែងជាក្រពើមួយ ឱ្យនាងដើរជាន់ឆ្លងទៅក្រពើនោះ ប្រែទៅជាក្រពើថ្មនៅសព្វថ្ងៃនេះ គេហៅថាភូមិភាគក្រពើ រៀងមក។ នាងដើរហួសទៅទៀត រោយជើងណាស់ អស់កងទ័ពសុំពរ នាងនៅទួលនោះសព្វថ្ងៃនេះ ជាប់ហៅថា ទួលសុំពរ។ លុះដើរទៅទៀតនាង សួស្តិ៍ ជាមាតានាង ផាលែនរោយជើងណាស់ដើរមិនរួច ចៅពញាចក្រីនី ឱ្យយកសំពត់ធ្វើអង្រឹង ឱ្យយកដងផ្គាក់ធ្វើស្នែង សព្វថ្ងៃនេះគេជាប់ហៅថា ព្រែកដងផ្គាក់។ តពីនេះទៅទៀតដល់ទៅវាលមួយអន្លើ ធ្លាក់ខ្នើយនាងសួសពីអង្រឹង បានជាជាប់ហៅថា វាលជ្រុះខ្នើយ។ លុះទៅដល់អូរមួយអន្លើ ចោលស្នែងនាងសួស្តិ៍ទៅក្នុងអូរនោះ សព្វថ្ងៃនេះគេជាប់ហៅថា អូរចោលស្នែង។ ឯក្នុងខែត្រត្បូងឃ្មុំនោះ មានហៅអុងម៉ុងពីរ (ដូចដែលយើងបានពណ៌នាមករួចហើយក្នុងខាងដើមនុះ) អ្នកស្រុកសន្មតហៅថា អុងម៉ុងព្រះមហោសថ។ អុងម៉ុងតូចនោះមានទំហំ ៧ ហត្ថបួនជ្រុងអុងម៉ុងធំនោះមានទំហំ ១៣ ហត្ថបួនជ្រុង។ ទឹកដែលហូរលើអុងម៉ុងនោះ ធ្លាក់ទៅលើព្រែកឆ្លូង។ អុងម៉ុងនោះត្រង់ទៅស្រុកយួន។ លុះពលសែងនាងទៅដល់អុងម៉ុងនោះ លែងសែងនាង នាងទៅពួកក្នុងហោងតូច សព្វថ្ងៃនេះគេហៅថា អុងម៉ុងតូចនោះថា ហោងពលសែង។ លុះឃើញថាស្ងប់ស្ងាត់ គ្មានកងទ័ពលើកតាមទេ នាងនាំបក្សពួកទៅដល់ ហោងអុងម៉ុងធំនោះ នាងសួស្តិ៍ទាំងកូន និងម្ដាយចូលទៅពួនក្នុងអុងម៉ុងនោះ សព្វថ្ងៃនេះ គេហៅថា ហោងពួន។ ពួកនេះទៅហួសទៅខាងកើត នាងបានជួបជុំគ្នានឹងព្រះស្ដេចកន សម្ដេចកៅ។ ស្ដេចកន ជំនុំគ្នានឹងធ្វើបន្ទាយទៀតតែធ្វើមិនកើត លុះមានគេទៅនៅភូមិ ជាប់ហៅថា ភូមិស្រែបន្ទាយ។ រត់ពីនោះទៅទៀត ដល់វាលមួយ វែងបណ្ដោយខាងកើត ក្រោយមកមានគេទៅនៅស្រែសព្វថ្ងៃនេះ ជាប់ហៅ ភូមិស្រែវែង។ រត់ទៅទៀតច្រឡំផ្លូវលោជាគេចទៅឦសានព្រៃដែលមក។ មានគេទៅនៅសព្វថ្ងៃនេះហៅថា ភូមិរលារៀងមក។ នាំគ្នារត់ទៅទិសខាងកើតទៅទៀត ជួបនឹងស្វាស មួយស្វានោះឃើញនាងហើយ ក៏បេះផលានុផលទម្លាក់មកឱ្យនាង ក្រោយមកមានគេទៅរានភូមិនៅសព្វថ្ងៃនេះ ជាប់ហៅថាភូមិស្វាស។ រត់ទៅឯកើតទៅទៀតដល់ចំការពោតមួយអន្លើ ម្ចាស់ចំការ ឈ្មោះថៅកែ យកពោតមកថ្វាយស្ដេចកន ស្ដេចកន ឱ្យពរថា : ឱ្យរកស៊ីកើតកាលវាលគុម្ព។ លុះក្រោយមកមានគេទៅនៅគេហៅថា ភូមិជីកែ រៀងមក។ រត់ទៅទិសឯកើតទៅទៀត ស្ដេចនឹងនាងអស់កំលាំងណាស់ អស់ពួកពលឃើញថ្មមួយដុំ​ចាំងច្រាសទៅកើតជាគ្រែបណ្ដោយ ៦ ហត្ថ កំពស់មួយហត្ថ ទទឹង ៣ ហត្ថ ថ្វាយស្ដេចផ្ទុំ លុះក្រោយមកមានគេទៅរានភូមិនៅគេហៅភូមិថ្មគ្រែ។ ទីនោះ មានគេនៅរហូតសព្វថ្ងៃនេះ។ ឯសម្ដេចចៅហ្វាកៅ ចៅពញាចក្រីនី ចៅពញាវៀង ចៅពញាវាំង ៤ នាយនេះកាលភ័យនោះរត់បែកគ្នាចូលទៅខែត្របាភ្នំ មឿងរមាសហែកមាន ស្ម័គ្របក្សពួក២០០នាក់។ វេលានោះកងទ័ពនេះបានប្រទះនឹងកងទ័ពចៅពញាសួគ៌ាលោកសុខ កូនពញាមឿងកងទ័ពនេះដេញរត់ទៅទៀត។ កងទ័ពស្ដេចកន ឃ្លានបាយណាស់ ក៏ឈប់ដាំតែដាំពុំទាន់ឆ្អិនទ័ពគេទៅដល់ ក៏រត់ចោលបាយនៅទីនោះទាំងឆៅផង។ លុះកងទ័ពចៅពញាសួគ៌ាលោក ទៅដល់ក៏យកបាយនោះស៊ី បាយនោះឆៅ ក្រោយមកទៀតមានគេទៅរានភូមិនៅ គេហៅភូមិបាយឆៅរៀងមក។ ឯនាយកងទ័ពខ្មាំងទាំង៤ នាយរត់ទៅឃើញត្រឡាចផ្លែ ក្នុងព្រៃ ក៏បបួលគ្នាបេះ។ កំពុងតែបេះនោះ កងទ័ពគេទៅដល់ ចាក់កាប់សម្លាប់ ចៅពញាវៀង ចៅពញាវាំងបាន ទ័ពដែលសល់ ក៏បែករត់ទៅទៀត។ ឯក្រោយដែលបេះត្រឡាចនោះមក មានគេទៅនៅ ក៏ជាប់ហៅថា ភូមិត្រឡាច រៀងមក។ ឯសម្ដេចចៅហ្វាកៅ និងចក្រីនី នាំស្ម័គ្របក្សពួករត់ទៅដល់ព្រៃមួយអន្លើ មានទឹកត្រពាំង ល្មមពេលដាំបាយស្លស៊ី ក៏ឈប់កាប់ត្រីដាក់ចាន។ លុះកងទ័ពគេទៅដល់ សម្ដេចចៅហ្វាកៅ ចៅពញាចក្រីនី ប្រថុយជីវិតចូលមកតដៃ ក៏កំពប់ត្រីពីចាន បានជាជាប់ហៅថា ភូមិចានត្រី រៀងមក។ ឯចៅហ្វាកៅចក្រីនីនាំស្ម័គ្របក្សពួករត់ទៅទៀត ចៅពញាសួគ៌ាលោក ក៏ដេញតាមទៅបន្តិចចៅពញាតេជោ លើកទ័ពតាមទៅដល់ ក៏ចូលប្រកាប់គ្នា ចក្រីនីតនឹងចៅពញាសួគ៌ាលោក សម្ដេចកៅតនឹងចៅពញាតេជោសឹង ស្ទាត់កាន់អាវុធ ចិត្តមុតនឹងមុតដូចគ្នា។ តគ្នាពីថ្ងៃត្រង់ដល់រសៀល បិសាចពញាមឿង បណ្ដាលឱ្យចៅហ្វាកៅ ចក្រីនី ឮដូចគេស្រែកសន្ធប់នាំឱ្យធ្លាក់អាវុធពីដៃ។​ នោះចៅពញាសួគ៌ាលោក ចៅពញាតេជោ សម្លាប់បាន ហើយកាត់យកក្បាល នាំមកថ្វាយសម្ដេចព្រះភាគិនេយ្យោយសរាជា ជាកែវនាយក ទ្រង់ព្រះអំណរណាស់ទ្រង់ប្រាសរង្វាន់តាមសមគួរ។ ឯសម្ដេចចៅពញាហែង និងផាលែន ចៅពញាស្រាល ចៅពញាលំពាំងនោះនៅជាមួយនឹងព្រះស្ដេចកន ធ្វើបន្ទាយរាយល្បាត យាមក្នុងព្រៃនោះតែជិតកើតជាបន្ទាយឡើងកាលណា ក៏ចេះតែឮដូចទ័ពគេលើកទៅចោម។ ដូច្នេះហើយ ស្ដេចកន ក៏នាំគ្នាជិះដំរីរត់ពីថ្មគ្រែនោះទៅជ្រកនៅក្នុងព្រៃមួយក្រោយមកមានគេទៅនៅ គេហៅថា ភូមិដំរីជ្រាប។ រត់ពីនោះទៅទៀតស្ដេចកន ជួបនឹងមេមត់ម្នាក់ល្បីថាឆុតណាស់ ស្ដេចកន ក៏ឱ្យបញ្ជាន់សួរពី សុខ ឬ មិនសុខ។ មេមត់នោះឆ្លើយថា : ពុំសុខទេ បើចង់សុខ ឱ្យទៅសុំទោសហ្លួងខាងលិចក្រោយមកនោះ មានគេទៅនៅទីនោះ ក៏ជាប់ហៅថាភូមិមេមត់ រៀងមក រត់ទៅពីនោះទៀត ដល់ព្រៃមួយអន្លើ ពួកយាមគ្មានឫស្សីនឹងធ្វើត្រដោក តែឃើញផែនសីលាមួយមានរូង ពួកយាមក៏វាយថ្មនោះ ខ្ទ័រដូចស្គរ ដូចត្រដោក។ ក្រោយមក គេហៅភូមិនោះថា ភូមិថ្មត្រដោក។ រត់ទៅទៀត ស្ដេចកន ឃើញទន្លេចាម មានទឹកហូរចុះទៅស្រុកព្រៃ ក៏ឈប់ទ័ពនៅទីនោះ។ មានកំពង់ចុះងូតដងទឹកនោះដោយខ្លួន មានឈ្មោះកំពង់នាង ផាលែន កំពង់លួង កំពង់សម្ដេចចៅពញាហែងរៀងមក។ លុះនៅក្នុងទីនោះជាយូរណាស់មក សម្ដេចចៅពញាហែង ជំទាវសួស្ដិ៍ ក៏មានជំងឺ ហើយអនិច្ចកម្មទៅ នៅតែមន្ត្រី និងសេនាទាហាន ជាន់តូចៗ និងរេហ៍ពលប្រាំ ឬប្រាំមួយរយនាក់ ទើបព្រះស្រីជេដ្ឋា គឺព្រះស្ដេចកន នោះជំនុំនឹងរេហ៍ពលទាំងឡាយថា : យើងរត់មក មកនេះឆ្ងាយណាស់ ស្បៀងអាហារក៏តិចណាស់ កេណ្ឌរេហ៍ពលថែមទៀតក៏ពុំបាន។ យើងយល់ថា ព្រះចន្ទរាជាទៅខែត្រពោធិ៍សាត់ទៅហើយ នៅតែពញាយសរាជានោះ ជាក្មួយអញបង្កើត ដូច្នេះបើទុកជាម្ដេចម្ដា ក៏ចៅពញាយសរាជាមិនយកទោសអញទេ គង់ឱ្យអញធ្វើជាសម្ដេចចៅហ្វាដែរហើយ ពួកឯងរាល់គ្នាក៏គង់តែបានសេចក្ដីសុខដែរ។ ការណ៍ដែលឯងមានគុណគាប់នឹងអញ អញនឹងទំនុកបម្រុងបានដោយងាយ។ អញយល់ថា : យើងចាក់ចោលគ្រាប់រំសេវ ឱ្យអស់ ហើយទៅសុំចុះចូលវិញ ឃើញថា : បានសេចក្ដីសុខប្រសើរ។ អស់ពួកពលក៏យល់ព្រមតាម សព្វថ្ងៃទីនោះ ហៅភូមិជំនុំរៀងមក។

• • • ព.ស. ២០៦៩, គ.ស. ១៥២៥, ម.ស. ១៤៤៧, ច.ស. ៨៨៧ ឆ្នាំរកា សប្តស័ក សម្ដេចព្រះស្រីជេដ្ឋាគឺព្រះស្ដេចកន ចាក់ចោលគ្រាប់រំសេវហើយ ក៏នាំរេហ៍ពលមកដល់វត្តគរដែលព្រះម្នាងផាលែនសាងនោះ។ នៅទីនោះស្ដេចកន ឱ្យរេហ៍ពលជីកស្រះមួយ ជាឯកើតព្រះវិហារនោះទុកជាសម្រាប់វត្ត។ ចេញពីនោះមកទៀត ស្ដេចកន នាំរេហ៍ពលទៅទិសខាងជើង ដល់វត្តដែលសម្ដេចចៅពញាហែង បិតាព្រះម្នាងផាលែន សាងនោះឱ្យឈ្មោះជាប់នឹងវត្តដែលសាងនោះហៅថា វត្តគការ ហើយជីកស្រះមួយទៀតជាសម្រាប់វត្ត។ សព្វថ្ងៃគេហៅ វត្តគការ ទួលតាហែង តាមនាមសម្ដេចហែង។ រួចចេញទៅខាងលិចភូមិ ព្រះអង្គឱ្យជីកស្រះមួយ បណ្ដោយប្រវែង ៥០ ព្យាម ទទឹង ២៥ ព្យាម ហើយសាងជាវត្តមួយ សាងព្រះពុទ្ធរូប និងដើមរកា ៥ ព្រះអង្គ បានជាប់ឈ្មោះហៅថា វត្តភូមិរកាព្រះប្រាំរៀងមក។ ឯពញាមន្ត្រីអរជូនកែ មេគយ ដឹងដំណឹងនេះហើយ ក៏កេណ្ឌពលចោមចាប់បាននាងផាលែង និងស្ដេចកន។ ស្ដេចកន ស្រែករោទិ៍ជាខ្លាំង ហើយថា : អញមិនគួរជាឱ្យគេចាប់បានសោះ។

ឯពញាមន្ត្រីអរជូនកែ ជាមេគយកាលចាប់ដាក់ក្ដី ស្ដេចកន និងនាងផាលែន បានហើយក៏គិតថា : បើអញនាំទាំងរស់ សម្ដេចព្រះភាគិនេយ្យោយសរាជា នោះត្រូវជាក្មួយស្ដេចកន ផងកាលណានឹងហ៊ានសម្លាប់ស្ដេចកន ដ្បិតស្ដេចកន ត្រូវជាឪពុកមា។ បើអញពុំហ៊ានសម្លាប់ហើយ តែកាលណាស្ដេចលែងខ្លួនវា ចិញ្ចឹមវាឡើងជាធំមុខជាអស់យើងនឹងស្លាប់ទាំងអស់គ្នាវិញពុំខាន។ លុះគិតយល់ព្រមគ្នាហើយ អរជូន "កែ" ក៏កាត់យកក្បាលស្ដេចកន និងនាងផាលែន ដាក់ជាល ព្រមទាំងឱ្យប្រហារជីវិតទាំងអស់ស្ម័គ្របក្សពួកទាំង២៥នាក់ទៀត។ ឯព្រៃដែលគេចោមចាប់ស្ដេចកន នោះសព្វថ្ងៃគេហៅថា ព្រៃចំណោម។ ត្រង់កន្លែងដែលស្ដេចកន ស្រែករោងទិ៍នោះ សព្វថ្ងៃគេហៅថា ព្រៃទំរនរោទិ៍យារៗមកគេហៅថា ព្រៃរោទិ៍។ ត្រង់កន្លែងដែលថាមិនគួរឱ្យចាប់បាននោះ គេហៅថា ព្រៃមិនគួរយារៗមកគេហៅថា ព្រៃជើងគួរ។ ឯសម្ដេចព្រះភាគិនេយ្យោយសរាជា ជាកែវនាយក ព្រះអង្គមានកងទ័ពតែ ៤០០០ នាក់ខាងស្ដេចកន មានកងទ័ពដល់ទៅ ៧ ស្បែក គឺ១៤០០០នាក់។ ស្ដេចនឹងលើកវាយបន្ទាយនោះពល តិចក្រែងថ្លស់ការណ៍ ដ្បិតបន្ទាយនោះ ធំណាស់ ហើយខ្ពស់ផងទាំងរេហ៍ពល ក៏ច្រើនណាស់ទៀត។ ព្រះអង្គរេហ៍ពល ជញ្ជូនតែរូបចំបើង និងប្រឆេះទៅអុជតាំងហ៊ោ នៅក្បាលត្រោករាល់ៗយប់។ ទាហានពីក្នុងបន្ទាយពិជ័យព្រៃនគរ ក៏បាញ់កាំភ្លើង ធ្នូ ស្នា មក យូរមកទៀតស្រាប់តែបាត់ពុំឃើញមានឮសូរកាំភ្លើងបាញ់ចេញពីក្នុងបន្ទាយ ទាំងចៅពញាតេជោ ពញាសួគ៌ាលោក ក៏នាំក្បាលចៅហ្វាកៅនិងចក្រីនី ហើយនិងក្បាលចៅពញាវៀង ចៅពញាវាំង មកថ្វាយ ហើយឧកញ៉ាចក្រី "ទេព" កូនពញាមឿង ក៏ក្រាបទូលថា : ក្នុងដប់ថ្ងៃ ដប់យប់ នេះពុំមានទ័ពខ្មាំងបាញ់តមកពីក្នុងបន្ទាយទេ គឺ ឃើញតែមនុស្សរត់ចេញពីក្នុងបន្ទាយ ទាំងយប់ ទាំងថ្ងៃ ពុំដែលដាច់។ ខណៈនោះ សម្ដេចចៅពញាយសរាជា ភាគិនេយ្យោ ជាកែវនាយក ទ្រង់ជ្រាបហើយទ្រង់មានព្រះបន្ទូលប្រឹក្សានឹងនាយកកងទ័ពថា : អ្នករាល់គ្នា ចំពោះការណ៍នេះយល់ដូចម្ដេចខ្លះ ? មេកងខ្លះទូលថា : ការណ៍នេះឃើញថា ព្រះស្ដេចកន ធ្វើឧបាយកល ឱ្យយើងចូលទៅឱ្យស៊ុនខ្លួន ដើម្បីគេនឹងចោមព័ទ្ធយើង។ ខ្លះថា : ព្រះស្ដេចកន វាឃើញកងទ័ពយើងតិច បានជាវាបន្ថយកងទ័ពខ្លះចេញ។ ក្នុងវេលាដែលកំពុងតែជំនុំគ្នានោះបណ្ដាលឱ្យព្រះទ័យនៃព្រះអរិយបញ្ញាសាគរ អាប៉ោ ចៅអធិការដែលរក្សាវត្តប្រាសាទក្នុង ឱ្យយល់ថា : អាត្មាអញនឹងនៅបង្អង់ពុំថ្វាយព័ត៌មានទៅហ្លួងខាងលិចទេ តែហ្លួងខាងលិចចូលនគរបាន ហ្លួងនឹងយកទោសដល់អាត្មាអញផងជាពុំខាន។ គិតយល់ដូច្នោះហើយព្រះអង្គឡើងគង់លើគ្រែ ឱ្យរេហ៍ពលសែងបាំងសប្បធនមានពលហែមុខ ក្រោយទាំង៥០០នាក់ និងភិក្ខុសាមណេរ ១៦០ អង្គ​ហែសម្ដេចព្រះអរិយបញ្ញាសាគរ អាប៉ោចេញពីបន្ទាយពិជ័យព្រៃនគរ តម្រង់ទៅបន្ទាយក្ដុល។ ដល់ហើយ លោកឱ្យភិក្ខុ ជាសិស្សានុសិស្ស ទៅប្ដឹងសេនាបតី សេនាបតី ក្រាបបង្គំទូល សម្ដេចព្រះយសរាជាកែវនាយក។ ទ្រង់ជ្រាបហើយ ទ្រង់ត្រាស់ឱ្យនិមន្តលោកចូលទៅក្នុងព្រះពន្លា ទើបសម្ដេចព្រះអរិយបញ្ញាសាគរ អាប៉ោ ថ្វាយព្រះពរថា : ស្ដេចកន បែកបន្ទាយ រត់ចោលបន្ទាយទៅ៣ខែហើយ ដោយភ័យនឹងសូរសព្ទសន្ធឹក ខាងក្រោមដី និងអាកាស ដាស់ព្រះធរណី ដូចជាសូររន្ទះ ជាអចិន្ត្រៃយ។ ហេតុនេះ អាត្មាភាព មកថ្វាយព្រះពរសូមទ្រង់ជ្រាប។ សម្ដេចព្រះយសរាជាជាកែវនាយក ទ្រង់ព្រះអំណរណាស់ ហើយទ្រង់ត្រាស់ថា : ឧកញ៉ាចក្រី ចៅពញាសួគ៌ាលោកក្រាបទូលនេះ ឃើញថាពិតណាស់។ ត្រាស់តែម៉្លោះហើយ ព្រះអង្គក៏លើកយោធាចូលទៅប្រថាប់ក្នុងបន្ទាយពិជ័យព្រៃនគរ ទ្រង់ទតប្រាសាទ ព្រះរាជវាំង សួនច្បារ ផ្កា ដំណាំ ព្រះដំណាក់ ឃ្លាំង និងរោងដំរី សេះ ទាំងប៉ុន្មាន ទ្រង់ស្ងើចទង់ព្រះរាជហឫទ័យ ទ្រង់ត្រាស់សរសើរថា : ព្រះស្ដេចកននេះមានបុណ្យអស្ចារ្យណាស់ ហើយត្រាស់ឱ្យរឹបរើយករបស់ទ្រព្យទាំងនោះ ចាត់បម្រើឱ្យនាំចៅក្រាបទូលថ្វាយព្រះបរមរាជបិតុលាឯបន្ទាយខែត្រពោធិ៍សាត់ ហើយសម្ដេចព្រះយសរាជា ជាកែវនាយក ទ្រង់ប្រោសឱ្យសម្ដេចព្រះអរិយបញ្ញាសាគរ អាប៉ោឱ្យរួចទោសគង់ទី គ្រងពលសម្រាប់វត្តដូចដែល។ ទ្រង់ចាត់នាយកងទ័ព ឱ្យលើកតាមចាប់ខ្លួនព្រះស្ដេចកន ឱ្យបានហើយត្រាស់ឱ្យដាក់គយល្បាត ស្ទាក់រកចាប់គ្រប់អន្លើ។ ឯពញាមន្ត្រីអរជូន លុះធ្វើគតស្ដេចកន និងនាងផាលែន និងសេនាទាហាន ២៥នាក់រួចហើយក៏ឱ្យធ្វើជាលដាក់ក្បាលទាំងអស់ នាំយកទៅថ្វាយ សម្ដេចព្រះភាគិនេយ្យោកែវនាយក ក្នុងបន្ទាយពិជ័យព្រៃនគរ។ ឯសម្ដេចព្រះយសរាជា ជាកែវនាយក ព្រះអង្គយល់ហើយ ឱ្យយកក្បាលព្រះស្ដេចកន និងម្នាងផាលែន ធ្វើបុណ្យបូជាព្រះភ្លើង សាងព្រះចេតិយដាក់ក្នុងវត្តប្រាសាទក្នុងដោយហេតុជាប់សាលោហិតខាងព្រះអង្គ ហើយទ្រង់ប្រោសលើកទោសអស់អាណាប្រជានុរាស្ត្រដែលចូលក្បត់ជាមួយនឹងព្រះស្ដេចកន ទាំងប៉ុន្មានៗ នោះឱ្យរួចទោសនៅរកស៊ីដូចប្រក្រតី។ បណ្ដារាស្ត្រផង ក៏មានចិត្តត្រេកអរសោមនស្សនាំគោ ក្របី ដំរី សេះរបស់ខ្លួនមកក្រាបទូលថ្វាយដោយស្រឡាញ់ព្រះរាជហឫទ័យ បុណ្យបារមី ជាអនេក។ ឯព្រះពញាមន្ត្រីអរជូន កែវ ដែលមានបំណាច់កាត់ក្បាលស្ដេចកន នាងផាលែននោះ ទ្រង់តាំងជាចៅហ្វាយស្រុកខែត្រត្បូងឃ្មុំ ថែមជាថ្មីទៀត ជាចៅពញាអរជូនចាប់បាន។

---

• (១) ប្រកប ឬបញ្ចុះលោហធាតុផ្សេងៗ មានមាសជាដើមទៅក្នុងដែក។ សម័យបុរាណ គេជឿថា អាវុធយុទ្ធោបករណ៍ ទាំងពួង ដែលមានក្រំមាសនោះ ពូកែសក្ដិសិទ្ធិណាស់ អ្នកណាដែលអួតអាងថា ខ្លួនមានសាច់ស្វិតយ៉ាងណាក្ដី។ ក៏គង់មុតដោយអាវុធដែលក្រំដោយលោហធាតុនោះដែរ។
• (២) គេទំលាប់សរសេរសព្វថ្ងៃនេះ ជាវង្សាអន្ជិត ឬវង្សាអញ្ជិត។ ពាក្យថា អន្ជិតឬអញ្ជិត នោះពុំបានន័យថាដូចម្ដេចសោះ។ បើថាអនុជិត វិញទើបមានន័យថា អ្នកឈ្នះរាប។
• (៣) សាស្ត្រាវត្តកំពង់ត្រឡាចថាឈ្មោះ អង់
• (៤) អ្នកខ្លះយល់ថា "ឃ្លាំងមឿង" នេះមិនមែនជាឈ្មោះ ឬ ជាងារសក្ដិរបស់រូបមន្ត្រីដែលបានប្ដូរជីវិត ដើម្បីបូជាទឹកដីនោះទេ ថាពាក្យ "ឃ្លាំងមឿង" នេះជាពាក្យសៀមក្លាយពីពាក្យសៀមមែនទែនថា "ខ្លាងមឿង" ប្រែថាអ្នកតាចាស់ស្រុក។
• (៥) សម័យបុរាណ លោកសង្ឃប្រើសព្វនាមនេះ ជាជំនួសនាមព្រះអង្គលោកថា "អាចក្ដី" មិនថា "អាត្មា" ឬ "អាត្មាភាព" ដូចសម័យបច្ចុប្បន្ននេះទេ។
• (៦) ពាក្យសម្រាប់គ្រហស្ថ ហៅអ្នកបួស ដែលជាញាតិ ឬ ដែលខ្លួនស្និទស្នាលដោយបានផ្គត់ផ្គង់ចតុ​ប្បច្ច័យ ដល់លោក។ ក្នុងសម័យបុរាណ ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ ទ្រង់ហៅព្រះថេរធំៗថា ជីតុន យ៉ាងនេះឯង។
• (៧) ស៊ីថាយ មិនដឹងជាមានន័យយ៉ាងណាទេ តែមើលទៅ ប្រហែលជាពួកទាហានទូក។
• (៨) ក្លាយពីពាក្យសំស្ក្រឹត ថា ស្រែន្យាធិបតី បាលីថា សេនី អធិបតី
• (៩) ស្រុកសន្ទុក ក្នុងខែត្រកំពង់ធំសព្វថ្ងៃនេះ កាលពីដើម ឈ្មោះ អាសន្ទុកៗ នេះក្លាយមកពីពាក្យថា "អាសន្ន និង ទុក្ខ"។ បានជាស្រុកនេះមានឈ្មោះដូច្នេះ មកពីមានរឿងមួយដំណាលថា កាលនោះ ពញាក្រែក (សាស្ត្រាខ្លះថាដំបងក្រញូង) ទ្រង់ចាត់ទាហានឱ្យដេញចាប់ព្រះបាទ បក្សីចាំក្រុង លុះព្រះរាជកុមារអង្គនេះ ទ្រង់រត់មកដល់ទីនេះ ទ្រង់មាន អាសន្ន ហើយមានទុក្ខទៀត ទើបានជាស្រុកនេះឈ្មោះ "អាសន្នទុក្ខ" ប៉ុន្តែមកដល់សព្វថ្ងៃនេះឈ្មោះនេះនៅត្រឹមតែសន្ទុកៗវិញ។
• (១០) បណ្ដាមឿងទាំងនេះ មឿងខ្លះ ក៏នៅគង់ឈ្មោះនៅឡើយ គ្រាន់តែប្រែ ហៅថា ឃុំ ឬ សង្កាត់ប៉ុណ្ណោះ ខ្លះទៀតក៏ក្លាយឈ្មោះផ្សេងទៅវិញក៏មាន ឧទាហរណ៍ ដូចមឿងគោកសេះ សព្វថ្ងៃនេះ គេហៅថា ឃុំបារាយណ៍ មឿងខ្លះទៀតក៏បាត់ឈ្មោះសូន្យទៅហើយ ដូចជាកោះកែជាដើម។
• (១១) បានជាកើតមានឈ្មោះហៅថា "កំពង់ហ្លួង" ក្នុងខែត្រក្រគរ "កំពង់ស្ទាក់បាញ់" ក្នុងខែត្របរិបូណ៍ រៀងមក។ ប៉ុន្តែកំពង់ស្ទាក់បាញ នោះយារៗ យូរមក ហៅ "កំពង់រន្ទះបាញ់" ទៅវិញ។
• (១២) ព្រះសង្ឃ និង ព្រះរាជវង្សានុវង្សខាងព្រះរាជត្រកូល ដែលបានរត់ចោលវត្ត ចោលដំណាក់ ហើយទៅជ្រកព្រៃក្នុង ពេលដែលស្ដេចកន បានឈ្នះសង្គ្រាមព្រះស្រីសុគន្ធបទ។
• (១៣) ប្រាប្ដាភិសេក ជាពាក្យសំស្ក្រឹត ប្រែថា "ដែលមានអភិសេកប្រាកដហើយ" បានន័យថា អភិសេកព្រះមហាក្សត្រដែលបានបង្ក្រាបអរិន្ទរាជសត្រូវ ហើយឡើងសោយរាជ្យ។ អភិសេក ព្រះមហាក្សត្រដែលពុំបានធ្វើសង្គ្រាម មុននឹង សោយរាជ្យទែ ច្បាប់ឱ្យហៅថា មុន្ទាភិសេក ឬ រាជាភិសេក។ ឯសង្គ្រាមាភិសេក គឺអភិសេកក្នុងពេលកំពុងធ្វើសង្គ្រាម។
• (១៤) សេយ្យសាសន៍ ប្រែថា "សាសនាដ៏ប្រសើរ"។ ក្នុងសម័យបុរាណ ខ្មែរយើងកាន់ព្រហ្មញ្ញសាសនា ហើយហៅព្រហ្មញ្ញសាសនានេះថា "សេយ្យសាសន៍" ឥឡូវនេះ សាមញ្ញជនយល់ថា ពាក្យនេះ បានន័យថា សាសនាដទៃក្រៅពីព្រះពុទ្ធសាសនាទៅវិញ។
• (១៥) គ្រងរាជ្យបានន័យថា ព្រះមហាក្សត្រ បានទទួលរាជសម្បត្តិហើយ តែមិនទាន់បានអភិសេកមែនទែនទេ។ លុះណាតែ ព្រះអង្គបានអភិសេកមែនទែនហើយ ទើបច្បាប់ឱ្យហៅថាមហាក្សត្រអង្គនោះ សោយរាជ្យ។
• (១៦) ហូពាន់ - ក្បាលពាន់ គឺមន្ត្រីនោះ មានទ័ពរាប់ពាន់នាក់ នៅក្រោមបង្គាប់របស់ខ្លួន។
• (១៧) ខ្នងពស់ ឬ ជើងគ្រឹះ បើជាមន្ត្រីឈរខែត្រ គឺ ជាស្ដេចត្រាញ់ បើជាមន្ត្រីក្នុងព្រះរាជវាំងគឺសេនាបតី ឥឡូវនេះ ហៅថា រដ្ឋមន្ត្រី។
• (១៨) អ្នកងារបានដល់មនុស្ស ២ ពួក គឺអ្នកធ្វើការតាមកម្រិតច្បាប់ ១ អ្នកមានទោសកំហុស នឹងបទបញ្ញត្តិច្បាប់ ១ អ្នកងារនេះមានច្រើនពួក។ ចំពោះអ្នកងារពលព្រះ គឺអ្នកនោះឯង ធ្វើការជាប្រយោជន៍វត្តអារាមក្នុងពុទ្ធសាសនា។
• (១៩) ព្រះក្សត្រីយានី ដែលមានព្រះបិតាក៏ស្ដេច ព្រះមាតាក៏ស្ដេច
• (២០) មន្ត្រីខាងសម្ដេចបរមខត្តិយាមហាចន្ទរាជា។
• (២១) ជាមេទ័ពរបស់សម្ដេចបរមខត្តិយា មហាចន្ទរាជាដែរ
• (២២) សង្គ្រាមជាន់នោះ សម្ដេចព្រះបរមខត្តិយាមហាចន្ទរាជា ស្ដេចដណ្ដើមយកមកបានផែនដី ដែលនៅខាងលិចត្រើយទន្លេមេគង្គទាំងអស់។ ឯស្ដេចកននៅសល់ផែនដី ត្រើយខាងកើតទន្លេមេគង្គទាំងអស់។
• (២៣) ព្រះបាទអស់ជុំនុំ គឺមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់បំផុត ខាងតុលាការ ឬ ព្រះមហាក្សត្រ
• (២៤) មនុស្សពេញវ័យ ក្នុងវណ្ណៈ វៃស្យៈ គេហៅថា ចៅ
• (២៥) ពាក្យនេះសព្វថ្ងៃក្លាយជា កុក្កដភណ្ឌ
• (២៦) ព្រោះហេតុនោះ ហើយបានជាប់ហៅស្ទឹងនោះថា ស្ទឹងចក្រីបាក់ តែយារៗមកទៀត អ្នកស្រុកហៅថា ស្ទឹងជ្រៃលុះក្រោយមក ដល់ស្រុករាបទាប ទើបព្រះបរមខត្តិយាមហាចន្ទរាជា ទ្រង់បានត្រាស់ឱ្យឧកញ៉ាចក្រី ទេព កូនពញាមឿង ឱ្យសាងវត្តមួយ ត្រង់ដែលខ្លួនបង្កប់ទ័ពនោះ ឱ្យហៅថា វត្តចក្រីទេព។ លុះដល់ឧកញ៉ាចក្រី ទេព អស់បុណ្យទៅអ្នកស្រុកក៏វិលមក ហៅថា វត្តជ្រៃបាក់វិញ ព្រោះដើមជ្រៃធំ នៅមាត់ស្ទឹងនោះ ខ្យល់ឆក់កួចបាក់ ដំណាលនឹងថ្ងៃដែលឧកញ៉ាចក្រី ទេព អនិច្ចកម្ម។

បោះនៅរោងពុម្ព អន្តរជាតិ ផ្ទះឡូត៍លេខ ១១ G ៥ ផ្លូវលេខ ៣៧១ ឧកញ៉ា ទេពផន សង្កាត់លេខ ៥ ទីសំណាក់ការលេខ ៧៦ ស.២ ផ្លូវលេខ ២៩៨ មហាវិថីព្រះបាទមុនីវង្ស សង្កាត់លេខ ៥ ភ្នំពេញ តម្កល់ទុកតាមលេខ ១៩៩ ចុះថ្ងៃទី២៦ ខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៦៩ បោះចំនួន៣៥០០ច្បាប់។

← ផែនដីព្រះស្រីសុគន្ធបទ

ផែនដីព្រះបរមខត្តិយាមហាចន្ទរាជា →